ارتقای سهم انرژی های نو و تجدید پذیر ؛ راهكاری اساسی در نیل به توسعه پایدار

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، محدود بودن منابع انرژی فسیلی و مشكلات ناشی از انتشارات گازهای گلخانه ای، توجه بیش از پیش به انرژی های تجدیدپذیر را بر همگان روشن و ضروری كرده است.
با توجه به برخورداری از پتانسیل مطلوب و مناسب انرژی های تجدیدپذیر در كشور، توسعه منطقی این منابع ارزشمند و خدادادی موجه به نظر می رسد، چرا كه از این طریق می توان در جهت اهداف توسعه پایدار نیز گام برداشت.
منابع انرژی از مهمترین عوامل و عناصر توسعه پایدار است. داشتن انرژی مناسب عمده ترین عامل اقتصادی جوامع صنعتی پس از نیروی انسانی است چرا كه انرژی یك نیاز اساسی برای استمرار توسعه اقتصادی، رفاه اجتماعی، بهبود كیفیت زندگی و امنیت جامعه است.
اگر انرژی به نحوی تولید و مصرف شود كه توسعه انسانی را در بلندمدت در تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تامین كند، مفهوم انرژی پایدار تحقق خواهد یافت، براین اساس می توان گفت تامین انرژی پایدار ضرورت توسعه پایدار است. به همین دلایل، در سال های اخیر كشورهای مختلف پیشرفته و در حال توسعه توجه فزاینده ای به انرژی تجدیدپذیر(انرژی خورشید، باد، ژئوترمال و غیره)جهت ایجاد تنوع در استفاده از منابع انرژی و كاهش وابستگی به یك حامل انرژی و ملاحظات زیست محیطی برای دستیابی به انرژی پایدار معطوف داشته اند.
بالا رفتن قیمت سوخت های فسیلی، ملاحظات زیست محیطی، امنیت تامین انرژی، كاربری در پتروشیمی، پیشرفت فناوری و توجیه اقتصادی در برخی موارد از جمله عوامل تعیین كننده آینده انرژی های تجدیدپذیر است.
به هر حال این قلمرو به طور دائم در حال تغییر بوده و آینده این تغییرات نمایانگر كاهش هزینه ها و گسترش نفوذ آن در بازار انرژی جهان و رسیدن به انرژی پایدار است.

** ضرورت بكارگیری انرژی های تجدیدپذیر
1 - محدودیت منابع انرژی: منابع انرژی كه مصرف می كنیم به ویژه انرژی فسیلی نامحدود نیست.
2 - آلودگی زیست - محیطی منابع انرژی: مشكلات محیط زیست جهان كه در دهه 90 میلادی به صورت بحران های جهانی و اجتناب ناپذیر مطرح شد، نهایتا به انرژی وابسته است. بخصوص گرم شدن كره زمین ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانه ای دی اكسید كربن و متان و تاثیرات آن بر روی كاهش محصولات كشاورزی و تغییرات آب و هوایی و باران های اسیدی ناشی از اكسیدهای نیتروژن و اكسیدهای سولفور و غیره حاصل از احتراق سوخت های فسیلی كه موجب آسیب به جنگل ها، دریاچه ها، مرداب ها و غیره می شوند. در میان گازهای گلخانه ای كه موجب گرم شدن كره زمین می شوند، دی اكسید كربن بیشترین سهم را داراست.

** انرژی های تجدیدپذیر در ایران
استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و روشهای سازگار با محیط‌ زیست برای تولید برق یكی از اولویت های امروز كشورهای توسعه‌یافته به شمار می‌رود؛ امروزه انرژی خورشیدی دارای بزرگترین قابلیت برای برآوردن نیاز جهان در آینده به‌عنوان یكی از منابع تجدیدپذیر است، بطوری كه بیش از ٢٢٠ هزار مگاوات برق تولیدی جهان توسط فناوری‌های خورشیدی در دو بخش فناوری‌های فتوولتاییك و فناوری‌های حرارتی خورشیدی تامین می‌شود.
ایران به دلیل شرایط خاص جغرافیایی خاص، ظرفیتهای زیادی برای استفاده از انرژیهای برق‌آبی، بادی، خورشیدی، زمین‌گرمایی و زیست توده دارد و در صورت سرمایه‌گذاری های تازه می‌توان از این نعمت خدادادی به بهترین شكل بهره‌مند شد.
كشورمان در منطقه‌ای واقع شده كه با داشتن حدود ٣٠٠ روز آفتابی از نظر دریافت انرژی خورشیدی در میان نقاط مختلف جهان در بالاترین رده‌ها قرار دارد؛ لذا استفاده از انرژیهای خورشیدی و بادی به دلایل مختلفی مانند دسترسی آسان و سهولت تبدیل شدن به انرژی الكتریكی، سازگاری با محیط‌ زیست و تجدید پذیری، از مطلوبیت زیادی برخوردار است.
