اهداي عضو؛ ايثاري براي ادامه زندگي ديگران

به گزارش ايرنا، سالانه تعداد زيادي از افراد دچار مرگ مغزي بدون اهداي عضو از سوي خانواده هايشان دفن مي شوند اين در حالي است كه بيماران زيادي در انتظار دريافت اعضاي پيوندي بوده و محقق نشدن آن منجر به مرگ بيمار مي شود.
شايد شنيده باشيد كه فردي دچار مرگ مغزي بوده و مجددا بهبود پيدا كرده است بدانيد كه مسلما آن فرد دچار مرگ مغزي نبوده بلكه در كماي عميق بوده و لغت مرگ مغزي به اشتباه در مورد آن استفاده شده است.
*** مرگ مغزي
مرگ مغزي به معني توقف پايدار و برگشت ناپذير همه اعمال مغز است، در اين وضعيت هيچگونه اميدي براي برگشت فعاليت مغز آسيب ديده وجود ندارد و فرد دچار مرگ مغزي هرگز قادر به زندگي دوباره نخواهد بود.
مرگ مغزي معمولا بعد از صدمه شديد به سر خونريزي مغزي، سكته يا نرسيدن طولاني مدت اكسيژن به مغز اتفاق مي افتد،
فرد دچار مرگ مغزي بدون كمك دستگاه نمي تواند نفس بكشد مردمك چشمهايش پاسخ به نور ندارند ، به تحريك دردناك عكس العمل نشان نمي دهد، دستگاه گيرنده امواج مغزي هيچ گونه موجي را از مغز وي ثبت نمي كند و خط صاف ريم مي نمايد.
به علاوه مرگ مغزي نشانه هاي متعدد ديگري دارد كه پزشك از طريق آنها و معاينات تكميلي به تشخيص قطعي مي رسد.
هر كسي مي تواند در صورت بروز مرگ مغزي با رضايت بستگان وي در زمان مرگ مغزي ، اهدا كننده عضو باشد، بعد از مرگ كامل به صورت طبيعي تا 48 ساعت نسوجي مانند قرنيه، دريچه قلب، استخوان و تاندون قابل اهدا مي باشند.
اماوقتي پيوند عضو از هر كدام از اين روش ها فراهم نباشد، آن وقت بيمار مجبور است در صف خريد عضو پيوندي قرار بگيرد.
براساس آمارهاي اداره پيوند و بيماري هاي خاص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي بيش از 20 هزار بيمار در كشور در فهرست انتظار براي دريافت اعضاي مختلف پيوندي قرار دارند كه اعضاي مورد نياز اين بيماران شامل كليه، كبد، مغز استخوان، قلب، ريه، پوست، قرنيه و لوزالمعده است.
رئيس اداره پيوند و بيماري هاي خاص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي پيش از اين اعلام كرد: سالانه بين پنج تا هشت هزار نفر در ايران دچار مرگ مغزي مي شوند كه اكثر آنان جوان هستند.
كتايون نجفي زاده افزود: در صورتي كه 50 درصد اين افراد شرايط اهداي عضو را داشته باشند، بايد از اين تعداد بين پنج تا هشت هزار پيوند كليه انجام شود درحاليكه اين رقم اكنون سه هزار پيوند است.
به گفته وي ، هر مرگ مغزي حداقل يك تا هشت عضو مي تواند اهدا كند و بيشترين عضوي كه مي تواند اهدا شود، كليه ها و كبد هستند به عبارت ديگر 96 درصد از مرگ مغزي ها مي توانند كليه خود را اهدا كنند.
نجفي زاده يادآور شد: با وجود اين تعداد مرگ مغزي در كشور، اگر از بخش هاي قابل اهداي بدن آنها درست استفاده شود، مي توانيم روزي را ببينيم كه هيچ بيمار نيازمند پيوند در فهرست انتظار فوت نكند.
وي ادامه داد : هم اكنون روزانه هفت تا 10 بيمار در فهرست انتظار بدليل نرسيدن عضو پيوندي فوت مي كنند اين درحالي است كه در هر شهر به ازاي هر يك ميليون نفر جمعيت، بايد حداقل سالانه 20 اهدا از مرگ مغزي رخ دهد.
