فرصت هاي پيش روي ايران بعد از توافق هسته اي و لغو تحريم ها

در اين يادداشت آمده است: بعد از دستيابي به توافق هسته ­اي در وين در ٢٣ تيرماه سال ١٣٩٤، نزاعي كه بيش از يك دهه، موجب تحريم و بلوكه كردن توسعه همكاري و روابط سياسي، اقتصادي ايران با دولت هاي غربي و غير غربي شده بود، به پايان رسيد.
در اثر تحريم­هاي سخت بانكي، مالي، بيمه اي و انرژي، شرايط سختي بر كشورمان تحميل شده بود و در اثر اين تحريم­ها، ضررهاي مالي زيادي، ناعادلانه بر جمهوري اسلامي ايران تحميل شد در حاليكه ايران طبق معاهده منع اشاعه سلاح هاي هسته­اي، از حق برخورداري و استفاده از انرژي صلح آميز هسته اي برخوردار بود.
طبق روند توافق شده، آژانس بين المللي انرژي هسته­اي بايد در ١٥ دسامبر ٢٠١٥ پرونده موضوعات مربوط به گذشته و حال پرونده هسته­اي را خاتمه يافته اعلام كند و آمانو در اين تاريخ گزارش خود را ارائه و شوراي حكام آژانس نيز با قطعنامه­اي در همان تاريخ ١٥ دسامبر(٢٤ آذر)، موضوع پي ام دي( يا ابعاد نظامي احتمالي) را خاتمه يافته تلقي نمايد. مرحله اي مهم كه گامي اساسي در مسير اجراي توافق وين خواهد بود.
با اين مقدمه كوتاه، اين يادداشت نگاهي بر فرصت­هاي پيش روي كشورمان در دوران پسا تحريم و پسا توافق دارد. فرصت­هاي پيش رو را مي­توان عمدتا در سه بخش اقتصادي، سياسي و نظامي تقسيم بندي كرد:

الف - فرصت اقتصادي:
١- مهمترين و آشكارترين فرصت پيش روي جمهوري اسلامي ايران در دوران پسا تحريم­ها، فرصت­هاي اقتصادي است. با رفع تحريم­ها، امكان نقل و انتقالات مالي از طريق شبكه­هاي بانكي فراهم شده و اين مهم­ترين و موثرترين اثر لغو تحريم­ها است كه هزينه­هاي اضافي و روش­هاي غير مستقيم فساد آور را از سيستم مالي و بانكي كشور حذف خواهد نمود و از طرفي شركاء و طرف­هاي جديد با شرايط قراردادي جديدي را در اختيار ايران قرار خواهد داد.
٢- با توجه به شناسايي و آشكار شدن نقاط ضعف كشور در بخش­هاي مختلف اقتصادي در دوران تحريم، لغو تحريم­ها امكان بهره برداري موثرتر، كارآتر و دقيق­تر از فرصت­هاي اقتصادي جديد را فراهم و مانع از تكرار يا كاهش تكرار آسيب پذيري در شرايط مشابه در آينده خواهد شد.
٣- خروج شركت­هاي مختلف غربي از ايران در دوران تحريم و جايگزيني آن ظرفيت­ها با توانايي­هاي بومي (هر چند داراي كيفيت پايين) و يا شركت­هاي رقيب آسيايي، قدرت مانور و استغناء بيشتري را در مذاكرات دوران پسا تحريم با شركت­هاي غربي فراهم نموده كه امكان امتياز گيري بيشتر يا تنظيم قراردادهاي دوجانبه بهتر را فراهم نموده است.
٤- شركت­هاي داخلي دولتي و خصوصي، با استفاده از تجربه دوران تحريم، شناخت بهتري از بازارهاي منطقه­اي و بين­المللي و شركاء مختلف و ميزان اعتماد يا عدم اعتماد به آنها پيدا نموده­اند كه قطعاً در مذاكرات و انعقاد قراردادها در دوران پسا تحريم مفيد خواهد بود.
٥- در دوران پسا تحريم امكان توسعه روابط اقتصادي با كشورهاي مختلف بويژه كشورهاي غربي مجدداً فراهم شده است و توسعه اقتصادي در روابط، طبق تئوري و مدل كاركردگرايي مي­تواند عاملي مهم در توسعه روابط سياسي با اين كشورها نيز باشد.
٦- ورود كشورهاي پيشرفته و داراي تجربه در بخش­هاي مختلف صنعت هسته­اي كشورها در راستاي تغيير كاركرد نيروگاه اراك و يا در بخش­هاي ديگر و از طرفي تداوم برنامه هسته­اي بدور از فضاي تنش­آلود و تهديد، ميتواند ظرفيت­هاي اقتصادي جديدي در اين عرصه را براي كشور به همراه داشته باشد.