محدودیت منابع فسیلی، رشد بالای مصرف سالانه انواع انرژی در ایران، خارج شدن كشورمان از جرگه صادركنندگان نفت از اواخر قرن حاضر و بالطبع قطع درآمد های ناشی از صدرو نفت سبب می شود كه در صورت عدم برنامه ریزی و پیشرفت های لازم، روند توسعه كشور به طور جدی تحت تاثیر قرار گیرد.
عدم كارایی فنی و اقتصادی و هدر رفتن حدود 55 درصد از كل انرژی در فرآیندهای مصرف و مشكلات فزاینده زیست محیطی ناشی از آن، ضرورت مدیریت مصرف و بالا بردن بازده و بهره وری انرژی را بیش از پیش آشكار می كند. در این راستا می توان از پیشنهاد وزارت نیرو در خصوص قانون بند 'و' تبصره 19 برنامه دوم توسعه در مجلس به عنوان نخستین گام اساسی و در پی آن تصویب آیین نامه های اجرایی، تشكیل كمیته تصویب معیارها، برگزاری سمینارها و دوره های آموزشی كارشناسان و مؤسسات نام برد.

** وضعیت توسعه فناوری در ایران
در دو دهه اخیر در راستای انتقال و ارتقای فناوری انرژی های تجدیدپذیر(خورشیدی، بادی و غیره) اقداماتی چند انجام شده كه به تبع آن افزایش اشتغال و صرفه جویی انرژی را به دنبال داشته است.
شركت تولیدی فیبر نوری و برق خورشیدی از مجموعه شركت های مخابراتی و مشتمل بر دو كارخانه تولیدی فیبر نوری و كارخانه تولید برق خورشیدی است. شروع نصب و راه اندازی آن از سال 1371 و به ترتیب با برق خورشیدی (واحدهای تولیدی سلول و ماژول) و سپس فیبر نوری بوده است.
گروه صنعتی 'سدید'با برخورداری از دانش فنی و تجربیات تخصصی فراوان در سال 1379 قراردادی را در زمینه احداث خط تولید توربین بادی 660 كیلوواتی با همكاری شركت دانماركی 'وستاس' (كه یكی از مهمترین شركت های طراح و سازنده توربین بادی در جهان است)منعقد كرده و مسؤولیت اجرایی این قرارداد را برعهده شركت 'صبا نیرو' نهاده است.
عملیات ایجاد كارخانه تولید پره های كامپوزیتی توربین باد و مونتاژ ماشین(Nacell) كه دارای بیش از هفت هزار و 500 مترمربع سالن های سرپوشیده است در سال 1381 به پایان رسید و ماشین آلات مربوطه در یك مقطع زمانی شش ماهه تحت نظارت كارشناسان دانماركی با موفقیت نصب و راه اندازی شد.

** نبود تخصیص اعتبارات كافی، مهمترین محدودیت توسعه انرژی های پاك در كشور
در ایران طی سال های اخیر ضرورت جای دادن انرژی های پاك در سبد انرژی كشور، مورد توجه قرار گرفته است، اما نبود تخصیص اعتبارات كافی اجازه نداده تا نیروگاه های بزرگی احداث شود و این در حالی است كه به اعتقاد صاحبنظران این حوزه، تمام نیاز برق ایران از طریق انرژی خورشیدی قابل تامین است.
چنین ظرفیتی در كشور در حالی بدون استفاده مانده كه تولید برق در ایران اعم از احداث و نگهداری نیروگاه ها و تولید برق، سالانه دهها میلیارد دلار سوخت و درآمد ارزی كشور را می بلعد.

** جامانده از قافله انرژی های نو
مصطفی ربیعی مدیركل دفتر آگاه سازی سازمان انرژی های نو ایران در گفت وگویی اظهار كرده بود: وجود منابع بزرگ نفت و گاز و ارزان نگه داشتن قیمت انرژی از طریق پرداخت یارانه در ایران، سبب شده تا كشورمان در مقایسه با كشورهای پیشرفته صنعتی از قافله انرژی های نو، عقب بماند.
وی در پاسخ به این سوال كه ایران در بخش انرژی خورشیدی در چه شرایطی قرار دارد، با یك توضیح كلی در مورد این انرژی می گوید: از خورشید به دو طریق، استحصال حرارت از نور خورشید و دیگری از انرژی نور آن استفاده می شود.
ربیعی افزود: در روش نخست، با متمركز كردن نور بر نقطه ای، حرارت را بالا می برند و سپس با تبخیر آب، برق تولید می شود. این روش به چهار طریق انجام می شود كه از سال 1380 در شیراز روی روش 'سهموی خطی' كار كردیم و از سال 1385 به فناوری آن رسیدیم. 250 كیلووات تولید ما است و در سایه تلاش های انجام شده، جزو پنج كشور دنیا هستیم كه این فناوری تولید را در اختیار داریم.
