جنگ سرد آمریكا و روسیه در قطب شمال

به گزارش ایرنا، روسیه ،آمریكا، كانادا، نروژ و دانمارك كشورهای همجوار قطب شمال، برای دستیابی به ذخایر قطبی و تسلط بر آب های پیرامون آن با یكدیگر رقابت می كنند و رقابت این كشورها در یك دهه اخیر افزایش یافته است.
مسكو در سال های گذشته به ویژه در دو سال اخیر برای تشدید و گسترش حضور خود در قطب شمال تلاش و برنامه ریزی كرده كه مهم ترین آن تاسیس پایگاه نظامی در منطقه قطب شمال و استقرار دائمی نیروهای خود در این سرزمین است.
در راستای این تلاش ها، روسیه در دو سال اخیر چند رزمایش قطبی برگزار كرده است كه در آن ده ها نفر از تفنگداران دریایی ویژه و نیروهای هوابرد با تسلیحات پیشرفته شركت كردند.
به موازات آن هر سال به طور منظم چند سفر اكتشافی با شركت دانشمندان قطب شناس روس با استفاده از كشتی های یخ شكن اتمی به قطب شمال انجام می گیرد كه در جریان این سفرها موضوع های مختلف از جمله شرایط زندگی در این سرزمین یخی و امكان استفاده از منابع طبیعی آن بررسی و مطالعه می شود.
مسكو مدعی مالكیت 20 درصد منابع طبیعی قطب شمال است و به گزارش رسانه های روسی، سرزمین های این منطقه یخ زده دارای منابع عظیم نفت و گاز است و روسیه 6 میلیون و 200 هزار كیلومتر مربع ظرفیت برای بهره برداری نفتی در پهنه آن دارد.
«ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه به تازگی با اشاره به مالكیت این كشور بر قسمتی ازمنطقه قطب شمال گفت: باید از بخش های متعلق به روسیه در منطقه قطب شمال و منابع آن محافظت كنیم.
پوتین در جلسه شورای امنیت روسیه در این مورد خاطرنشان كرد: روسیه باید از همه بخش های فلات قاره متعلق به خود در منطقه قطب شمال دفاع كند و برای این منظور واحدهای مرزبانی دریایی سازمان امنیت فدرال تقویت می شود كه سطح محافظت از مرزهای ملی را در منطقه قطب شمال افزایش خواهد داد.
رئیس جمهوری روسیه تصریح كرد: مراكز استخراج نفت و گاز، پایانه های بارگیری منابع انرژی، لوله های نفت و گاز باید از حملات تروریست ها و هر گونه تهدید دیگر ایمن باشد.
به این ترتیب روسیه برای دسترسی به منابع انرژی نهفته در دل یخ های قطبی كه دهها میلیون تن ارزیابی می شود برنامه ریزی كرده است.
كشورهای دیگر قطبی نیز كه با نگرانی برنامه های توسعه طلبانه روسیه را در سرزمین های قطب شمال می نگرند، سعی می كنند با اجرای برنامه های مختلف از جمله درازمدت در این سرزمین حضور یافته و تا حد امكان بخش های بیشتری از آن را تحت كنترل و مالكیت داشته باشند كه در راس آن آمریكا قرار دارد كه در حال سازماندهی استفاده از ابزار و قدرت نمایی نظامی مقابل این راهبرد روسیه در قطب شمال است.
آمریكا در صدد است با همگرایی بیشتر با كانادا كه سیاست های ضد روسی دارد، مانعی در برابر خواسته های روسیه در سرزمین یخبندان قطب ایجاد كند تا بتواند راهبرد توسعه نفوذ خود را در این منطقه عملیاتی كند.
اما طبیعی و بدیهی است كه حضور در قطب شمال ویژگی ها و دشواری های خود را دارد كه با نقاط دیگر كره زمین متفاوت است. بخش عمده سال در این منطقه كره زمین یخبندان و بسیار سرد است و درجه هوا در زمستان تا 60 درجه سانتیگراد زیر صفر می رسد كه وضعیت بسیار دشواری را برای زندگی انسان ها و به ویژه فعالیت كاری آنها به وجود می آورد.
