هر چند رودخانه ها به عنون یكی از اجزا زنده محیط زیست در معرض تغییر و تحول از سوی عوامل مختلف طبیعی قرار دارند اما با گسترش زندگی شهرنشینی، نقش انسان در ایجاد تغییرات تخریبی رودخانه ها بسیار عمده شده است.
این در حالی است كه كشور ایران بخاطر قرار داشتن در كمربند خشك جهان از بضاعت آبی چندانی برخوردار نیست چنانكه متوسط بارش در كشور۲۵۰ میلیمتر است. بر این اساس ۲۵ درصد خاك ایران فراخشك، ۴۰ درصد آن خشك و ۲۵درصد دیگر سرزمین ما نیمه خشك تلقی می شود.
این شرایط سبب شده منابع آبی در بخش كوچكی از گستره ایران قرار گیرد لذا آب از این مناطق به دو سوم مساحت كشور كه جزو مناطق كم آب هستند منتقل می شود.
بستر مهم این انتقال در حوزه های آبریز خزر، داخلی، مركزی و حوزه آبریز شرقی ایران 'رودخانه ها' به عنوان بخشی مهم از آبهای سطحی كشور و نیازمند حراست و حفاظت از تمامی عوامل تخریبی هستند.
بر همین اساس رودخانه ها پاره ای مهم از شریانهای اصلی حیات تلقی شده و در این چارچوب طبق قانون، حفاظت و بهره برداری بهینه از آنها و همچنین حراست از بستر و حریم رودخانه ها یكی از مهمترین مسئولیتهای وزارت نیرو تلقی شده است.
بر اساس پیمایش وزارت نیرو، 93 رودخانه دائمی و فصلی در سطح ایران وجود دارد كه در این میان استانهای ایلام و مازندران با هشت رودخانه در بالای جدول، خوزستان و آذربایجان شرقی هر یك با شش رودخانه و كردستان با پنج رود در میانه جدول، و استانهای مركزی با دو و همدان با یك رودخانه در پایین این جدول قرار دارند.
در این میان خراسان با سه روخانه در بخش پایینی اما نزدیك به میانه فهرست وزارت نیرو قرار دارد و هرچند رودخانه های فصلی این خطه از نظر طول و دبی آب قابل مقایسه با استانهایی چون كردستان و آذربایجان نیست اما نه تنها خشكی خراسان اهمیت همین رودها را برای اكوسیستم محلی و زیست اجتماعی منطقه دوچندان می كند بلكه مسائل مبتلابه رودهای آن شباهتی تام و تمام با مشكلات سایر رودخانه ها در سطح ایران دارد.
با توجه به اهمیت این موضوع، خبرگزاری جمهوری اسلامی در مشهد با دعوت از 11 مسئول شامل نماینده مجلس، مدیركل، مدیرعامل، مدیر، معاون و كارشناس دستگاههای مختلف تقنینی، اجرایی و قضایی خراسان رضوی مشكلات گریبانگیر 'كشف رود' واقع در حاشیه شمالی شهر مشهد را به عنوان مثالی از معضلات رودخانه های كشور در قالب میزگرد مورد بررسی قرار داد.
این میزگرد با حضور مدیركل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی، معاون دادستان عمومی و انقلاب خراسان رضوی، عضو كمیسیون انرژی و نماینده مردم مشهد و كلات در مجلس شورای اسلامی، نماینده تام الاختیار استاندار خراسان رضوی در حوزه كشف رود، مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان رضوی، رییس سازمان پاركها و فضای سبز شهرداری مشهد، مدیر آب، خاك و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی، مدیر امور اجرایی طرحهای فاضلاب شركت آب و فاضلاب مشهد، رییس اداره مطالعات و مدیریت آب و خاك سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی، دبیر كارگروه نجات كشف رود و معاون پایش و نظارت اداره كل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی برگزار شد
* كشف رود
شعبه ای از 'كشف رود' از كوههای هزار مسجد و شعبه دیگر آن از كوههای بینالود سرچشمه گرفته و از شمال شهر مشهد می گذرد. این رود 290 كیلومتری كه پرآبی آن تنها در خاطره ها باقی مانده، از غرب به شرق جریان دارد و پس از ادامه مسیر در محل پل خاتون به رودخانه هریرود می پیوندد و از آنجا به بعد 'رود تجن' نام گرفته و به سمت تركمنستان ادامه می یابد تا در انتهای مسیرش به ریگزارهای كشور همسایه فرو رود.
هم اینك فاضلابهای آلاینده صنعتی، خدماتی و خانگی به كشف رود ریخته و زمینها كشاورزی اطراف آن نیز با همین آب آلوده آبیاری می شوند.
تراكم بالای جمعیت حاشیه نشینان در شمال شهر مشهد جایی كه برای آن شبكه جمع آوری فاضلاب شهری طراحی نشده سبب شده تا فاضلاب منازل بطور غیرقانونی به كشف رود هدایت شوند.