این مقام مسؤول با بیان اینكه از نور خورشید هم با استفاده از صفحه های فتوولتائیك می توان برق تولید كرد، در مورد توانایی كشور برای تولید برق از انرژی خورشید، گفت: بنا به تحقیق یك شركت آلمانی اگر در یك مسافت به اضلاع 100 كیلومتر در 100 كیلومتر نیروگاه خورشیدی در ایران احداث كنیم، امكان تولید 60 هزار مگاوات برق معادل نزدیك به كل مصرف كشور وجود دارد و برای این كار هم به 10 میلیارد دلار اعتبار نیاز است. با این حال عددی كه تاكنون به آن رسیده ایم 23 مگاوات برق از طریق سیستم های فتوولتائیك بوده است.
گفتنی است؛ در حالی برای تولید برق در كشور 65 میلیارد مترمكعب سوخت به ارزش 55 میلیارد دلار باید مصرف كرد كه تامین برق از طریق انرژی های پاك با یك پنجم این رقم امكانپذیر است.

** موانع توسعه نیروگاه های خورشیدی و بادی
ربیعی در پاسخ به اینكه چرا ظرفیت نیروگاه های خورشیدی كشور از حد كیلووات ساعت یا نهایتا چند ده مگاوات فراتر نمی رود، یادآور می شود: یكی از دلایلی كه منجر به توجیه ناپذیر بودن توسعه این نیروگاه ها در ایران شده، مقرون به صرفه نبودن آن در مقایسه با نیروگاه های فسیلی است. در مورد تولید برق بادی هم پایین بودن قیمت سوخت فسیلی و تحریم ها موانع اصلی توسعه این نوع نیروگاه ها به شمار می رود و قرارداد وزارت نیرو هم برای بانك ها در این زمینه جذاب نیست. زیرا به عنوان مثال یك كارخانه سیمان برای بانك سوخت و سوزی ندارد، در حالی كه در مورد نیروگاه های انرژی خورشیدی بعضا چنین توجیهی برای بانك ها به چشم نمی خورد زیرا وقتی سود بانكی 20 درصد و تورم 20 درصد است، سرمایه گذاری در انرژی خورشیدی كه ظرف 12 سال مستهلك می شود، توجیه پذیرنیست.
وی افزود: در حالی كه در مناطقی مثل منجیل در طول چهار سال سرمایه گذاری انجام شده در نیروگاه بادی مستهلك می شود، این رقم در انرژی خورشیدی 12 تا 13 سال است كه برای سرمایه گذاران توجیه اقتصادی ندارد و به همین دلیل است كه از حالت نیروگاه های خورشیدی به صورت مجتمعی خارج شده ایم و فعلا بر برق رسانی به روستاهایی كه امكان برق رسانی از طریق شبكه سراسری را نداشتند، متمركز شده ایم. در این راستا600 روستای زیر 10 خانوار شناسایی شده اند و تاكنون هزار خانوار روستایی تحت پوشش این نوع سیستم برق رسانی قرار گرفته اند.
ربیعی در خصوص مزیت ایران در زمینه تولید انرژی خورشیدی، خاطرنشان كرد: در حالی از مزیت 300 روز آفتابی در كشور برخورداریم كه این رقم در لندن 150 روز است. از سویی حداقل تابش خورشید در ایران چهار كیلووات ساعت بر مترمربع در روز است و این رقم بیشتر از میانگین دیگر كشورها و به خصوص كشورهای اروپایی است.‏
وی با بیان اینكه تولید هركیلووات انرژی خورشیدی هفت تا هشت میلیون تومان هزینه دارد، اما اگر این كار در مقیاس نیروگاهی انجام شود هزینه ها تا 60 درصد قابل كاهش است، درباره مزیت كشورمان در تولید انرژی بادی، تصریح كرد: ظرفیت تولید 40 هزار مگاوات برق از طریق باد در ایران وجود دارد كه افزایش آن تا پنج برابر این مقدار هم امكان پذیر است.
مدیركل دفتر آگاه سازی سازمان انرژی های نو ایران وابسته به وزارت نیرو با اشاره به اینكه دشت های قزوین و تاكستان به تنهایی ظرفیت تولید دو تا سه هزار مگاوات برق از انرژی بادی را دارند، یادآور می شود: ظرفیت نیروگاه منجیل در سال گذشته به 92 مگاوات رسید و در نهایت به ظرفیت نهایی 100 مگاوات خواهد رسید.
وی سپس به نیروگاه بادی دوم ایران با ظرفیت 3/28 مگاوات در منطقه بینالود خراسان رضوی اشاره می كند و می گوید: ساخت نیروگاه های بادی متعددی در شهرهای مختلف ایران مانند خواف و تبریز آغاز شده است.

