مجالس عزای امام حسین(ع) سبب ماندگاری پیام نهضت مقدس عاشورا شده و بسیاری از انقلاب ها به خصوص انقلاب اسلامی ایران بر اساس این نهضت شكل گرفته و به پیروزی رسیده است.
با فرا رسیدن ماه محرم الحرام شیعیان نقاط مختلف جهان در صدد برپایی مراسم سوگواری امام حسین(ع) بر می آیند و حضور در این مراسم اولویت اصلی اقشار مختلف مردم قرار می گیرد، اما در طول سالیان اخیر به دلایل مختلف شاهد برخی از انحرافات و عدول از اهداف راستین نهضت حسینی(ع) بوده ایم.
با توجه به اینكه كشور ایران به عنوان طلایه دار مذهب مقدس تشیع در همه نقاط جهان شناخته شده است و به نوعی در برپایی مراسم عزاداری امام حسین(ع) الگوی دیگر كشورها محسوب می شود، می طلبد با یك بازنگری تخصصی در برپایی این مراسم، آسیب ها و خرافه هایی كه وارد آن شده شناسایی و در رفع آنها تلاش شود.
با توجه به اهمیت این موضوع،روز چهارشنبه 22 مهر ماه جاری میزگردی با عنوان آسیب شناسی آیین های عزاداری با حضور حجت الاسلام صفر قربانپور مدیركل تبلیغات اسلامی، هادی طیبی مسئول كانون مداحان، محمد مشهدی فراهانی نماینده هیات های مذهبی، فاطمه غلامی نماینده مداحان زن، مهرانه توسطی نایب رئیس شورای هیات های مذهبی، علی حیدر شاه حسینی رئیس و مصطفی مجللی نسب خبرنگار ایرنا استان برگزار شد.
*** لزوم توجه به محتوا محوری
مدیركل تبلیغات اسلامی استان مركزی بر محتوا محوری در عزاداری های ماه محرم تاكید كرد و گفت: هیچ كس نمی تواند منكر نهضت والای عاشورا شود و این قیام بر هیچ شخصیت، مذهب و یا كشوری پوشیده نیست و تاثیرات جریان عاشورا بر فرهنگ و سنت مردم نقاط مختلف جهان نیز غیر قابل انكار است.
حجت الاسلام صفر قربانپور افزود: گستره فرهنگ عاشورا، همه نقاط مختلف دنیا را در بر گرفته و امروز مردم جهان حتی در مذاهب غیر اسلامی نیز امام حسین(ع) را از خود دانسته و در ایام عاشورا به سوگواری برای سومین مقتدای شیعیان جهان می پردازند.
وی اظهار كرد: ملت ایران به عنوان طلایه داران مذهب مقدس تشیع وظیفه خطیری در برگزاری آیین عزاداری حضرت سیدالشهدا(ع) به شكل شایسته، تشریح و تبیین اهداف و آرمان های آن امام همام برعهده دارند كه آحاد جامعه باید به آن توجه ویژه داشته باشند و هر چقدر بتوانیم در فراگیر كردن فرهنگ عاشورا و اهداف والای حضرت سیدالشهدا(ع) نقش آفرینی كنیم، به وظیفه خود بهتر عمل كرده ایم.
حجت الاسلام قربانپور افزود: بدون شك تبلیغ نهضت عاشورا آمیخته با آئین عزاداری حضرت امام حسین(ع) است و جدایی این دو از یكدیگر امكان پذیر نیست اما آحاد جامعه به خصوص مسئولان فرهنگی و مذهبی كشور باید نسبت به برگزاری آیین های عزاداری به دور از خرافات و رفتار ناپسند، اهتمام بیشتری بورزند.
وی افزود: سازمان تبلیغات اسلامی بر اساس وظیفه اصلی محوله از سوی مقام معظم رهبری وظیفه سازماندهی تشكل های مذهبی از قبیل هیات ها، مداحان و مبلغان مذهبی را دارد و به همین منظور در آستانه ماه محرم الحرام و برگزاری هر چه با شكوهتر آئین های عزاداری حضرت سیدالشهدا(ع) نشستهای متعددی را برگزار می كند.
مدیركل تبلیغات اسلامی استان مركزی بیان كرد: نشستهای مداوم توجیهی با مداحان، روسای هیات های مذهبی و روحانیون در این دستگاه برگزار شده و در این نشستها بر استفاده از مقاتل معتبر برای بیان روضه ها، پرهیز از سبك ها و نغمه های غیر مجاز، تلاوت و تفسیر قرآن كریم در محافل عزاداری و خواندن زیارت عاشورا و تشریح و تبیین اهداف والای امام حسین(ع)، بیان خطابه ها و فرمایشات آن امام همام تاكید شده است.