اين مسئول اعلام كرد: با وجود تعداد بالاي موارد مرگ مغزي در كشورمان اكنون شاخص اهداي عضو در ايران 7.8 به ازاي يك ميليون نفر جمعيت است در حالي كه اين رقم در كشورهاي اروپايي 30.8 به ازاي يك ميليون نفر جمعيت برآورد مي شود.
وي گفت: ايران به لحاظ اهداي عضو رتبه 42 جهان را دارد و اين جايگاه خوبي براي يك كشور اسلامي نيست.
اهداي عضو كه همان اهداي زندگي به همنوع است هنوز در جامعه آنطور كه بايد شايد فرهنگ سازي نشده است و براي ترويج اين فرهنگ همه بايد ياري و همكاري كنند.
همانطور در آمار بالا ذكر شده بسياري از افراد به خاطر نرسيدن عضو جان خود را از دست مي دهند براي پيوند كليه مي توان از فرد زنده هم كليه دريافت كرد اما براي پيوند قلب، ريه و كبد حتما بايد از فرد مرگ مغزي دريافت كرد.
اگر تعداد اهداي عضو در كشور به حد قابل قبولي برسد اميد است هيچ بيماري در ليست انتظار پيوند باقي نخواهد ماندو اعضاي افراد مرگ مغزي نيز بدون استفاده زير خاك نرود و از سوي ديگر هيچ فرد زنده اي ديگر مجبور نخواهد بود كه يكي از كليه هايش را اهدا كند.
همچنين اهداي عضو يك حركت خداپسندانه و عشق به هم نوع است در سوره مباره مائده آيه 32 امده است: هر كه نفسي را حيات بخشد مانند آن است كه همه مردم را حيات بخشيده است.
پس چه اغازي زيباتر از اين مي تواند باشد كه فرد پس از مرگ با اهداي اعضاي خويش مي تواند سبب نجات و ارتقاي سلامتي ديگران باشد.
در اين زمينه گفت و گوي با اهدا كنندگان و دريافت كنندگان عضو داشتيم اما تمايلي به انتشار نامشان نداشتند.
***
پدر يكي از اهدا كنندگان عضو گفت: فرزندم محمدرضا 17 سال بيشتر نداشت كه بر اثر تصادف با موتور فوت كرد.
ر.ر شهروند يزدي افزود: چند روزي در بيمارستان بستري بود اما دكترها جوابمان كردند و ديگر هيچ اميدي به زنده بودن فرزندم نداشتيم با مادرش تصميم گرفتيم كه اعضاي او را اهدا كنيم.
اين پدر داغديده كه هنوز چهلمش فرزندش نرسيده ، اظهار كرد: كليه ها و كبد او را براي بيماران نيازمند اهدا كرديم و از اين كار خود بسيار رضايت داريم.
اين پدر 35 ساله در حاليكه بغض گلويش را گرفته بود اظهار كرد: اهداي عضو شايد در مرحله نخست براي خانواده سخت باشد اما پشيمان نخواهند شد.
وي از خانواده ها خواست در صورت قطع اميد پزشكان از بيمارشان حتما به اهدا عضو اقدام كنند زيرا با اين امر به يك نفر ديگر زندگي بخشيده و باقيات وصالحات مي شود.
اين شهروند يزدي افزود: بنده نيز در سايت فرم اهداي عضو ثبت نام و رضايتم را مبني بر اهداي اعضايم در صورت مرگر مغزي اعلام كرم .
پدر ديگري كه عضو پسر مرگ مغزي خود را اهدا كرده بود، گفت: عباس 20 ساله ام بر اثر تصادف دچار مرگ مغزي شده بود.
م.ط در حالي اشك از چشماش جاري مي شود با بيان اينكه غمش براي ما سنگين است از اينكه با اعضاي جان چند انسان ديگري نجات دادم مسرور هستم ادامه داد: وقتي پزشكان اعلام كردند كه ديگر اميدي نيست با مشورت همسرم با رضايت يكديگر اهدا كرديم.
وي كه ساكن يكي از شهرستانهاي يزد است افزود: اقوامم هم از اين اقدام ما رضايت دارند و هميشه به من ميگوند با اين كارت يك ثواب براي اخرت خود ذخيره كرديد.