‏** توسعه انرژی خورشیدی
درباره ظرفیت های ایران در توسعه انرژی خورشیدی دو نكته قابل توجه است.
نخست اینكه اگر ژاپن، چین و آلمان می توانند روی انرژی خورشیدی حساب كنند، ایران باید بسیار بیشتر از این كشورها به صنعت برق خورشیدی بپردازد. ساده ترین دلیل را می توان به دو علت تابش جهانی سالانه و تابش مستقیم سالانه خورشید در ایران دانست. نقشه های تابش خورشید در جهان نشان می دهند كه در ایران، حدود دو هزار كیلووات بر مترمربع تابش سالانه وجود دارد كه از میانگین جهانی بالاتر است‏‎.‎
دوم اینكه، ایران برای تولید برق از نور خورشید، برخلاف كشورهای بزرگ آسیایی، نیازی به هزینه های نجومی ندارد. اگر ژاپن برای توسعه زیرساخت های خورشیدی خود 700 میلیارد دلار هزینه می كند، دلیلش این است كه این كشور، حدود 850 میلیارد كیلووات ساعت مصرف برق دارد. مصرف برق در ایران، حدود 200 میلیارد كیلووات ساعت است. افزون بر این، تعداد روزهای آفتابی در ایران، بسیار بیشتر از ژاپن است. ایران كشوری است كه به گفته متخصصان این فن با وجود 300 روز آفتابی در بیش از دو سوم آن و متوسط تابش 5/5 - 5/4 كیلووات ساعت بر مترمربع در روز، یكی از كشورهای با ظرفیت بالا در زمینه انرژی خورشیدی معرفی شده است.
برخی از كارشناسان انرژی خورشیدی، گام را فراتر نهاده اند و در حالتی آرمانی ادعا می كنند كه ایران در صورت تجهیز مساحت بیابانی خود به سامانه های دریافت انرژی تابشی، می تواند انرژی مورد نیاز بخشی از منطقه را نیز تأمین كند و در زمینه صدور انرژی برق فعال شود. این در حالی است كه متاسفانه علاوه بر توقف اجرای نیروگاه های خورشیدی، طرح هایی مانند دعوت شهروندان در كلانشهرها برای خرید اقساطی تجهیزات خورشیدی نیز بیش از آنكه یك طرح اجرایی و قابل برنامه ریزی باشد، برنامه ای است كه سرنوشت آن به تصمیم شخصی شهروندان گره خورده است. ‎
آمار وزارت نیرو نشان می دهد كه فعلا بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران با ظرفیت 97 كیلووات در منطقه 'سركویر'سمنان و دومین نیروگاه بزرگ خورشیدی با 30 كیلووات ظرفیت در شهرستان طالقان نصب شده است.
این در حالی است كه با نگاهی به آمار كشورهای ژاپن، چین و هند، در می یابیم كه این كشورها سالهاست كه تعریف شان از نیروگاه خورشیدی، مجموعه ای است كه دست كم ده ها مگاوات برق تولید كنند و نیروگاه های چند كیلوواتی در این كشورها، تنها در مراكز تولید خصوصیِ برق یا در پارك های فناوری دیده می شود‎.‎
سرمایه گذاری در صنعت برق خورشیدی، سرمایه گذاری برای استقلال انرژی است و كشورهایی كه بتوانند زیرساخت های انرژی خورشیدی و شبكه برق خود را سریع تر گسترش دهند، در رقابت برای تولید برق و توسعه اقتصادی، یك گام جلوتر از رقیبان شان خواهند بود‎.‎

** سرانه ناچیز انرژی های نو در ایران
‏رییس ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران نیز در گفت وگویی اظهار داشت: سهم انرژی های نو در سبد مصرف انرژی كشور كمتر از یك صدم درصد است، در حالی كه میانگین مصرف این نوع انرژی در جهان به بیش از 10 درصد رسیده است.
به گفته علی محمد شاعری، تصویب لایحه توسعه انرژی های نو و تجدیدپذیر در شورای شهر تهران گامی مؤثر در افزایش مصرف این نوع انرژی ها و حفاظت از محیط زیست شهری است. ‏
وی با تاكید بر اینكه لایحه الزام شهرداری تهران به توسعه انرژی های نو و تجدید پذیر، لایحه جامع و كاملی است، افزود: این لایحه به منظور كاهش آلودگی هوا و جلوگیری از تغییرات اقلیمی به شورای شهر تهران ارائه و به اتفاق آرا به تصویب رسید.
رییس ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران با تاكید بر اینكه مصرف انرژی های فسیلی علت اصلی آْلودگی هوا و تغییر اقلیم است، اضافه كرد: استفاده از انرژی های نو و تجدید پذیر موجب كاهش آلودگی هوا و انتشار گازهای گلخانه ای و همچنین كاهش وابستگی به نفت، حفظ محیط زیست و در نهایت منجر به توسعه پایدار می شود و از سویی رویكرد اصلی توسعه پایدار در دنیا تكیه بر انرژی های نو و تجدیدپذیر است.
