آنفلوانزای فوق حاد پرندگان را جدی بگیرید

به گزارش ایرنا از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، سید مجید خرازیان مقدم با توجه به شیوع بیماری آنفلوانزا برای شناخت بیشتر دوستداران محیط زیست و حیات وحش مطالبی درخصوص این بیماری بیان كرد كه به شرح ذیل است:
بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان (HPAI) بین پرندگان و انسان مشترك است و در مواردی به سایر پستانداران نیز از طریق تماس مستقیم و غیر مستقیم با پرنده آلوده منتقل می شود، این ویروس علاوه بر پرندگان می تواند انسان، خوك، پستانداران دریایی، سنجاب و حتی گربه سانان مانند پلنگ و ببر را نیز آلوده می كند، این بیماری به علت شدت تلفات بالا به طاعون پرندگان نیز مشهور است.
از اوایل دهه 60 میلادی تاكنون واگیری های متعددی از این بیماری در بین طیور اهلی بسیاری از كشورها گزارش شده ولی بیشترین تنوع ویروس های آنفلوانزای پرندگان دربین پرندگان وحشی به خصوص پرندگان آبزی راسته اردك سانان مانند اردك ،غاز وقو و پرندگان كرانه زی مشاهده شده است.
در این بین بیشترین میزان جدا سازی ویروسH5N1 از اردك ملارد انجام شده است كه وقوع آن قبل از مهاجرت بیشتر از حین و بعد از مهاجرت است. این پرندگان بیشتر نقش حاملان این ویروس را ایفا می كنند ولی در مواردی علایم بالینی و تلفات نیز در این پرندگان دیده شده است.
در ایران نیز بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان تحت تاثیر تیپ H5N1 برای اولین بار در بهمن ماه سال 1384 در قوهای وحشی تالاب بندر انزلی گزارش شد.
به علت شدت و سرعت تلفات در پرندگان (اهلی و وحشی) و نیز قابلیت گذشتن از سد بین گونه ای كه بر اثر جهش های رخ داده در ژنوم ویروس ایجاد شده است این بیماری حائز اهمیت است، ویروس این بیماری می تواند عفونت حاد تنفسی در انسان بوجود آورد كه بسیار حاد و كشنده است و از طرفی همواره احتمال نوتركیبی بین ویروس آنفلوانزای انسانی و این ویروس وجود دارد كه در این صورت ویروس جدید بسیار خطرناك خواهد بود زیرا توانایی همه گیری در بین انسانها را خواهد داشت.
در گذشته تصور بر این بود كه پرندگان وحشی تنها به عنوان منابع و مخازن این ویروس عمل می كنند و علایم بالینی و تلفاتی را بروز نمی دهند ولی متعاقب همه گیری هایی كه در جنوب شرقی آسیا رخ داده مشخص شده كه این ویروس توان ایجاد علایم و تلفات را بین پرندگان وحشی و آبزی دارا است و همین موضوع باعث می شود كه كنترل این بیماری جهت جلوگیری از به خطر افتادن اكوسیستم های موجود در طبیعت حائز اهمیت باشد.
مخصوصا در مورد گونه های در خطر انقراض، كنترل موارد درگیری و جلوگیری از انتشار آن دارای اهمیت فوق العاده ای است، از طرفی پرندگان وحشی با آلوده كردن منابع مشترك تغذیه ای سبب گسترش و انتقال آلودگی به طیور اهلی شده و با ایجاد بیماری در بین آنها موجب وارد آمدن خسارات سنگین به واحد های صنعتی و سنتی پرورش طیور اهلی و صنایع وابسته و در نهایت اقتصاد كشور می شوند.

*** راه های كنترل و پیشگیری از این بیماری چیست
هدف سازمان های ذیربط در ابتدا پیشگیری و كنترل بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان است، در نتیجه می توان با انجام یكسری آزمایش های غربالگری كانون های احتمالی آلودگی در بین طیور اهلی و حیات وحش را شناسایی كرد و اقدامات لازم برای كنترل و پیشگیری از انتشار بیماری را انجام داد تا از ایجاد خسارات احتمالی آن به حیات وحش، صنعت طیور كشور و همچنین افراد جامعه جلوگیری شود كه باید مواردی رعابت شود كه به شرح ذیل است:
- كاهش تماس بین طیور اهلی (حتی انسان) با پرندگان وحشی بویژه پرندگان مهاجر آبزی و منابع آبی آلوده.
- تقویت سیستم مراقبت و پایش بیماری در بین طیور اهلی و پرندگان وحشی به خصوص در مسیرهای مهاجرت پرندگان.
- جمع آوری سریع و كامل پرندگان آلوده و یا مشكوك به بیماری و معدوم كردن بهداشتی آنها و ضدعفونی وسایلی كه به نحوی با این پرندگان در تماس بوده است مانند لوازم مرغداری، خودروهای حمل پرندگان و...
- جمع آوری بازارچه های خرید و فروش پرندگان زنده.
- پایش و نمونه برداری از پرندگان اهلی و وحشی مشكوك به بیماری مذكور و یا تلف شده.
- واكسیناسیون جمعیت های انسانی بر علیه آنفلوانزای انسانی به منظور جلوگیری از نوتركیبی احتمالی ویروس آنفلوانزای انسانی با انواع ویروس های آنفلوانزای پرندگان.
- رعایت نكات ایمنی هنگام جابجایی، نمونه برداری و معدوم سازی پرندگان اهلی و وحشی مشكوك، آلوده و یا تلف شده.
- افزایش آگاهی عموم به ویژه افرادی كه با پرندگان در تماس هستند نسبت به روش های پیشگیری از انتقال بیماری آنفلوانزای پرندگان با استفاده از صدا و سیما، جراید، كتاب های درسی، كارگاه های آموزشی، پوستر، بروشورها و ...
- كنترل دقیق مرزها به منظور جلوگیری از ورود غیر قانونی پرنده زنده و یا محصولات آن.
- رعایت بهداشت و پختن كامل مواد غذایی كه از پرندگان و محصولات آنها تهیه شده است.