اين پدر داغديده اظهار كرد: با اهداي عضو به انساني ديگر، فرصت حيات دوباره را به براي آن فراهم كردم بسيار خوشحال هستم.
علي كه قلب خود را پيونده زده است مي گويد: تا سن 45 سالگي مشكل خاصي نداشتم و كوهنوردم بودم تا اينكه مشكل قلبي پيدا كردم تا جاي رسيدم كه با كپسول اكسيژن و قرص زير زباني زندگي مي كردم و حتي ديگر قادر به انجام كارهاي شخصي خود نبودم.
وي با اشاره به اينكه از شدت رنج بيماري به مرگ خودم راضي بودم افزود: روزها با امام رضا(ع) دردل مي كردم كه مشكل اين بيماري من رفع شود.
وي اظهار كرد: تا اينكه روز تولد امام رضا(ع) قلب براي من پيدا شد يك جوان 21 ساله كه براثر تصادف دچار مرگ مغزي شده بود به من پيوند زدند.
اين شهروند يزدي افزود: هرچه خانواده اين عزيز از خداوند متعال مي خواهند به انها بدهد زيرا بهترين عضو بدن عزيزشان به من اهدا كردند.
اين بيمار پيوند قلبي خاطرنشان كرد : من از زماني كه پيوند قلب انجام دادم هيچ گونه مشكلي ندارم و زندگي ام را ادامه دادم و هميشه بعد از نماز براي اين مرحوم نماز و دعا مي خوانم .
وي افزود: هر چند اهداي عضو براي خانواده ها سخت است اما باعث نجات يك انسان مي شود.
زهرا بيمار پيوند كليه نيز در اين باره به خبرنگار ايرنا گفت : سالهاي از بيماري نارسايي كليه رنج مي بردم و به علت اينكه مشكل اقتصادي و زندگي مرفه اي نداشتيم قادر به خريد كليه خارج نوبت نبوديم به همين علت چندين سال در صف انتظار بودم.
زهرا اظهار كرد: بالاخره خانواده اي كه فرزندشان دچار مرگ مغزي شده بود كليه اش را به من اهدا كردند و ادامه زندگي براي من مهيا شد.
وي ضمن تشكر از خانواده اهدا كننده عضو گفت: من قبل از پيوند به سختي زندگي ميكردم و هفته اي سه بار دياليز مي شدم اما خدا رو شكر كه پس از عمل پيوند حالم خوب است.
اين دريافت كننده عضو اضافه كرد: من زندگي خود را مديون اين خانواده ميدانم و هميشه براي ان مرحوم از خداوند طلب مغفرت مي كنم.
يكي از كساني هم كه كارت اهدا عضو دارد گفت: دوست دارم اگر دچار مرگ مغزي شدم اعضاي بدنم را به افراد نيازمند اهدا كنم زيرا اعضايم كه قرار است در زير خروارها خاك باشد ، در جسم بيماراني كه چشم به راه پيوند عضو هستند قرار گيرد.
ز- خ افزود: اين امر باقيات و صالحات است و دعاهايشان بدرقه و توشه سفر ابديمان شود.
وي با بيان اينكه من خانواده خود را تشويق به اين كار كردم اظهار كرد: بايد با اهداي عضو ، اميد زندگي كردن براي ديگران فراهم كنيم.
***133 مورد اهدا عضو در استان يزد صورت گرفته است
مسوول واحد فراهم آوري اعضاي پيوندي دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد گفت: تاكنون 133 مورد اهدا عضو در اين استان صورت گرفته است.
محمد پورشمسي در گفت وگو با خبرنگار ايرنا با بيان اينكه زمينه اهدا عضو در اين استان از نيمه دوم سال 92 فراهم شده است اظهار كرد : اين تعداد عضو از 41 بيمار مرگ مغزي انجام شد و در اين مدت 82 مورد كليه ، 41كبد ، 4 پانكراس ، سه ريه و سه مورد هم قلب بوده است.
پورشمسي با بيان اينكه بيمار مرگ مغزي براي اهداي عضو به استان ديگري منتقل نمي شوند ، افزود: پيوند كليه در استان صورت مي گيرد و كبد آن جهت اهدا به بيماران نيازمند به شيراز انتقال داده مي شود. كبدهاي اهدا شده نيز براي پيوند به شيراز ارسال مي شود زيرا تنها مركز پيوند كبد در كشور است.
