فریاد بی صدای معلولان خراسان شمالی از كمبود امكانات و مشكلات

اخبار و گزارش هایی كه منعكس كننده كاستی های این حوزه و بیانگر توقعات این قشر مظلوم و خانواده هایشان از دست اندركاران است؛ اما متأسفانه بسیاری از این واگویه ها هرسال تكرار می شود، بی آنكه پاسخی درخور برای آن ها یافت شود.
به گزارش ایرنا، 12 آذرماه به عنوان روز جهانی معلولان نامگذاری شده است؛ همان قشری كه توانخواهان جامعه را تشكیل می دهند؛ یعنی اگرچه نقائص جسمانی، حركتی و حتی ذهنی دارند، اما حتی با این شرایط چنانچه در حوزه توانمندسازی آن ها اقدام های مناسبی انجام شود، نه تنها سربار خانواده و جامعه نخواهند بود، بلكه خواهند توانست در حوزه اجتماعی به افراد موفقی تبدیل شوند.
بنا بر آمار سازمان بهزیستی، حدود 17 هزار و 500 معلول در استان خراسان شمالی داریم كه به گفته نماینده شیروان و رئیس كمیسیون اجتماعی مجلس، فقط 4 هزار و 500 نفر آنان كه تقریبا یك چهارم معلولان این استان را شامل می شود، مستمری نقدی از سازمان بهزیستی دریافت می‌كنند؛ آن هم مستمری ناچیزی كه ماهانه معادل 600 تا 700 هزار ریال است و دردی از انبوه دردهای این قشر را دوا نمی كند.
در این شرایط، مشكل تحصیل، اشتغال، درمان، مسكن، ازدواج و حتی تردد در جامعه، جامعه معلولان را به شدت رنج می دهد.
به گفته «امید حق بین» یكی از معلولان كم بینا در استان، اشتغالزایی یكی از مهم ترین خواسته های معلولان است؛ چون برخی از آنان با وجود مشكلات فراوان ناشی از معلولیت جسمی حركتی، كم بینایی و ... تا مقطع كارشناسی ارشد موفق به ادامه تحصیل شده اند اما هم اكنون در خانه روزگار را به بیكاری می گذرانند؛ به امید روزی كه استخدام شوند و این وضعیت هم باعث رنجش خودشان و هم مایه نگرانی خانواده هایشان است.
وی با بیان اینكه تحصیلات و توانایی بالای بسیار از معلولان از چشم مسئولان پنهان مانده است، خاطرنشان می كند: بیكاری و خانه نشین بودن این قشر موجب پرخاشگری، كناره گیری، پایین آمدن حس اعتماد به نفس، افسردگی و بی انگیزگی برخی از آنان در راه پیشرفت شده است.
از این قبیل گلایه های معلولان استان می توان دریافت كه برخی دستگاه‌های اجرایی سهم قانونی سه درصدی استخدام معلولان را مورد بی توجهی قرار می‌دهند و از سوی دیگر و شاید مهم تر از آن، خبری از اشتغال معلولان در بخش‌ خصوصی هم نیست و اغلب قریب به اتفاق كارفرمایان، معلولیت را به معنای محدودیت می دانند و از سپردن حتی امور ساده شغلی به كارجویان معلول كه شاید نیازی هم به مهارت های خاص حركتی و جسمانی نداشته باشد، استنكاف می ورزند؛ مسئله ای كه خود حاكی از نوع نگاه سلبی است كه جامعه به این قشر دارد.
از طرف دیگر، موانع فراوان بر سر راه حرفه آموزی و آموزش مهارت های شغلی به معلولان در راستای اشتغال آنان، ازجمله كمبود مراكز خاص حرفه آموزی برای این قشر در استان، نبود فرصت های شغلی متناسب با حرفه های یادشده در بازار و نیز ضوابط دست و پا گیر معرفی ضامن برای دریافت تسهیلات بانكی اشتغالزا همگی در این مسیر پرسنگلاخ جولان می دهند.
** حقوق شهروندی معلولان
از بحث مهم اشتغال كه بگذریم، یكی از حقوق شهروندی معلولان كه تا چندسال پیش مغفول مانده بود، موضوع مناسب سازی اماكن و معابر شهری است؛ این كه معلولان با هر درجه از توانایی حركتی بتوانند با فراغ خاطر در جامعه آمد و رفت كنند؛ به بوستان ها و مراكز خرید و سرگرمی بروند؛ از دستگاه های خودپرداز و كیوسك های تلفن همگانی استفاده كنند؛ در مراجعه به اداره ها و مراكز آموزشی و ... دچار مشكلات ترددی نشوند؛ جای پارك مخصوص خود را در محل های پرتردد شهری داشته باشند؛ همگی از این دسته است.
اگرچه در سال های اخیر شهرداری های برخی شهرهای استان به این مسئله ورود پیدا كرده اند، اما هنوز تا حد مطلوب فاصله بسیاری است؛ به گونه ای كه «سارا حاجی زاده» كه یك معلول جسمی حركتی است، می گوید: در بسیاری از مكان ها فضاسازی مناسب برای تردد معلولان و ایجاد رمپ ها انجام نشده است. وی با اشاره به چند نمونه می افزاید: بانك ها، ادارات، پارك ها، مكان های عمومی، مطب پزشكان و ... باید استانداردهای لازم را برای معلولان در نظر بگیرند.
«سلمان موسوی» هم یكی دیگر از اعضای جامعه معلولان استان است كه می گوید: معلولان در استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی دچار محرومیت هستند و باید برای انجام امور اداری و كاری از خودروی شخصی استفاده كنند یا اینكه از تاكسی های دربستی استفاده شود كه هزینه زیادی را به همراه دارد. وی معتقد است: برای حل این مشكلات همه دستگاه های اجرایی متولی هستند، ولی همه آن ها هم رفع این مشكلات را به سازمان بهزیستی حواله می دهند.