وی، برگزاری نماز ظهر عاشورا در اقصی نقاط كشور و با حضور پرشور عزاداران را نتیجه تلاشهای انجام شده برای اهمیت دادن به مسائل دینی در عزاداری ها دانست و گفت: اقداماهای سازمان تبلیغات باعث می شود تا مبلغان و هیاتها بتوانند از فضای محرم و صفر برای اهداف نهضت عاشورا بهره ببرند.
وی بیان كرد: سازمان تبلیغات اسلامی بر اساس منویات مقام معظم رهبری وظیفه بسترسازی برگزاری آئین های عزاداری به دور از حواشی و خرافات را برعهده دارد اما لازم است مداحان و روحانیون نیز در این مسیر ارزشمند با این نهاد انقلابی همكاری كنند تا بتوان از فضای عاشورایی در راستای تحقق اهداف نهضت والای عاشورا استفاده كنیم.
حجت الاسلام قربانپور اضافه كرد: برگزاری هر چه باشكوهتر آئین عزادری امام حسین(ع) در طول دو ماه محرم و صفر در گرو استفاده روحانیون و مداحان از اشعار و روضه های حماسی همراه با محتوای عاشورایی و انقلابی، رعایت نظم و انضباط هیات ها و پرهیز از خرافات است كه روسای هیات ها، مداحان و روحانیون وظیفه دارند به این موارد مهم و كلیدی توجه ویژه داشته باشند.
وی، وحدت و یكپارچگی هیات ها را یكی دیگر از اصول برگزاری آئین عزاداری با شكوه در نقاط مختلف استان عنوان كرد و گفت: روسای هیات های عزاداری نقاط مختلف استان باید یك روز را به یك اجتماع بزرگ حسینی(ع) اختصاص داده و با مدیریت منسجم و حاكم كردن نظم و انضباط در این اجتماع تصویری با شكوه از نوع عزاداری شهرستان و یا بخش های خود را به همه مسلمانان جهان نشان دهند.
حجت الاسلام قربانپور نوع آراستگی زنان و مردان را یكی از مهمترین آسیب های آئین های عزاداری عنوان كرد و افزود: متاسفانه این مهم از دو سال گذشته در كشور به خصوص استان مركزی رواج پیدا كرده كه بر اساس آن زنان و مردان حاضر در هیات ها به شكلی ناپسند خود را آراسته می كنند كه این عمل به دور از شان و منزلت اهل بیت عصمت و طهارت(ع) بوده و مسئولان فرهنگی و مذهبی استان باید برای پیشگیری از رواج این آسیب جدی برنامه ریزی های كاربردی داشته باشند.
وی تاكید كرد: حضور جوانان و نوجوانان در هیات ها باید با خلوص نیت و به دور از خرافه گرایی باشد و بانوانی كه در هیات ها حضور پیدا می كنند باید بدانند كه این عمل آنها مایه خشنودی اهل بیت(ع) می شود بنابراین نوع پوشش آنها باید شایسته مجلس امام حسین(ع) باشد.
مدیركل تبلیغات اسلامی استان مركزی در ادامه سخنان خود ترویج طایفه گرایی و یا منطقه بندی را یكی دیگر از آسیب های آئین های عزاداری بیان كرد وگفت: ترویج و گسترش این مهم پیامدهای ناگواری را به دنبال داشته به طوری كه در سال های گذشته درگیری ها و نزاع های زیادی بر اثر طایفه گرایی در نقاط مختلف جهان مشاهده شده؛ بنابراین توجه به اتحاد و یكپارچگی باید در این مراسم مورد توجه قرار گیرد.
وی ، فعالیت مداحان زن و مردی كه بدون كارت كانون مداحان استان مركزی فعالیت می كنند را یكی از مهمترین آسیب های آئین های عزاداری ذكر كرد و ادامه داد: كانون مداحان به عنوان یك مجمع معتبر قانونی وظیفه دارد نسبت به سازماندهی این افراد توجه بیشتری داشته باشد و افرادی كه از روی عمد اقدام به ترویج و گسترش خرافات می كنند را حتی به مراجع قضایی معرفی كند.