*** علایم بالینی بیماری آنفلوانزا در پرندگان و انسان كدامند
پرندگان وحشی و خصوصا پرندگان آبزی در مواقع شیوع بیماری HPAI تحت تیپH5N1 معمولا بدون علایم بالینی و با مرگ سریع و یا با علایم بالینی شامل علایم عصبی، لرزش سر و گردن، عدم تعادل در حركت، پیچش گردن، حركات و موقعیت های غیر طبیعی سر و بدن و مرگ در مدت زمان كوتاه همراه است.
در پرندگان اهلی؛ افسردگی شدید، بی اشتهایی، كاهش تخم گذاری، اسهال سبز روشن تا سفید، علایم تنفسی و التهاب بافت ملتحمه، ژولیدگی پرها، تشنگی زیاد، خیز زیر پوستی در نواحی گردن، سر، صورت، تاج و ریش، سیانوزه (كبودی) شدن تاج و ریش، خونریزی های پتشی (كوچك) روی سطوح سروزی بدن و مرگ و میر ناگهانی تا 100 درصد گله را به همراه دارد.
علایم بالینی در انسان شامل تب بالای 38 درجه ، علایمی شبیه آنفلوانزا (عوارض تنفسی)، اسهال آبكی بدون خون، استفراغ، درد شكم و قفسه سینه، خونریزی از بینی و لثه است و گاهی علایم عصبی، مشكلات مجاری تنفسی تحتانی، صداهای تنفسی، لوكوپنی (نوعی كم خونی باكاهش گلبولهای سفید خون) و كمبود پلاكت های خون نیز دیده می شود. این بیماری معمولا 24 ساعت بعد از ظهور اولین علایم ممكن است باعث مرگ بیمار شود البته تا یك هفته بعد از مشاهده علایم نیز مرگ اتفاق افتاده است.

*** در زمان برخورد با پرندگان بیمار و یا مشكوك و همچنین لاشه پرندگان مشكوك به بیماری باید چه اقداماتی انجام داد؟
تمام افراد در زمان برخورد با یكی از موارد ذكر شده در بالا باید ضمن اجتناب از دست زدن و انتقال پرنده مراتب را سریعا به ادارات محیط زیست و دامپزشكی اطلاع دهند.
محیط بانان، كارشناسان و ادارات كل محیط زیست استانی نیز موظفند طبق دستورالعمل ابلاغی در این خصوص كه پیش از این به ادارات كل استان ارسال شده اقدام كرده و مراتب را سریعا و بدون هرگونه بوروكراسی اداری، به گروه بیماری های این دفتر با شماره تماس 42781836 اطلاع دهند.

*** بیماری شیوع یافته در استان های جنوب شرقی كشور چیست؟
با توجه به توضیحات بالا لازم است به این نكته اشاره كنیم كه خوك پستانداری است كه هم به ویروس آنفلوانزای پرندگان و هم به ویروس آنفلوانزای انسانی در زمان واحد آلوده می شود و این مساله منجر به بازآرایی ویروس جدیدی با خصوصیات مشترك كه هم قابل انتقال از انسانی به انسان دیگر و همچنین با خاصیت كشندگی ویروس های پرندگان است كه این رخداد معمولا در كشورهای آسیای جنوب شرق كه نگهداری پرندگان اهلی و وحشی و خوك در جوار هم امری معمول است رخ می دهد و منجر به بازآرایی ویروس آنفلوانزای تحت تیپ H1N1 شده است كه در جامعه تحت عنوان آنفلوانزای خوكی شناخته می شود.
آنفلوانزای خوكی در ابتدا منشاء حیوانی در خوك داشته لیكن با توجه به توضیحاتی كه ارائه شد از سد بین گونه ای عبور كرده و دیگر الزاما از خوك منتقل نمی شود و توانایی انتقال از انسانی به انسان دیگر را دارد.
باید گفت بیماری اخیر شیوع یافته در استان های سیستان و بلوچستان و كرمان آنفلوانزای خوكی بوده و به احتمال فراوان همراه با جمعیت های انسانی كه از نواحی شرق و جنوب شرق وارد كشور شده اند به ایران منتقل شده است.
علمی 9014**1440