اين مسئول تصريح كرد : تاكنون فقط سه مورد بيمار براي اهداي قلب به تهران انتقال داده شد زيرا زمينه اهداي قلب در استان مهيا نيست.
مسوول واحد فراهم آوري اعضاي پيوندي دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد ادامه داد: تا كنون بيش از يكهزار نفر در استان كارت اهدا عضو دريافت كردند.
پورشمسي يادآور شد: در سال گذشته دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد در زمينه اهدا عضو پس از دانشگاه علوم پزشكي تهران و شهيد بهشتي رتبه سوم كسب كرد.
*** مرگ مغزي معادل با فوت است
وي در ادامه با بيان اينكه مرگ مغزي از نظر قانوني و پزشكي و شرعي معادل فوت است گفت: از اول سالجاري تاكنون 17 اهداي عضو و تقربيا به همين ميزان يا حتي بيشتر بيمار مرگ مغزي داشتيم كه خانواده هاي آنان رضايت ندادند.
پورشمسي اضافه كرد: اگر اين خانواده هاي رضايت داده بودند نزديك به 90 نفر نجات پيدا مي كردند 30 كبد و 60 كليه بيماراني بودند در ليست انتظار بودند به اثر نرسيدن عضو جان خود را از دست داد.
اين مسئول با بيان اينكه تعدادي از بيماران نيازمند پيوند كليه به طور مستقيم و شخصي اقدام به خريد كليه مي كنند افزود: اما خيلي از افراد بودند به علت نرسيدن عضو جان خود را از دست دادند كه به عينه اين موضوع را شاهد بودم.
وي با بيان اينكه محدويت سني در زمينه اهدا عضو در كشورهاي خارج وجود ندارد افزود: در كشور ما تقربيا از يك سالگي تا 65 سالگي و بالاتر از 65 تا 70 سالگي به شرطي هيچ گونه بيماري فشار خون و قلبي و غيره نداشته باشد قابل پيوند است.
وي افزود: تقربيا هر بيماري مرگ مغزي نزديك به 600 هزار تومان هزينه آزمايشات مي شود كه هيچ گونه بيماري از نظر ميكروبي و ويروسي نداشته باشد.
پورشمسي با بيان اينكه سالانه 60 مورد مرگ مغزي در استان بوقوع مي پيوندد، خاطرنشان كرد : اگر خانواده بيماران مرگ مغزي رضايت ميدادند در چهار سال تمام بيماران دياليزي پيوند مي شدند.
وي اظهار كرد: همچنين خانواده اهدا كننده بابت اهدا عضو هيچگونه مبلغي دريافت نمي كنند و گيرندگان اعضا پيوندي نيز بابت عضو دريافت شده هزينه اي نمي پردازند
اين مسئول تصريح كرد: كليه يك مرگ مغزي تا 36 ساعت در شرايط خاص ، كبد تا 24 ساعت و قلب و ريه بلافاصله بعد از اهدا بايد پيوند داده شود.
وي برنهادينه كردن فرهنگ اهداي عضو از طريق آموزش رسانه ها و توجيه خانواده ها مبني بر اين كه بيمار مرگ مغزي، هرگز دوباره به زندگي برنمي گردد، تاكيدكرد .
***كارت اهداي عضو، شرط كافي نيست
مسوول واحد فراهم آوري اعضاي پيوندي دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد گفت: درصورت پيش امدن مورد مرگ مغزي چه فرد كارت اهدا داشته باشد و چه نداشته باشد مراحل اهداي عضو تنها در صورت رضايت خانواده قابل انجام است .
پور شمسي اظهار كرد: حتي اگر فردي وصيت كرده باشد كه در صورت مرگ مغزي، اعضاي بدنش را اهدا كنند، بدون اجازه اولياي دم، اهداي عضو انجام نمي شود مگر اينكه فرد علاوه بر وصيت نامه و دريافت كار در يك دفترخانه ثبت كرده باشد.