حجت الاسلام قربانپور، بهترین راهكار برای پیشگیری از انواع آسیب ها در آئین های عزاداری را احیای سبك های سنتی عزاداری عنوان كرد و گفت: امروز شیعه هراسی در نقاط مختلف جهان مطرح شده كه تشكیل گروهك های تكفیری از قبیل داعش نیز بر همین اساس شكل گرفته و هدف اول آنها نیز تضعیف مقدسات مذهب تشیع است، بنابراین مردم مومن و ولایتمدار ایران اسلامی به خصوص استان مركزی باید با انجام آئین های عزاداری سالم و بدون خرافه از ریختن آب در آسیاب دشمنان مذهب تشیع پرهیز كنند.
وی آسیب های عزاداری را به سه دسته محتوایی، شكلی و انحراف در مسیر اهداف عاشورا تقسیم كرد و افزود: مستند نبودن، بیان مسائل وحوادثی كه در تاریخ اتفاق نیفتاده و غنی نبودن برخی اشعار و مطالب از جمله آسیب های محتوایی است كه استفاده از سخنان امام حسین ( ع ) و احادیث و روایات معتبر راهكار رفع آن است.
وی، آسیبهای شكلی را مربوط به چگونگی برپایی عزاداری دانست و گفت: برخی حركتهای غیر متعارف مثل آسیب رساندن به خود و قمه زنی در این زمینه دیده می شود كه البته در سطح استان مركزی بسیار كمرنگ است، اما باید در این زمینه اطلاع رسانی و آگاهی بخشی انجام شود زیرا اینگونه اعمال موجب سوء استفاده دشمنان می شود و شیعه را نماد خشونت معرفی می كند.
حجت الاسلام قربانپور توضیح داد: حمل علامت ها، طبل ها و چلچراغ های بسیار بزرگ و نیز همراه داشن تعدادی زیادی آلات موسیقی در هیاتها و سر وصدای زیاد از مصداق آسیبهای شكلی است .
وی در توضیح آسیب انحراف از مسیر عاشورا نیز گفت: امام حسین ( ع ) برخورد با ظلم، اصلاح امت جدش و امر به معروف و نهی از منكر را هدف قیام خود اعلام كرده اند، اما در مواردی به این مهم درعزاداری ها كم توجهی می شود كه این موضوع یكی از توطئه های دشمن برای خالی كردن عزاداری ها از محتوا است.
وی بیان كرد: جمهوری اسلامی منادی وحدت در جهان اسلام است و عزاداری ها باید به گونه ای باشد كه به وحدت مسلمانان خدشه ای وارد نشود و از سوی دیگر موجب تقویت اعتقادات دینی، بصیرت افزایی و آگاهی شود و این مهم با كار فرهنگی، آموزش، ساخت فیلم و تلاش رسانه ها میسر می شود.
***آموزش مداحان از راههای پیشگیری از ورود خرافات به آئین های عزاداری است
مسئول كانون مداحان استان مركزی نیز آسیب شناسی آئین های عزاداری را امری شایسته توصیف كرد و گفت: این مهم اگر در گذشته انجام می شد، امروز شاهد بسیاری از ناهنجاری ها نبودیم.
هادی طیبی با تشریح علل برخی از آسیبها افزود: در گذشته، بحث مداحی و هیاتهای مذهبی رها بود و هر شعر و كلامی كه در آن نام زیبای حسین ( ع ) برده می شد، بدون اشكال دانسته می شد ولی در واقع اینطور نبود و آهسته آهسته برخی آسیبها ایجاد شدند.
وی اظهار كرد: آموزش مداحان با بهره گیری از اساتید برجسته و كارآزموده كشوری از مهمترین راههای پیشگیری از ورود خرافات به آئین های عزاداری است.
وی اضافه كرد:هدف مداحان نباید فقط اشك گرفتن باشد، بلكه باید گسترش فرهنگ حسینی و امر به معروف و نهی از منكر نیز در دستور كار این قشر قرار گیرد و در عزاداری ها شور و شعور همراه با تفكر و تعقل و دشمن ستیزی نیز ترویج شود ودر خصوص وضعیت شیعیان عراق، بحرین، یمن و عربستان آگاهی بخشی صورت گیرد.
وی افزود: متاسفانه در سال های گذشته هیچ نظارتی بر فعالیت مداحان نبوده و بسیاری از این افراد به صورت شنیداری وارد این عرصه شده و هیچ مطالعه و تحقیق خاصی نیز در این زمینه انجام نداه اند و اطلاعات عمیق كه حاصل مطالعه باشد وجود نداشت ، ولی با برگزاری گارگاه هایی در خصوص مضامین روضه ها، این نقیصه تا حدی جبران شده است.