وی ادامه داد: در چنین شرایطی، سهم انرژی های نو در سبد مصرف انرژی در كشورهای دنیا به 10تا 15 درصد و در كشورهای اروپایی به 20 درصد رسیده و طبق افق 2050 میلادی، این برآورد به بیش از 50 درصد خواهد رسید.‏
شاعری خاطرنشان كرد: متاسفانه فراوانی و ارزانی انرژی های فسیلی در ایران موجب شده تا كمتر به فكر استفاده از انرژی های نو و تجدیدپذیر باشیم، حال آنكه رویكرد دنیا به سمت بهره گیری از انرژی های نو است.‏
وی با اشاره به اینكه در مفاد این لایحه بر ایجاد زیرساخت های تولید و استفاده از تجهیزات انرژی های پاك تاكید شده، تصریح كرد: علاوه بر این، در این لایحه بر كاهش حداقل پنج درصد میزان مصرف انرژی در پارك ها و بوستان های عمومی شهر و تامین حداقل 20 درصد انرژی مصرفی از منابع انرژی های نو تا پایان برنامه پنج ساله دوم، تاكید شده است.‏

** تأمین انرژی ساختمان های دولتی
رییس ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران می افزاید: طبق مصوبه، صدور مجوز ساخت و پایان كار برای تمام ابنیه و ساختمان های دولتی و شهرداری منوط به تامین حداقل 10 درصد انرژی مورد نیاز از طریق انرژی های تجدیدپذیر خواهد بود و همچنین 20 درصد از انرژی فضاهای عمومی و طرح های شهری باید از طریق انرژی های نو تامین شود.‏
وی با اشاره به ممنوعیت استفاده از شومینه در بناهای ساختمانی و استفاده از منابع آب و فاضلاب و پسماند برای تامین انرژی های تجدیدپذیر، تاكید كرد: طبق لایحه مصوب شهرداری، مقرر شده حداقل 70 درصد روشنایی و 100 درصد آب گرم مصرفی پارك ها و بوستان های عمومی تازه تاسیس از طریق انرژی های نو تامین شود.‏
شاعری ادامه داد: پیش از مواجه با بحران انرژی در كشور، باید با استفاده بهینه از انرژی های نو و تجدیدشونده در مسیر توسعه پایدار گام برداشته شود.

** رشد تولید انرژی های تجدیدپذیر
روند پرشتاب رشد فناوری و تولید برق از انرژی های تجدید پذیر حتی برای كارشناسان این حوزه هم غیرقابل تصور بود چنانچه كاهش قیمت مدول های فتوولتائیك بهای برق تولید شده در واحدهای خصوصی تولید انرژی خورشیدی در آلمان را برای صاحبان منازل و واحدها ارزان تر از برق معمولی كرده است‏‎.‎‏
‏گفتنی است، انرژی خورشیدی از دو منظر مورد توجه كشورها قرار گرفته است. نخست آنكه خورشید، منبع رایگان انرژی است و اگر زیرساخت های این فناوری فراهم باشد، استفاده از برق خورشیدی بسیار باصرفه خواهد بود و نوسان بازار یا عوامل سیاسی و بین المللی در تامین آن دخالتی نخواهد داشت. دوم آنكه برق تولید شده از نور خورشید، یكی از پاكترین انواع انرژی ها شمرده می شود و برق نیروگاه های گازی از این نظر، به هیچ وجه، قابل مقایسه با نیروگاه های خورشیدی نیست‎.‎‏ در جهان برخی از كشورها به اهمیت انرژی یادشده پی برده اند و درصدد توسعه سریع تولید برق خورشیدی و بادی هستند.
این گسترش به وضوح در چین مشهود است. در این كشور دائما نیروگاه های بزرگ با استفاده از صفحات فتوولتائیك ساخته می شود و آلمان نیز با انرژی خورشیدی حدود 28 گیگاواتی خود پیشتاز استحصال برق از انرژی خورشیدی در سطح جهان است.

** آسیا، پیشتاز انرژی خورشیدی
‎در حالی كه ظرفیت تابش خورشید در ایران، از اكثر كشورهای آسیایی بیشتر است، چین، ژاپن و هند برای تامین نیاز انرژی در بخش های مختلف كشورشان با انرژی خورشیدی، طرح هایی به ارزش میلیاردها دلار در دست اجرا دارند.
