سرنوشت تلخ اروميه در انتظار بزرگترين درياچه جهان

به گزارش خبرنگار ايرنا، بر اساس گزارش مركز ملي مطالعات و تحقيقات درياي خزر، سطح آب اين دريا در 19 سال اخير حدود يك متر كاهش يافت، موضوعي كه به اعتقاد كارشناسان با توجه به روند تداومي غير طبيعي است .
مركز ملي پيش بيني و هشدارهاي مخاطرات دريايي ايران هم تغيير ميزان آب ورودي - خروجي خزر را مهم ترين علت كاهش تراز آب اين دريا اعلام كرده است.
كارشناسان اين مركز كاهش آبدهي رودخانه ولگا به عنوان تامين كننده 80 درصد آب ورودي درياي خزر، وقوع خشكسالي هاي متوالي و افزايش ميزان تبخير را عامل به هم خوردن تعادل آبي اين دريا ارزيابي كرده اند .
** كشتيراني، مهم ترين قرباني
كارشناسان اين مركز كه وابسته به پژوهشگاه ملي اقيانوس شناسي است، تغيير شكل سواحل ، شكل گيري محيط هاي آبي جديد ، جابه جايي زيستگاه آبزيان ، كاهش حجم بارگيري كشتي ها و افزايش هزينه هاي حمل بار را مهم ترين تهديد ناشي از نوسان تراز آب درياي خزر مي دانند .
كاهش تراز آب درياي خزر يكي از موضوع مهمي بود كه در هفتمين اجلاس مشترك پنج جانبه مديران بنادر كشورهاي حاشيه اين دريا كه بتازگي در ساري برگزار شد ، مورد توجه جمهوري اسلامي ايران قرار گرفت .
مديرعامل سازمان بنادر و دريانوردي جمهوري اسلامي ايران در اين اجلاس از اين موضوع به عنوان تهديد جدي براي آينده دريانوردي در درياي خزر ياد كرد ولي به رغم اين هشدار ، موضوع از سوي چهار كشور ديگر حاشيه درياي خزر شامل تركمنستان ، روسيه ، قزاقستان و آذربايجان جدي گرفته نشده است .
قرار نگرفتن راهكار مناسب براي كاهش اين تهديد در تفاهمنامه هفتمين اجلاس و پيش بيني نشدن آن به عنوان موضوع كاري اجلاس هشتم كه قرار است سال آينده در بندر تركمن باشي تركمنستان برگزار شود ، نشان مي دهد كه گام اول در حل مشكل كه همانا به رسميت شناختن آن است ، هنوز برداشته نشده است.
** تهديد جدي است
مدير مركز ملي مطالعات و تحقيقات درياي خزر در باره جدي بودن خطر كاهش تراز آب اين دريا گفت: سطح آب درياي خزر در 19 سال اخير به دليل خشكسالي، كاهش آبدهي ولگا به عنوان تامين كننده 80 درصد آب اين دريا و افت بارش ها حدود يك متر كاهش يافته است .
جواد ملك روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود : كاهش يك متري تراز آب درياي خزر در كمتر از دو دهه را نمي‏​ توان به عنوان افت و خيزهاي معمولي دريا ارزيابي كرد و احتمال ادامه كاهش آن به عنوان دور جديدي از ويژگي ‏ هاي نوساني درياي خزر را نبايد از نظر دور داشت.
وي ادامه داد: تحليل داده هاي دريافتي از ايستگاههاي ترازسنجي مستقر در بندر انزلي ، بندر نوشهر ، بندر اميرآباد و بندرتركمن (آشوراده) نشان مي دهد كه ميانگين تراز آب درياي خزر در سال آبي 93 (پائيز 92 تا پائيز 93) 26 متر و 67 سانتي متر بود كه اين ميزان هشت سانتي متر كمتر از سال آبي 92 و 42 سانتي متر هم كمتر از ميانگين تراز آبي چهار سال پيشتر است.