وی بیان كرد: برخی مداحان، قرآن، ادعیه، تفسیر و ترجمه قرآن و حتی تاریخ دین اسلام و مذهب مقدس تشیع را نمی دانند و از طرفی هنگامی كه در محافل عزاداری به مداحی و مرثیه خوانی می پردازند مستمعین نیز ازآنان اسناد مطالب ارائه شده را درخواست نمی كنند و البته در این راستا بزرگان نیز باید مداحان را راهنمایی كنند و به آنان تذكر دهند.
مسئول كانون مداحان استان مركزی بر لزوم استفاده از پیشكسوتان و بزرگان عرصه مداحی تاكید كرد و گفت: مقام معظم رهبری در خصوص استفاده از پیشكسوتان مداحی تاكید بسیاری دارند اما متاسفانه بسیاری از روسای هیات ها نسبت به این مقوله بی توجهی می كنند.
طیبی افزود: برخی مداحان تنها به روضه خوانی و انعكاس مظلومیت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) می پردازند و به دلیل نداشتن اطلاعات كافی از تشریح و تبیین اهداف و آرمان های ایشان و نهضت عاشورا خودداری می كنند.
وی اظهار كرد: كانون مداحان استان مركزی بیش از یك هزار و 200 مداح در نقاط مختلف این استان را سازماندهی كرده و هر ماه یك كارگاه آموزشی در زمینه های مختلف مداحی با هدف ارتقای سطح معلومات مداحان برگزار می كند اما تا رسیدن به نقطه مطلوب مسیر بسیار طولانی را باید طی كرد.
مسئول كانون مداحان استان مركزی مداح را نماد ادب و ایثار عنوان كرد و گفت: برگزاری كارگاه های روضه خوانی، مناجات خوانی، نغمات موسیقی، تبیین غدیر، ولایت و بصیرت مهمترین فعالیت های این كانون در شش ماه سال جاری بوده است.
وی تعداد مداحان زن ساماندهی شده را تنها 30 نفر عنوان كرد و گفت: این مداحان فعالیت محدودی دارند در صورتی كه همه مجالس خانگی بانوان را مداحانی كه داری كارت فعالیت از كانون استان نیستند، انجام می دهند.
وی با بیان اینكه بانوانی كه سواد دانشگاهی دارند، مجالس را به خوبی اداره می كنند یادآور شد: برخی از بانوان مداح نیز حتی قادر به خواندن قران و زیارتنامه نیستند وفقط روضه خوانی می كنند كه لازم است با آموزش و نظارت، آسیبهای موجود در این زمینه نیز برطرف شود.
وی احساسی خواندن صرف مداحان را یكی دیگر از آسیب های آئین عزاداری ها عنوان كرد و گفت: توضیح نخواستن مردم و بزرگان از مداحان در خصوص مطالب ارائه شده باعث شده كه برخی مداحان استان به دنبال مطالعه مقتل و تاریخ تشیع نروند، در صورتی كه در سال های اخیر كتاب ها و مقالات ارزشمندی در این زمینه منتشر شده است.
*** جلسات خانگی بانوان
نایب رئیس شورای هیات های مذهبی تبلیغات اسلامی استان مركزی نیز در این میزگرد خرافه گرایی در جلسات مذهبی خانگی را بیشتر از دیگر محافل دانست و گفت: قدرت نظارت بر فعالیت مداحان این جلسات بسیار ضعیف است.
مهران توسطی افزود: هم اكنون 400 هیات مذهبی زنان در نقاط مختلف استان مركزی فعالیت می كنند كه از این تعداد 140 هیات در شش منطقه شهر اراك فعال هستند و هر ماه كارگاه های احكام، تفسیر و قرائت قرآن برای روسای این هیات برگزار می شود.
وی بیان كرد: استفاده مداحان زن از دستگاه های صوتی و آمپلی فایر یكی دیگر از آسیب های این جلسات است كه با پیگیری های مكرر این مهم به حداقل رسیده اما همچنان عده ای از افراد از این دستگاه ها استفاده می كنند.
نایب رئیس شورای هیات های مذهبی تبلیغات اسلامی استان مركزی خیابان گردی بیش از حد هیات های مذهبی را یكی از آسیب های عزا داری عنوان كرد و گفت: برای تامین آرامش و آسایش هموطنان باید این هیات ها بیشتر به مساجد، تكایا و یاحسینیه ها گرایش داشته و در صورت فعالیت در خیابان ها باید در یك ساعات مشخص به عزاداری بپردازند.
