تك درنای سیبری معمای فریدونكنار

حضور تك درنای سیبری در میانكاله خوشحالی دوستداران محیط زیست و حیات وحش را به همراه دارد اما اینكه 5 سال است این درنا به تنهایی از سیبری به ایران و تالاب میانكاله می آید به گفته اسماعیل كهرم پرنده شناس و مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست، یك معما است.
كهرم در این باره به خبرنگار علمی ایرنا گفت: حدود 35 سال پیش تعداد درناهایی كه وارد میانكاله می شدند 12 تا بود كه به مرور جمعیتشان كاهش یافت و اكنون 5 سال است كه فقط یك درنای نر می آید.
وی افزود: درناها معمولا در 6 سالگی بالغ می شوند و زمانی كه جفتی انتخاب می كنند تا آخر عمرشان با همان یك جفت به سر می برند اما اگر یكی از آنها تلف شد دیگری سراغ جفت جدید می رود اما این درنای نر5 سال است كه تنها به ایران می آید.
كهرم ادامه داد: درناها تا دو سال فرزندانشان را به همراه دارند تا مهاجرت را بیاموزند، تخم گذاری آنها در سیبری است و برای زمستان گذرانی به جاهای گرمتر از جمله ایران می آیند، اینكه این درنا تنها می آید احتمال دارد كه در سیبری هم تنها باشد.
وی تاكید كرد: علاقه زیادی داریم تا در مورد وضعیت این درنا در سیبری و مسیر مهاجرتش به ایران مطالعه و تحقیق كنیم اما به بنا به دلایلی این كار فعلا امكان پذیر نیست.
كهرم گفت: یك گروه 400 تایی از درنا ها در سیبری به سر می برند كه برای زمستان گذرانی گروهی به هندوستان و گروهی به چین می روند و فقط این تك درنا به ایران می آید كه برای خود معمایی شده است.
وی با بیان اینكه درنا به طور طبیعی 16 سال عمر می كند، اظهار كرد: تخریب زیستگاه ها و شكار دو عامل تهدید این پرنده در خطر انقراض است كه برخورد كردن با سیم های برق در مسیر پرواز ، استفاده از آبهای آغشته به سموم شیمیایی و طعمه شدن برای حیواناتی مانند روباه نیز از دیگر عوامل تهدید است كه اگر از تمام این موارد سالم عبور كنند، 16 سال عمر خواهند كرد.
همچنین علی تیموری مدیركل حفاظت و مدیریت شكار و صید سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار علمی ایرنا گفت: این درنا هر سال آبان ماه وارد میانكاله می شود و تا بهمن ماه دوباره به سمت سیبری حركت می كند.
از 12 سال پیش پروژه حفاظت از درنای سیبری در كشور آغاز شد و به مدت 7 سال فعالیت كرد كه در زمان خود مشكلات خاص خودش را داشت و برخی معتقدند كه این پروژه ناموفق بوده زیرا اكنون درنایی در كشور نداریم.
اما برخی از مسولان سازمان محیط زیست معتقدند هنوز خط پروازی درنای سیبری به تالاب فریدونكنار به صفر نرسیده است و سالانه یك درنا به این تالاب وارد می شود.
تیموری درباره احیای این پروژه و اینكه برنامه ای در این زمینه در دست دارند، گفت: پروژه حفاظت از درنای سیبری بستر را برای حضور درنا در میانكاله فراهم كرد و اكنون كه هنوز یك درنا وارد این تالاب می شود نتیجه بستر سازی این پروژه است اما فعلا در این زمینه برنامه ای نداریم.
12 آبان كه درنای سیبری وارد میانكاله شد میلاد بهرامی سرپرست روابط عمومی اداره كل حفاظت محیط زیست مازندران گفت: تنها بازمانده گله غربی درنای سیبری منطقه فریدونكنار مازندران وارد و موجب خوشحالی اهالی شهرستان، علاقه مندان به محیط زیست و حیات وحش شد.
وی افزود: تك درنای سیبری از زیستگاه زادآوری سیبری از مسیر روسیه، قزاقستان و آذربایجان به فریدونكنار مازندران مهاجرت و حدود چهار ماه از سال را با تغذیه در محدوده دامگاه های سنتی ' ازباران ' ، ' سرخ رود ' و ' فریدونكنار ' زمستان گذرانی می كند.