در چنین شرایطی، هند طرح پیشین خود برای 19 میلیارد دلار سرمایه گذاری و افزایش ظرفیت تولید انرژی خورشیدی به میزان 20 گیگاوات تا سال 2020 را اصلاح كرد تا در طرح جدید، 100 میلیارد دلار سرمایه گذاری برای دستیابی به ظرفیت تولید 100 گیگاوات برق تا سال 2022میلادی پیش بینی شود‏‎.‎‏ اما رقابت برای توسعه انرژی خورشیدی در آسیا، فقط به هند و چین محدود نمی شود. دولت ژاپن نیز برنامه ای 700 میلیارد دلاری در دست دارد و امیدوار است تا سال 2035 میلادی، تا 35 درصد از كل منابع انرژی این كشور از خورشید تامین شود‎.

** نیروگاه‌های زباله سوز فرصتی برای گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر
ساخت نیروگاه‌های زباله‌سوز و استفاده از زباله‌های شهری برای تولید انرژی سال‌هاست كه به عنوان یك روش موثر مدیریت زباله‌ها و تولید انرژی پاك در دنیا مطرح است، اما این صنعت در ایران یك روش نوظهور است.
سیدمحمد صادق‌زاده مدیرعامل سازمان انرژی‌های نو ایران (سانا) در این زمینه اظهار داشت: منابع انرژی‌های تجدیدپذیر دارای تنوع بسیار زیادی هستند، انرژی خورشیدی، زمین گرمایی، انرژی بادی و انرژی برقابی، انرژی هیدروژنی و انرژی زیست توده (یا بیوانرژی) هر كدام از این منابع دارای پتانسیل بسیار خوبی در سطح كشور هستند، اما در این میان زباله‌های شهری دارای ویژگی‌های خاصی می‌باشند.
وی گفت: این منابع دارای پتانسیل زیادی برای تولید برق هستند، ضمن اینكه این منابع دارای ویژگی فسادپذیری خودبخود هستند كه در آن صورت انتشار انواع گازهای گلخانه‌ای را به همراه ایجاد بستر مناسب برای گسترش انواع بیماری‌های خطرناك ناشی از تجمع زباله‌های مختلف سبب خواهند شد.
صادق زاده افزود: بنابراین در صورت بكارگیری این منابع در جهت استحصال انرژی می‌توان تهدید ناشی از مخاطرات رها كردن زباله در طبیعت را به فرصتی برای گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر و توسعه كشور تبدیل كرد.
وی تصریح كرد: بدون شك با توجه به توسعه روزافزون روند شهرنشینی و افزایش اجتناب ناپذیر حجم زباله در كشور، بنا بر فرهنگ مصرفی جامعه و تركیب زباله‌ های شهری در ایران، می‌توان با بكارگیری فناوری‌های متناسب و مناسب با تركیب زباله‌های شهری، به تولید انرژی الكتریكی از این منابع اقدام كرد.
مدیرعامل سازمان انرژی‌های نو ایران ادامه داد: برمبنای نتایج علمی و عملی یكی از پروژه‌های اجراشده در سازمان انرژی‌های نو ایران مبنی بر پتانسیل سنجی زباله‌های شهری در شهرهای با جمعیت بیش از 250 هزار نفر در كشور بر مبنای سرانه سال 1385، پتانسیل تولید برق از زباله‌های 30 شهر در ایران، برابر با 311مگاوات تنها مبتنی بر فناوری زباله سوزی و 159 مگاوات مبتنی بر فناوری هضم بیهوازی و 217 مگاوات بر اساس تولید برق بروش گازی سازی قابل استحصال است.
وی اضافه كرد: در صورت تولید انرژی از مراكز فعلی امحای زباله شهری، 112 مگاوات برق قابل تولید است كه البته با توجه به افزایش جمعیت این مطالعات می‌بایست امكان‌سنجی و تدقیق شود و ارقام مرتب در حال رشد است.
صادق زاده با اشاره به مهم‌ترین روش‌های تولید برق از زباله، گفت: عموماً دو روش كلی برای تبدیل زباله به انرژی (برق و حرارت) وجود دارد كه هر كدام به چند تكنولوژی تقسیم می‌شود كه شامل روش‌های ترموشیمیایی (شامل تولید برق از دفنگاه (لندفیل)، احتراق زباله (زباله‌سوزی)، گازیفیكاسیون و روش پلاسما) و روش‌های بیوشیمیایی كه با تولید بیوگاز دنبال می‌شود و شامل فنآوری هضم بی‌هوازی، لاگون‌ها و بركه‌های بیهوازی است.
وی گفت: در روش تولید برق از دفنگاه (لندفیل)، زباله‌ها در یك محیط بدون اكسیژن به‌طور بهداشتی و كاملاً مهندسی دفن می‌شود و بعد از مدتی شروع به تجزیه می‌كنند، در اثر تجزیه گاز متان تولید می‌شود كه این گاز قابل احتراق است و از این گاز برای تولید برق استفاده می‌شود.