بنا بر اعلام انجمن معلولان خراسان شمالی و به استناد تبصره ۳ ماده ۲ قانون حمایت از معلولان، تمامی دستگاه‌های اجرایی موظف به مناسب سازی ساختمان های خود برای تردد معلولان هستند و به خصوص باید ساختمان های چند طبقه برای معلولان مناسب سازی شود، اما متاسفانه برخی از ساختمان‌های دولتی اجاره ای اساسا از چنین شرایطی برخوردار نیستند؛ همچنین در بعضی از آن ها رمپ های غیراستاندارد و با شیب تند درنظر گرفته شده و تعدادی هم از داشتن آسانسور محروم هستند و حتی برخی از ساختمان های دارای آسانسور نیز استاندارد لازم را برای استفاده معلولان ندارند.
** تنوع معلولیت در خراسان شمالی
به گفته مدیر كل بهزستی خراسان شمالی، هم اكنون این استان 17 هزار و 429 معلول دارد كه بیشتر آن ها شامل معلولان حوزه جسمی و حركتی (7 هزار و 300 نفر) و ذهنی (5 هزار و 400 نفر) و بیماران اعصاب و روان (هزار و 700 نفر) هستند.
«رضا اله وردی» روز پنج شنبه در گفت و گو با ایرنا در خصوص مهم ترین تدابیر اندیشیده شده برای حل مشكلات این قشر ازجمله بیكاری، مناسب سازی اماكن عمومی و هزینه بالای درمانی آنان گفت: تاكنون 40 درصد معابر برای معلولان مناسب سازی شده كه بسیار كم است و در تلاش هستیم بتوانیم بیشتر در این راستا گام برداریم و با مناسب سازی بیشتر، تردد آنان با مشكل مواجه نشود.
وی همچنین با اذعان به هزینه بالای دارو و درمان بسیاری از معلولان به خصوص بیماران اعصاب و روان اظهار كرد: این بیماران مشكلات بسیاری در بحث دارو و درمان دارند و حداقل ماهانه یك میلیون و 500 تا دو میلیون ریال برای تهیه داروهای هر فرد هزینه می شود كه بهزیستی نهایتا مستمری كه به هر فرد پرداخت می كند 600 تا 700 هزار ریال است.
اما شاید مسئله مهم دیگر، پیشگیری از بروز معلولیت هاست؛ چون بسیاری از نقایص جسمی و حركتی متعاقب بیماری های ارثی و ژنتیكی رخ می دهد و با توجه به پیشرفت های دانش پزشكی می توان از تولد فرزندان معلول جلوگیری كرد. البته متأسفانه این مسئله در خیلی از خانواده ها به خصوص نزد ساكنان مناطق كمتر برخوردار، مورد توجه قرار نمی گیرد.
مدیركل بهزیستی استان نیز در این خصوص عنوان كرد: 50 درصد معلولیت ها بر اثر اختلالات ژنتیكی است كه مردم از آن اطلاع ندارند، ولی با اجرای برنامه های پیشگیری در سطح استان و ارائه مشاوره های قبل و بعد از ازدواج و قبل از بارداری درصدد كنترل آن هستیم.
** مستمری ناچیز و توانمندی
كارشناسان حوزه اجتماعی با اشاره به مستمری ناچیز پرداختی به معلولان و كاستی های موجود در عرصه توانمندسازی این قشر، بر این باور هستند كه نهادینه شدن فرهنگ مهارت آموزی می تواند معلولان را در یافتن شغل پایدار با درآمد مكفی، زمینه سازی برای ازدواج و تأمین مسكن یاری برساند؛ این در حالیست كه در خراسان شمالی توان مالی بسیاری از خانواده های دارای فرزند معلول برای ادامه تحصیل، حرفه آموزی، تأمین مسكن و ازدواج آنان كافی نیست و سازمان بهزیستی هم بدون كمك های نیكوكاران و نهادهای عمومی متمول، توانایی كمك به معلولان و برطرف شدن این مشكلات را ندارد.
اگرچه طی سالیان اخیر به كمك خیران و دستگاه های متولی، گام های خوبی برای حل مشكل مسكن معلولان برداشته شده، اما كمبود مراكز و متخصصان توانبخشی، كاردرمانی و بازتوانی معلولان در استان و هزینه سرسام آور كاردرمانی در سایر استان ها در كنار كاهش اعتبارات سازمان بهزیستی، مزید بر علت شده و مشكلات حوزه درمان برای معلولان به خصوص در خانواده هایی كه چند معلول دارند، نمود بیشتری یافته است كه جای كار بسیار دارد.
افزون بر این موارد می توان با فرهنگ سازی بیشتر در سطح جامعه، مسئولیت اجتماعی عموم نهادها و شركت های غیردولتی در حمایت از معلولان به ویژه در زمینه اشتغال و تأمین مسكن و كمك به ازدواج آنان را یادآور شد. در این راستا، جلب حمایت خیران و توسعه حمایت های اجتماعی از این قشر دركنار اتخاذ تدابیر پیشگیرانه برای كاهش آمار تولد نوزادان معلول و نیز كاهش معلولیت بر اثر سوانح و تصادفات، نكات مهمی است كه نباید از نظر دور داشت.
شاید وقت آن رسیده كه تك تك شهروندان و مسئولان به جای نگاه ترحمی به معلولان، نگاه تكاملی به این قشر داشته باشند و توانایی های آنان را باور كنند تا موفقیت های فراوان جمعیت معلول و توانخواه استان در عرصه های شغلی، هنری و ورزشی روند رو به رشدی پیدا كند.
گزارش : فاطمه مقدسی
7186/1744/