درنای سیبری از انواع گونه در معرض خطر درناها است و دارای سه جمعیت مستقل چین، هند و ایران است.
زیستگاه زادآوری درناهای سیبری در نواحی شرق سیبری، نواحی غرب سیبری است كه برای زمستان گذرانی به چین و ایران و بعضا هند مهاجرت می كنند.
اداره كل حفاظت محیط زیست استان مازندران با كمك جوامع محلی و بومیان منطقه و باتوجه به اهمیت این پرنده به عنوان پرنده ای در خطرانقراض با انجام اقدامات مختلفی از این پرنده زیبا و با ارزش حفاظت می كند.
تالاب پنج هزار و ‎ 400هكتاری فریدونكنار علاوه بر تنها قطعه درنای سفید، پذیرای سایر پرندگان مهاجر نیز هست كه همچون سال های گذشته این تالاب را برای زمستان گذرانی خود انتخاب كرده اند.
مهاجرت پرندگان به پناهگاه های حیات وحش مازندران به خصوص به تالاب بین المللی میانكاله و تالاب فریدونكنار آغاز شده و هر ساله افزون بر یك میلیون و ‎ 500هزار پرنده تالاب های مازندران را برای زمستان گذرانی انتخاب می كنند.
*** درنای سیبری
درنای سیبری با نام علمی Grus leucogeranus پرنده ای از خانواده درنایان است. این پرنده ظاهر خاصی دارد كه آن را از دیگر پرندگان متمایز می كند. درنای سیبری پرنده ای بزرگ با قدی نزدیك به یك و نیم متر و فاصله دو بال بیش از 2 متر و بدنی یكدست سفید است كه پاهای بلند سرخ رنگ دارد و منقار بلند سیاهی روی صورت قرمز رنگ آن نشسته است.
درنای سیبری به سه جمعیت اصلی شرقی، غربی و مركزی تقسیم می شود. جمعیت شرقی تابستان در شرق سیبری زاد آوری كرده و برای زمستان گذرانی به شرق چین می آیند، از اعضای این گروه بیش از 3 هزار درنا باقیمانده كه زیستگاه زمستانی تقریبا تمام آنها در دریاچه پویانگ و اطراف آن است.
جمعیت غربی و مركزی تابستان ها را در سواحل رود اوب واقع در غرب سیبری و یاقوتستان گذرانده و سپس گروه مركزی برای زمستان گذرانی به هند و گروه غربی به شمال ایران می آمدند. از گروه مركزی در سال 1992 فقط یك جفت باقیمانده بود و آخرین آنها آخرین بار در سال 2002 دیده شده و احتمالا این گروه منقرض شده است.
از جمعیت غربی آن نیز كه تابستان به شمال ایران می آمدند از زمستان 2007 تاكنون فقط یك پرنده باقیمانده است كه زمستان ها به تالاب فریدونكنار می آید. مسیر مهاجرت این یك پرنده از فریدونكنار به سوی سواحل غربی دریای خزر ادامه پیدا كرده و پس از گذشتن از استان گیلان، جمهوری آذربایجان، داغستان، و منطقه آستراخان روسیه به سوی شمال قزاقستان رفته و سپس تا رودخانه اوب در نزدیكی اقیانوس منجمد شمالی ادامه می یابد.
احتمال انقراض درنای سیبری به شدت بالاست، چرا كه جمعیت آن در چند نسل اخیر كاهش شدیدی داشته است. تقریبا تمام درناهای سیبری باقیمانده در حیات وحش، زمستان را در دریاچه پویانگ چین گذرانده و تابستان نیز به شرق سیبری می روند و جمعیت آنها در این دریاچه در سال 2008 حدود 3750 و در سال 2012 حدود 3400 بال برآورد شده است.
طول این پرنده 135 سانتی متر و صدای آن آرام، آهنگین و رسا شبیه كروك كروك است. درنای سیبری در مناطق تالابی، شالیزارها، نیزارها و دریاچه ها به سر می برد.
پراكندگی درنای سیبری بیشتر در جنوب چین، هند و سیبری روسیه است. درناهای گروه شمال روسیه زمستان ها به مناطق پارك ملی بوجاق كیاشهر در گیلان و فریدونكنار مازندران كوچ می كردند ولی امروزه نسل آنها در ایران تقریبا منقرض شده است.
علمی 9014**1440