نكته مهم در سرزمین قطب شمال این است كه زمین خاكی به آن گونه ای كه از آن در شرایط عادی تصور می كنیم، زیر یخ های قطبی وجود ندارد و در سال های اخیر مواردی پیش آمده كه پایگاه موقت قطبی روسیه برای تحقیقات علمی با شكستن یخ هایی زیر آن غرق شده است.
افزون بر آن سفرهای قطبی نیازمند داشتن ناوگان یخ شكن قدرتمند است كه جز روسیه و آمریكا هیچ كشور دیگری از این نوع كشتی ها كه معمولا با راكتور هسته ای كار می كند، در اختیار ندارد و نمی توانند برای سفرهای مكرر قطبی یا حضور دائم در آن برنامه ریزی كنند.
یكی از بزرگترین دفاتر طراحی روسیه در رشته كشتی سازی به نام مركز علمی «كریلوف» در سنت پترزبورگ طرح مقدماتی ساخت سوپر یخ شكن اتمی جدید روسیه را به پایان رسانده كه قادر است در تمام فصول سال در قطب كار كند.
براساس اطلاعات اعلام شده توسط «ولادیمیر شلیاچكوف» رئیس بخش طراحی كشتی ها و حمل و نقل دریایی و ناوگان پژوهشی مركز كریلوف، یخ شكن اتمی «لیدر» امكان كار در مسیر دریای شمال و نزدیك به قطب شمال را بدون وابستگی به شرایط آب و هوایی فراهم می سازد.
طول كشتی بیش از 200 متر، عرض آن حدود 50 متر و قدرت موتور آن120 مگاوات است كه می تواند در بین یخ هایی به ضخامت بیش از چهار متر حركت كند و شناوری كشتی ها با بدنه ای به عرض 50-44 متر و قدرت حمل تا 100 هزار تن را با حداكثر سرعت 10 گره دریایی فراهم می كند.
روسیه با داشتن امكانات گسترده علمی و تحقیقاتی و ناوگان اتمی و هواپیماهای قطب پیما در سال های اخیر گام های بزرگی برای حضور مقتدر در قطب شمال برداشته و اعلام كرده است 20 درصد سرزمین های قطب شمال به این كشور تعلق دارد.
«دیمیتری راگوزین» معاون نخست وزیر روسیه به تازگی اعلام كرد كه طراحی سوپر یخ شكن اتمی روسیه كه رهبری روسیه در قطب را تحكیم خواهد بخشید تا پایان سال جاری به پایان خواهد رسید.
روزنامه رسمی راسیسكایا گازتا نیز نوشته است: روسیه درخواست رسمی برای گسترش فلات قاره خود در منطقه قطب شمال را به سازمان ملل ارائه كرده است.
در نامه روسیه به سازمان ملل گفته شده كه مسكو از نظر علمی ثابت كرده كه اقیانوس منجمد شمالی و بخشی از سرزمین های واقع در محدوده قطب شمال، ادامه فلات قاره روسیه است.
به نوشته روزنامه روسی، ساختار سلسله جبال لومونتسف در محدوده قطب شمال و فلات قاره روسیه (در سواحل این كشور با اقیانوس منجمد شمالی) مشابه است و در نتیجه این ارتفاعات ادامه فلات قاره این كشور محسوب می شود.
این نامه دومین نامه روسیه به سازمان ملل برای اثبات مالكیت بر مناطقی از قطب شمال است.
مقام های روس امیدوارند با استفاده از تلاش های دیپلماتیك مالكیت خود را بر بخش هایی از سرزمین های یخی در محدوده قطب شمال تثبیت و در سازمان ملل به ثبت رسمی جهانی برسانند.
روس ها برای تداركات فنی و تامین امكانات تاسیساتی در مناطق قطبی در شمالی ترین نقطه كره زمین هم برنامه های گسترده ای تهیه كرده اند و در این طرح ها، استفاده از امكانات و زیرساخت های سرزمین های مجاور قطبی همچون نووایا زملیا، سرزمین فرانتس ژوزف و جزایر سورنایا زملیا واقع در قلمرو روسیه در اولویت قرار دارد.