مدیرعامل سازمان انرژی‌های نو ایران خاطرنشان كرد: نكته مهم این است كه تولید این گاز در این روش دو ماه بعد از دفن زباله‌ها شروع می‌شود تا سال‌ها ادامه دارد.
وی گفت: در روش زباله‌سوزی یا احتراق زباله، مواد آلی قابل احتراق موجود در زباله‌ها در اثر سوختن انرژی حرارتی تولید می‌كند و این انرژی حرارتی می‌تواند برای تولید بخار آب استفاده و بخار آب برای حركت توربین‌ها و تولید برق بهره گیری ‌شود.
این مقام مسؤول افزود: نكته مهم این است كه این نیروگاه‌ها باید استانداردهای زیست محیطی را رعایت كرده و از خروج گازهای سمی جلوگیری كنند.
وی همچنین در تشریح شیوه گازیسازی (گازیفیكاسیون) خاطرنشان كرد: در این فرآیند، زباله در دمایی بالاتر از دمای احتراق در زباله سوزی بسته به محصول تولیدی در حضور هوا و یا اكسیژن خالص تبدیل به گاز شده و از گاز مولد و سنتز برای تولید برق و حرارت استفاده می‌شود.
صادق زاده توضیح داد: در روش پلاسما نیز زباله تحت تأثیر دمای بسیار زیاد (بالاتر از سه هزار درجه سانتیگراد)تبدیل به پلاسما (شكل چهارم ماده)شده و از آن برای تولید برق استفاده می‌شود؛ در این روش هیچ احتراقی صورت نمی‌گیرد و هیچ ماده سمی تولید نمی‌شود چرا كه در این دما تمام سموم زباله از بین می روند كه این روش دوستدار محیط زیست است.
وی گفت: در روش‌های بیوشیمیایی كه با تولید بیوگاز همراه هستند زباله‌ها در راكتورهای بی‌هوازی تحت واكنش هضم بی هوازی قرار می‌گیرند و نتیجه آن تولید بیوگازی است كه عمدتاً شامل متان و CO2 است از گاز متان حاصل برای برای تولید برق استفاده می‌شود.
مدیرعامل سازمان انرژی‌های نو ایران اظهار داشت: با توجه به اینكه كشورهای نفتی به نحو روزافزونی به بازارهای نفت وابسته شده‌اند؛ لذا نتیجه این امر آسیب پذیری به اقتصاد كشور خواهد بود در حالی كه تنوع در سبد انرژی كشور با سیاست‌گذاری و هدف‌گذاری در خصوص تولید انرژی‌های تجدیدپذیر به‌طور عام و توجه به منابع زیست توده در كشور به‌ویژه منابع رو به افزایش زباله بعنوان یك منبع غیرقابل اجتناب و انكار تولید انرژی می‌تواند به كشور كمك كند كه تا وابستگی كشور به منابع انرژی حاصل از سوخت‌های فسیلی كاهش یافته و بستر توسعه یك اقتصاد مقاومتی در كشور فراهم شود.
صادق زاده خاطرنشان كرد: تأمین اعتبارات و تخصیص بودجه ویژه تولید انرژی‌های پاك در بعضی از كشورها لحاظ شده و لذا این اعتبار غالباً مبلغ ثابتی به ازای كیلوات ساعت بوده و یا درصدی از دیگر تعرفه‌های خرید برق شركت‌های برق منطقه‌ای است. در كشورهایی نظیر آلمان و ژاپن، اعتبارات مالیاتی تولید با هدف توسعه تولید برق از زباله تعریف شده است.
وی ادامه داد: در ایران نیز برای حمایت از تولید برق از زیست توده، آیین‌نامه‌ای مبنی بر خرید تضمینی برق حاصل از نیروگاه‌های زیست توده در قالب سه فناوری زباله سوزی و هضم بی هوازی ابلاغ شده كه بر اساس آن تولید برق از نیروگاه زباله‌سوزی طی یك قرارداد 20 ساله با وزارت نیرو به مبلغ پنج هزار و 870 ریال و براساس فناوری نیروگاه لندفیل به مبلغ دو هزار و 900 ریال و نیروگاه برپایه هضم بی هوازی به مبلغ سه هزار و 150ریال برپایه هر كیلوات ساعت، خریداری می‌شود.

** تا سال 1400؛ پنج هزار مگاوات انرژی تجدید پذیر در كشور تولید می شود
آرش كردی مدیرعامل توانیر در نخستین همایش تولید برق و انرژی پاك از زباله های شهری نیز معتقد است: نیاز كنونی كشور توجه بیشتر به موضوع انرژی های نو و تجدیدپذیر است و باید با ایجاد قوانین لازم، این تفكر استراتژیك را هر چه بیشتر ساختاری كنیم.