وي افزود: اما تجربه نشان داده است كه حتي در صورت تمايل قلبي خانواده به اهدا عضو در صورتيكه فرد از قبل تمايل خود را به اهداي عضو اعلام كرده باشد خانواده به خواسته عزيز خود احترام گذاشته و اهداي عضو را انجام مي دهند.
وي ادامه داد: شهروندان براي دريافت كارت اهداعضو مي توانند به سايت www.ehda.center مراجعه نمايند.
*** فرهنگ اهدا عضو در جامعه بايد نهادينه شود
مدير عامل انجمن خيريه هديه حيات يزد با بيان اينكه اين شهر از گذشته هاي دور به شهر دوچرخه ها معروف بوده و اكنون اين دوچرخه سواران به راكبان موتور سيكلت تبديل شده اند گفت: استفاده عموم و طبقه متوسط جامعه ما از اين وسيله نقليه بدون رعايت نكات ايمني تلفات جاني زيادي در پي داشته است.
زارع ميرك آباد افزود: بسياري از بيماراني كه دچار ضربه مغزي و بالطبع آن كما و نهايتا مرگ مغزي مي شوند از تصادفات ناشي از رانندگي با موتورسيكلت مي باشد اما متاسفانه كساني كه در حوادث رانندگي دچار مرگ مغزي مي شوند خانواده از اهداي عضو آن امتناع مي كنند.
وي اظهار كرد: در حالي كه فرد دچار مرگ مغزي مي تواند چند نفر ار از مرگ نجات دهد و اين اهدا عضو از طرف خانواده افراد مرگ مغزي مستلزم فرهنگ سازي مرگ مغزي در جامعه است.
اين مسئول افزود: فعاليت انجمن خيريه هديه حيات يزد در راستاي ترويج فرهنگ اهدا عضو كه از سال 86 آغاز شده است.
وي افزود: اوايل خانواده هايي كه عزيزانشان دچار مرگ مغزي شده بودند برخوردهاي خوبي با اين مقوله نداشتند اما اكنون اكثر خانواده ها كه عزيزانشان از كما عميق به مرگ مغزي دچار مي شوند خود داوطلبانه به دنبال اهداي عضوي عزيزشان و نجات جان بيماران نيازمند هستند.
زارع اظهار كرد: با رواج فرهنگ اهدا عضو در جامعه خانواده هايي كه بيمار مرگ مغزي دارند بسياري از بيماران به راحتي درمان مي شوند ترويج اهداي عضو در استان نيازمند همكاري و تعامل ارگان هاي مختلف است.
***60 بيمار كليوي يزد چشم انتظار پيوند
مديرعامل انجمن بيماران كليوي يزد در اين باره به خبرنگار ايرنا گفت: 60 بيماري كليوي اين استان در انتظار پيوند كليه هستند.
عزت يادگار ، تعداد بيماران دياليزي استان را 650 نفر اعلام و اظهار كرد: از اين تعداد427 نفر مرد و 272 زن هستند.
وي با بيان اينكه انجمن حمايت از بيماران كليوي در سال 1364 در استان تاسيس شد، افزود: تاكنون 400 نفر در اين استان پيوند كليه شده اند كه 24 نفر مربوط به سال جاري است.
اين مسئول ديابت، فشار خون، آنژين چركي، سنگ كليه و مسموميت هاي دوران بارداري را از عوامل ابتلاي افراد به بيماري كليوي ذكر كرد و گفت: مهمترين علائم اوليه ديابت افزايش عطش و تكرار ادرار، گرسنگي شديد، كاهش وزن ناگهاني و خستگي مفرط است.
مدير عامل انجمن بيماران كليوي استان يزد اظهار كرد: توجه نكردن به هشدارهاي بهداشتي، غذايي و ورزشي ممكن است سبب آسيب جدي به كليه ها شود.
وي كنترل فشار خون را در پيشگيري به بيماري كليوي مهم خواند و افزود: فشار خون بالا و كنترل نشده آسيب جدي به كليه وارد مي كند.
وي با اشاره به اينكه 13 بخش دياليز در بيمارستان هاي خصوصي و دولتي استان فعال است، گفت: 97 دستگاه دياليز در اين بخش ها وجود دارد كه از اين تعداد سه دستگاه غير قابل استفاده است.