ملك، ابتدايي ترين كار براي مقابله با اين مشكل را تهيه نقشه حد بستر در استان هاي شمالي كشور براي جلوگيري از تجاوز به حريم دريا دانست و گفت: تمام طرح ها و برنامه ‏ هاي راهبردي دولت در سواحل جنوبي درياي خزر بايد با توجه به ويژگي هاي نوساني اين دريا و روند كاهشي تراز آب در سال هاي اخير، مهندسي و عملياتي شود.
مديرعامل سازمان بنادر و دريانوردي ايران هم خطر كاهش تراز آب درياي خزر را تهديد جدي براي كشتيراني در 13 بندر حاشيه اين دريا دانست و بر يافتن راهكاري مناسب از سوي كشورهاي حاشيه تاكيد كرد.
محمد سعيدي نژاد گفت: بايد پنج كشور حاشيه درياي خزر هر كدام براساس سهمي كه از اين دريا مي برند راهكارشان را پس از بررسي در داخل كشورها براي هشتمين اجلاس در تركمن باشي در سال آينده ارائه كنند تا بتوانيم تصميم جدي براي كاهش اين مشكل بگيريم .
وي خطر اصلي ناشي از كاهش تراز آب درياي خزر را متوجه كشتيراني در اين دريا دانست و افزود : با كاهش سطح آب ، حجم بارگيري كشتي ها كاهش مي يابد و از لحاظ اقتصادي به بنادر و دريانوردي منطقه نيز خسارت وارد مي شود.
رئيس موسسه بنادر دولتي روسيه هم در حاشيه اجلاس هفتم در گفت و گو با خبرنگار ايرنا در ساري كاهش سطح آب درياي خزر را تهديد جدي براي كشورهاي حاشيه اين دريا دانست و بر يافتن راهكاري مناسب براي حل اين مشكل تاكيد كرد.
محمد علي يوويچ عبدالطيف اف گفت : مديران بنادر كشورهاي حاشيه خزر بايد با مشورت كارشناسان حوزه هاي مرتبط راهكاري براي كند كردن روند كاهشي سطح آب اين دريا پيش بيني كنند و با همكاري خوبي كه بين كشورهاي حاشيه خزر وجود دارد، كارهاي مشترك نيز مي تواند صورت گيرد.
وي اضافه كرد: در اجلاس آينده مديران بنادر كشورهاي حاشيه راهكار كاهش اين معضل را مطرح مي كنند و با همكاري مشترك فعاليت هاي مرتبط را وارد فاز اجرايي خواهيم كرد.
رئيس موسسه بنادر دولتي روسيه ابراز اميدواري كرد كه با توجه به روابط مناسب ديپلماتيك ميان ايران و روسيه ، اين مشكل در سطح بالاي مديريتي نيز پيگيري و اجرايي شود.
عبدالطيف اف گفت كه كشورش به دليل ارتباط خوبي كه با كشورهاي حاشيه درياي خزر از جمله آذربايجان، تركمنستان و قزاقستان دارد، مشكل كاهش سطح تراز آب خزر را مطرح خواهد كرد و با همكاري اين كشورها راهكاري را براي غلبه بر اين معضل خواهد يافت.
درياي مازندران يا درياي كاسپين، پهنه اي آبي است كه از جنوب به ايران، از شمال به روسيه، از غرب به روسيه و جمهوري آذربايجان و از شرق به جمهوري هاي تركمنستان و قزاقستان محدود مي شود.
درياي خزر كه علاون بر عنوان بزرگ ترين درياچه داخلي جهان ، عنوان كوچك ترين درياي خودكفاي كره زمين را هم بر خود دارد ، داراي حدود يكهزار و 30 تا يكهزار و 200 كيلومتر درازا و بين 196 تا 435 كيلومتر پهناست.
سطح درياي خزر پايين تر از سطح درياهاي آزاد است و بر اساس برآوردهاي جديد اين دريا در ابتداي قرن بيست و يكم 26 و نيم تا 28 متر پايين تر از سطح درياي آزاد است.
خط ساحلي درياي خزر حدود هفت هزار كيلومتر ، مساحت آن 371 تا 386 هزار كيلومترمربع (يك و نيم برابر خليج فارس) و حجم آب آن نيز 78 هزار و 700 كيلومترمكعب است.
گزارش از حسين فلاحتي
6982/1654