وی گفت: در این راستا وزارت نیرو باید كار و تفكر خود را آغاز كند و بدانیم اگر قواعد و قوانین جهانی نیز در این زمینه تصویب شود، انرژی های تجدیدپذیر جزو لاینفك انرژی های كشور خواهد شد.
مدیرعامل توانیر ظرفیت كنونی نصب شده كشور در حوزه انرژی های تجدیدپذیر را فقط یك درصد سبد انرژی برشمرد و پیش بینی كرد در افق زمانی سال 1400 ظرفیت تولید انرژی نیروگاه های تجدیدپذیر به پنج هزار مگاوات برسد.
وی نرخ های كنونی خرید برق در كشور را 10 درصد میزان پولی كه مردم برای خرید برق پرداخت می كنند، توصیف و تصریح كرد: براین اساس وزارت نیرو پیشقدم شده تا نرخ های تولید برق از نیروگاه های زباله سوز را به نرخ های جهانی نزدیك كند كه در آن صورت هر نوع سرمایه گذاری در این بخش توجیه پذیر می شود.
كردی شهرهایی كه ظرفیت تولید روزانه 200 تن زباله دارند را دارای قابلیت احداث نیروگاه زباله سوز توصیف و پیشنهاد كرد: شورای عالی استانها و شوراهای شهرها این مهم را به عنوان یك طرح برای شهرداری ها تعریف كنند.
وی گفت: هم اینك شش درصد برق دنیا از منابع تجدیدپذیر زیست- توده تامین می شود و راه اندازی و احداث این نیروگاه ها علاوه بر حل مساله تولید انرژی، مدیریت زباله ها و پسماندها را نیز به دنبال دارد.
این مقام مسؤول افزود: شركت توانیز با حمایت ویژه و خاص از این نیروگاه ها، برای تامین همه منابع لازم در این زمینه برای سازمان انرژی های نو ایران (سانا) تعهد خواهد داد.
وی خاطرنشان كرد: حلقه مفقوده احداث این نیروگاه ها، خرید تضمینی برق تولید آنهاست كه با بخشنامه جدید اعلام شده از سوی وزارت نیرو، برگشت سرمایه آنها تضمین خواهد شد.
مدیرعامل توانیر ادامه داد: سال گذشته بیش از 70 درصد سوخت نیروگاه های كشور از گاز طبیعی كه كمترین آلایندگی را به همراه دارد، تامین شد و مصرف آن نسبت به سال 92 بیش از 34 درصد رشد داشته و انتظار می رود در سال جاری سهم آن به 80 درصد برسد.
وی گفت: اگر وزارت نیرو با برنامه ریزی مناسب موفق به تدبیر و مدیریت 99 درصد مسائل انرژی كشور شده، می تواند سهم یك درصد باقی مانده مربوط به انرژی های تجدیدپذیر را نیز به خوبی مدیریت كند.
گزارش ایرنا حاكی است؛ مشكل اصلی فراروی توسعه بكارگیری انرژی های تجدیدپذیر، سرمایه گذاری اولیه بالای مورد نیاز است كه دولت باید با تقویت همكاری های بین المللی (به ویژه كمك های مجامع بین المللی مرتبط به كشورهای در حال توسعه كه پیش بینی شده مصرف انرژی آنها به طور غیرمنتظره افزایش می یابد)، حمایت از سرمایه گذاری بخش خصوصی و غیردولتی، زمینه مشاركت گسترده انرژی های نو در عرضه انرژی را مهیا سازد، چرا كه این امر كاهش هزینه در بلندمدت صرفه جویی سرمایه ملی، افزایش تولید ناخالص داخلی، افزایش درآمد ملی، ایجاد فرصت های شغلی و صیانت از محیط زیست را به همراه خواهد داشت.
برنامه ریزی كوتاه مدت براساس الگوی تصمیم گیری اقتصادی كنونی بزرگترین مانع در مقابل رشد انرژی های تجدیدپذیر است. این انرژی ها ظاهرا به سرمایه گذاری اولیه بیشتری نسبت به هزینه های جاری نیاز دارند، در حالی كه به علت عدم نیاز به سوخت در طول كار در واقع به انرژی های جاری نیاز ندارند.
در این راستا به نظر می رسد بازنگری و به روز كردن روش تصمیم گیری های اقتصادی، حذف تدریجی یارانه انرژی فسیلی و سوق دادن درآمد حاصل از آن به تامین بودجه سرمایه گذاری در انرژی های تجدیدپذیر، تشویق بخش خصوصی به شركت در سرمایه گذاری در انرژی های تجدیدپذیر، تاسیس سازمانی به منظور تقویت و ایجاد تمركز بین المللی و رهبری جهت افزایش استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و افزایش بودجه بخش آموزش و تحقیقات انرژی های تجدیدپذیر، می تواند از جمله راهكارهای افزایش سهم و نقش این دسته از انرژی ها در سبد انرژی كشور باشد.
اقتصام (5) 3065 **1558