يادگار بيان كرد: خوشبختانه اكنون پيوند كليه در بيمارستان شهيد صدوقي يزد انجام مي شود و بسياري از مشكلات بيماران در اين زمينه رفع شده است.
*** سابقه پيوند اهدا عضو ايران
پيوند اعضا در ايران، سابقه اي 80 ساله دارد. نخستين عمل پيوند عضو در ايران را به دكتر شمس، بنيانگذار چشم پزشكي نوين در ايران نسبت مي دهند. اين چشم پزشك نخستين عمل پيوند قرنيه را سال 1314 شمسي در يكي از بيمارستان هاي تهران با موفقيت به سرانجام رساند.
از لحاظ حقوقي و قانوني نيز قانون پيوند اعضا در فروردين ١٣٧٩ به تصويب مجلس وقت رسيد. براساس اين قانون اعضاي بيماران فوت شده يا بيماراني را كه مرگ مغزي آنان مسلم است مي توان به شرط وصيت بيمار يا موافقت ولي ميت براي پيوند به بيماراني كه ادامه حياتشان به پيوند عضو يا اعضاي فوق بستگي دارد استفاده كرد.
همچنين بر اساس قانوني ديگر، پيوند عضو از فرد ايراني به بيمار خارجي ممنوع است، بنابراين بيمار خارجي نمي تواند به ايران بيايد و اعضاي بدن يك فرد ايراني را دريافت كند.
از سال 1379 كه نخستين پيوند عضو از بيمار مرگ مغزي در كشور انجام شد تاكنون اعضاي بدن سه هزار و 300 بيمار مرگ مغزي در كشور اهدا و پيوند زده شده است
***شرايط جسمي اهداي عضو
قلب، ريه ها، كبد، روده ها، لوزالمعده، كليه ها، قرنيه هاي چشم استخوان، غضروف، عروق، تاندون، پوست و مغز استخوان رايج ترين اعضاي قابل اهداي انسان است، معمولا نيز حدود 70 درصد پيوندها موفقيت آميز انجام مي شود.
سازگاري خوني و بافتي بيمار، وخامت شرايط باليني، طول مدت انتظار در فهرست پيوند و فاصله مكاني شخص از واحد پيوند، تعيين مي كند عضو پيوندي به كدام بيمار منتظر برسد. ابتلا به بيماري هاي عفوني حاد مثل ايدز و هپاتيت يا اختلالات مزمن جسمي، مانع اهداي عضو خواهد شد. بيماراني كه عضو پيوندي دريافت مي كنند براي جلوگيري از پس زده شدن عضو پيوندي بايد تا پايان عمر دارو مصرف كنند.
حال اگر به بيمارستانهاي سراسر كشور مراجعه كنيم مي بينيم خانواده هاي هستند كه يكي افراد آنان دچار مرگ مغزي شده است و باور ندارند كه آن به خواب ابدي فرو رفته و تا زماني دستگاهها به فرزندش وصل است، اميد دارد و در بخش ديگر بيمارستان افرادي را مشاهده مي كنيم كه روي تخت بيمارستان با مرگ دست و پنجه نرم مي كنند و در انتظار اهداء عضو هستند .
اگر خانواده هاي بيماران مرگ مغزي راضي به اهدا عضو بيمارشان نشوند ديگر مجالي براي ادامه زندگي بيماران پيوندي نيست.
فرهنگ ايثار و از خودگذشتگي در فرهنگ ديني ما بسيار ارزشمند است و مساله اهداي عضو براي خانواده ها به خاطر از دست دادن عزيز بسيار سخت است اما با الگو از اين فرهنگ مي تواند درهاي اميد را به سوي بيماران منتظر دريافت عضو باز كرد.
هر ساله جشن اهداءكنندگان عضو با عنوان ˈنفسˈ در روز جهاني اهدا عضو در كشور با هدف ترويج فرهنگ اهداي عضو به صورت گسترده برگزار مي شود اما براي فرهنگ سازي اين امر خداپسندانه بايد بيش از اين تلاش شود.
گرچه سخن از مرگ چندان شيرين نيست ، اما.... دوست دارم پايانم آغاز راه سپيد زندگي باشد. ك 4
گزارش از : كبري دانشي دهج
2088/8068