وی اسراف در پخش نذورات، رعایت نكردن بهداشت ، علامت ها و چلچراغ های نامتعارف را از دیگر آسیب آئین های عزاداری حضرت سیدالشهدا(ع) عنوان كرد و افزود: مداحان و روحانیون باید در خطابه ها و سخنرانی های خود آحاد مردم به خصوص جوانان را نسبت به این مسئله آگاه كنند.
فاطمه غلامی نماینده مداحان زن نیز از اینكه برخی محافل مذهبی بانوان به مكانی برای تامین جهیزیه و یا سیسمونی تبدیل شود، انتقاد كرد و گفت: تشریح اهداف قیام امام حسین ( ع ) ، بیان احكام دینی و بصیرت افزایی باید در این مجالس مورد توجه قرار گیرد.
*** استفاده برخی مداحان از شعرهای بی محتوا و احساسی
عضو هیات امنای حسینیه دارالایتام اراك نیز در این میزگرد، استفاده برخی مداحان از اشعار بی محتوا و احساسی را یكی از مهمترین آسیب های عزاداری امام حسین(ع) عنوان كرد.
محمد مشهدی فراهانی افزود: هیات های مذهبی از موثر ترین و با ارزش ترین تشكل های مردمی هستند كه هیچ جایگزینی برای آن وجود ندارد و هیچ قدرت دولتی نمی تواند در این سطح برنامه ریزی و اجرای برنامه داشته باشد اما برای هدایت اعضای هیات ها به سمت و سوی اهداف امام حسین(ع) نقش برجسته مداحان بسیار تاثیر گذار است و آنان باید با ارائه اشعار پر محتوا جوانان و نوجوانان را با اصالت نهضت عاشورا آشنا كنند.
وی بیان كرد: مدیران هیات ها باید به این واقف باشند كه در برابر اجتماع یك مسئولیت تاریخی بر عهده دارند و تنها با آگاهی از این مسئولیت تاریخی است كه در دعوت از سخنران و مداح با ملاحظه و رعایت جوانب و با حساسیت بیشتری عمل می كنند.
مشهدی فراهانی بیان كرد: نقش هیات ها، نقش بسیار جدی در حفظ فرهنگ عاشورا است و مردم ما از همین مجالس عزاداری با معارف دین آشنا شده اند پس باید در شناخت آفت هایی كه مبتلا به عزاداری و هیات ها است، حساس باشیم.
وی استفاده از موسیقی نامناسب را یكی از آفتها دانست و گفت: در مواردی اشعار مذهبی با آهنگهای آن سوی آب خوانده می شود كه این كار در شان مراسم عزاداری محرم نیست.
وی گفت: حمل علامت های بسیار بزرگ كه عرض یك خیابان را به طور كامل می گیرد و یا علامت هایی كه به شكل صلیب ساخته می شوند نیز در مواردی رواج یافته كه باید با برخورد منطقی جلوی آن گرفته شود.
وی اظهار كرد: عمل به فرمایشات مقام معظم رهبری، استفاده از فضای مجازی ، برگزاری مسابقه های جذاب با موضع اهداف و فلسفه قیام امام حسین (ع) و سوق دادن پایان نامه های دانشگاهی به این موضوع مهم ، از راهكارهای كاستن از آسیبهای عزاداری است.
وی استفاده سیاسی از مراسم عزداری امام حسین( ع ) را از دیگر آفتهای احتمالی دانست و گفت: گسترش اخلاق اسلامی ، توجه دادن دانش آموزان به درس و تحصیل، گسترش فرهنگ و روحیه نیكوكاری و بیان احكام اسلامی در مراسم عزاداری ضروری است.
یكهزار و 200 مداح به صورت سازماندهی شده در نقاط مختلف استان مركزی فعالیت می كنند كه از این تعداد 500 مداح در شهرستان اراك فعالیت دارند.
همچنین 400 هیات مذهبی در این استان فعالیت دارند كه از این تعداد 130 هیات در اراك به ثبت رسیده است.ك/4
3017/6012
تاریخ انتشار: ۲۳ مهر ۱۳۹۴ - ۰۹:۳۶
اراك- ایرنا- مراسم سوگواری حضرت سیدالشهدا(ع) نقش بسیار مهمی بر فرهنگ شیعه داشته و مؤلفه‌های بزرگی از هویت مذهبی شیعیان ایران و جهان را شكل داده است به طوری كه امام راحل فرمودند این محرم و صفراست كه اسلام را زنده نگه داشته است و مقام معظم رهبری نیز بارها بر این مهم تاكید كرده اند.