به عقیده كارشناسان، رقابت اصلی برای تصاحب سرزمین های یخی واقع در قطب شمال در وهله نخست میان روسیه، كانادا و آمریكا به عنوان سه كشور بزرگ مدعی مالكیت بر این سرزمین انجام خواهد گرفت كه امكانات و انگیزه كافی برای این منظور دارند و دسترسی سرزمینی آنها به این محدوده به برتری موقعیت آنها در میان پنج كشور قطبی كمك خواهد كرد.
آمریكا نیز به عنوان رهبر اردوگاه غرب با برخورداری از منطقه آلاسكا به سادگی مالكیت و تسلط روس ها را بر این سرزمین پهناور نمی پذیرد و به احتمال زیاد اقدام های خود را در قطب شمال با اتاوا متحد راهبردی خود، و اسلو دیگر قدرت غربی واقع در این مجموعه، هماهنگ می كند كه برآیند تلاش های آنها وضعیت حقوقی و مالكیت قطب شمال را تعیین خواهد كرد.
برخی تحلیلگران و حتی قانونگذاران در واشنگتن بر این باورند آمریكا از برخی كشورها به ویژه روسیه در زمینه آماده سازی برای شرایط محیطی، اقتصادی و جغرافیای، سیاسی جدید در قطب شمال عقب مانده است به طوری ‌كه دریاسالار «پاول اف زوكانفت» از فرماند‌هان گارد ساحلی آمریكا در این زمینه گفت: « مدت‌هاست كه درباره جبران نبود توان حضور موثر در قطب شمال تقاضای مصرانه داریم.»
روزنامه آمریكایی «نیویورك تایمز» نیز چندی پیش در گزارشی با تیتر «عقب ماندن آمریكا از روسیه در قطب شمال» نوشت: گارد ساحلی برون مرزی «كاتر آلكس هالی» در كنار دریای «چوكچی» واقع در قطب شمال با آب‌های گرم فرصت جدیدی را برای كشورهای برتر جهان در بهره جویی از مسیر حمل و نقلی، آب‌های ساحلی به ویژه منابع طبیعی‌ این منطقه ایجاد كرد‌ه است به گونه ای كه برخی آن‌را «جنگ جدید سرد جدید» نام نهاده‌اند.
این روزنامه در ادامه با اشاره به سرمایه گذاری نامناسب آمریكا در قطب شمال نوشت: برخلاف آمریكا، روسیه در حال ساخت 10 ایستگاه تحقیقاتی و عملیات نجات در بنادر در امتداد با نیمی از خطوط ساحلی قطب شمال است و مورد تحریك كننده بیشتر حضور رو به افزایش نظامی روسیه و بازگشایی پایگاه‌هایی است كه بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بسته شده بود.
بر اساس این گزارش، روسیه كشوری فراتر از یك رقیب یا رقیبی بالقوه در قطب شمال است. چین، كره جنوبی و سنگاپور نیز كارهای تحقیقاتی را در این منطقه انجام می دهند به طوری‌كه چین سال 2012 یك كشتی یخ شكن به نام «اژدهای برفی» را به قطب شمال فرستاد كه پیامی از سوی پكن مبنی بر میل مبدل شدن به قدرتی قطبی است.
این كشور هم اینك نیز در حال ساخت دومین یگان یخ شكن خود است و در همین حال روسیه بالاتر از همه كشورها در مجموع 41 كشتی یخ شكن دارد به طوری‌كه دریاسالار زوكانفت در این زمینه گفت: آمریكا در واقع در این بازی جایی ندارد.
به نوشته نیویورك تایمز، فرماندهان آمریكایی با احتیاط در حال نگریستن اوضاع هستند. با این‌كه واشنگتن و متحدان ناتو دارای مجموعه‌ای از دفاع موشكی و توانمندی دفاع هوایی در قطب شمال هستند، اما ارتش آمریكا قصد كاهش دو تیپ را در آلاسكا دارد.
نیروی دریایی آمریكا هیچ كشتی جنگی یخ شكن ندارد و همچنین تجربه كمی را برای اجرای عملیات در اقیانوس منجمد شمالی دارد. البته دریا سالار «ویلیام ای گوتنی» فرمانده بخش شمال ناتو در این زمینه معتقد است، با این‌ كه روسیه در حال افزایش قابلیت خود بعد از سال‌ها غفلت است اما هنوز تهدید قابل توجهی نیست.
اروپام*391**1516 **1561**1572