ب- فرصت هاي سياسي:
١- با حل پرونده هسته­اي، مشكل موجود در عادي شدن روابط ايران با كشورهاي غربي و غيرغربي برطرف شده و امكان توسعه روابط سياسي فراهم گشته است.
٢- توافق هسته­اي، امكان و زمينه را براي حل ساير مسائل و بحران­هايي كه نياز به حضور ايران دارد را فراهم كرده است. اين واقعيت، خيلي سريع در يافتن راه حل براي بحران سوريه خود را نشان داد و در آينده در حل ساير بحران­ها نيز موثر خواهد بود.
٣- گرچه توافق هسته­اي در كوتاه مدت موجب نگراني برخي كشورهاي عربي و بازيگران منطقه خاورميانه شده و تنش در روابط ايران و آنها همچنان ادامه دارد ولي در ميان مدت و دراز مدت، مسير روابط به سمت كاهش بحران و ارتقاء و توسعه روابط خواهد رفت.
٤- توافق هسته­اي موجب ارتقاء نقش فعال و كنشگرانه جمهوري اسلامي ايران در سازمان­هاي مختلف منطقه­اي و بين­المللي خواهد شد.
٥- موفقيت به حفظ انرژي صلح آميز هسته­اي و حل بحران هسته­اي همراه با حفظ چرخه بهره برداري صلح آميز از اين انرژي به اقرار دوست و دشمن يك موفقيت سياسي و ديپلماتيك براي جمهوري اسلامي ايران بوده است.

ج- فرصت­هاي نظامي
١- با توجه به استثنا نمودن توانايي­هاي موشكي جمهوري اسلامي ايران از بحث نظارت و كنترل، پيشرفت­هاي كشورمان در عرصه موشكي نه تنها متوقف نخواهد شد بلكه با شدت بيشتر ادامه خواهد يافت كه موجب فراهم نمودن فرصت­هاي جديد نظامي براي كشور خواهد بود.
٢- حفظ فناوري هسته ­اي صلح آميز هسته­اي و تداوم روند توسعه و تقويت آن، با توجه به نقش و تأثير اين فناوري در ساير ابعاد نظامي متعارف، موجب رشد و توسعه توان نظامي متعارف ايران در بخش­هاي مختلف خواهد شد.
٣- توانايي جمهوري اسلامي ايران به حل بحران هسته­اي از طريق صلح آميز و حفظ تمامي دستاوردهاي خود در اين حوزه، بدون تغيير شعارها و اهداف سياست خارجي و روابط بين المللي خود، نه تنها از قدرت و پرستيژ كشورمان نكاسته بلكه موجب ارتقاء و افزايش آن و بويژه نوعي بازدارندگي براي جمهوري اسلامي ايران در برابر تهديدهاي خارجي شده و خواهد شد.
٤- توافق هسته­ اي، موجب تثبيت بيشتر كشور و تقويت امنيت و ثبات اجتماعي و سياسي گشته و از اين طريق نيز فرصت­هاي نظامي و امنيتي جديدي را عايد كشور نموده است خنثي شدن پروژه­هاي ايران هراسي و امنيتي سازي جمهوري اسلامي ايران موجب فراغت خاطر بيشتر و امكان تقويت بخش­هاي ديگر نظامي مورد نياز خواهد گشت.
اميد است كه اين يادداشت كوتاه، توانسته باشد بخشي از فرصت­هاي پيش رو بعد از توافق هسته­اي را بيان كرده باشد. قطعا در دوران پسا تحريم، چالش هاي جديدي نيز ايجاد شده كه در آينده مورد بحث قرار خواهد گرفت.
منبع : پايگاه خبري - تحصيلي عصر ايلام