كشف رود، این رودخانه تاریخی خراسان شادابی گذشته خود را ازدست داده و به رودی سرشار از فاضلاب، لجن، بوی گند، آلودگیهای بیماریزا و سبزیهای آلوده تبدیل شده است.
فاضلاب صنعتی حاصل از فعالیتهای شهرك صنعتی توس از تصفیه خانه پركندآباد، فاضلاب صنعتی كارگاههای آبكاری منطقه دهرود، صنایع پوست و چرم همت‌آباد و كارگاههای قالیشویی منطقه التیمور، فاضلاب خانگی تصفیه خانه اولنگ و پركندآباد، زه‌آبهای كشاورزی حاوی سموم و كودهای شیمیایی و فاضلابهای تصفیه نشده مناطق مختلف مشهد در بستر این رود تخلیه می‌شوند.
به همین خاطر طی 15 سال اخیر مسئولان با طرح و بررسی این معضل زیست محیطی با ابعاد اجتماعی و اقتصادی پیچیده، در پی حل مشكلات آن با ایجاد كارگروه نجات كشف رود بر آمده اند.
* كشف رود اثر طبیعی تحت حفاظت محیط زیست!
مدیركل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در میزگرد ایرنا در مشهد گفت: از مجموع 290 كیلومتر طول كشف رود 48 كیلومتر آن در شمال شهر مشهد كانون بحرانی این رودخانه و دچار آسیبها و مشكلات متعدد است.
حمید صالحی از معضل كشف رود به عنوان مهمترین بحران زیست محیطی كلانشهر مشهد یاد و بیان كرد: به رغم جایگاه زیست محیطی این رودخانه كه جزو مناطق چهارگانه تحت حفاظت قرار دارد، بیشترین مشكلات زیست محیطی و بهداشتی در همین محدوده رخ می دهد.
وی گفت: با تداوم پدیده خشكسالی آب اصلی رودخانه از دست رفت و آنچه در حوزه 48 كیلومتری شمال شهر مشهد جریان دارد فاضلابی است كه از مناطق و منابع مختلف وارد آن می شود.
مدیركل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی افزود: كشف رود در كنار و حاشیه شهر قرار گرفته بنابراین به واسطه مشكلات فنی و جمع آوری نشدن پسماندهای سطحی و فاضلاب شهری در محدوه حاشیه شهر، شاهد انتقال این فاضلابها به كشف رود هستیم.
وی ادامه داد: رشد سریع حاشیه نشینی، فعالیت كارگاههای صنعتی فاقد مجوز، ساخت و سازهای بی ضابطه خارج از قاعده و قانون و نیز مسكونی شدن بخشی از محدوده كشف رود معضلات بهداشتی، فرهنگی و اجتماعی متعدد و معجونی ویژه را در این حوزه شكل داده است.
صالحی با اشاره به فعالیت واحدهای متعدد غیرمجاز در حاشیه كشف رود افزود: در فاصله زمانی آبان ماه پارسال تا امسال در مجموع 100 مورد بازدید از فعالیت واحدهای آلاینده اطراف كشف رود انجام شده كه 25 واحد آنها آلاینده شناسایی و از فعالیت 11 واحد نیز جلوگیری شد.
وی ادامه داد: همچنین در این مدت 22 واحد قالیشویی دارای آلودگی شناسایی و برای ساماندهی فعالیتشان، در هماهنگی با مرجع قضایی مهلت یك ماهه جهت انجام اقدامات لازم به آنان داده شد.
او گفت: همكاری مقامات قضایی در مدیریت و كنترل وضعیت كشف رود تاثیر بسزایی دارد كه این همكاری و همسویی میان محیط زیست و دستگاه قضا وجود دارد.
* وضعیت كشف رود بسیار پیچیده است
معاون دادستان عمومی و انقلاب خراسان رضوی نیز در میزگرد ایرنا در مشهد گفت: وضعیت كشف رود بسیار پیچیده و مملو از مسائل متعدد لذا مدیریت و كنترل آن به جد نیازمند همكاری، هماهنگی و مشاركت تمامی دستگاهها و متولیان امر است.
محمد بخشی محبی افزود: این وضعیت در طول افزون بر 30 سال زمان رقم خورده و معضلات موجود كشف رود از سوی دیگر كشورها نیز رصد می شود زیرا یك مساله زیست محیطی و مهم منطقه ای است.
وی با اشاره به همایش تخصصی چهار سال پیش ریزگردها در تركیه ادامه داد: در اهمیت مساله كشف رود همین بس كه در آن همایش مهمترین پرسش یكی از خبرنگاران از رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست ایران موضوع كشف رود و مسائل مبتلابه آن بود.
نماینده ویژه دادستان عمومی و انقلاب خراسان رضوی در حوزه كشف رود گفت: به واسطه اهمیت موضوع كشف رود كمیته ویژه ای در استانداری خراسان رضوی تشكیل شد.
وی افزود: با فعالیت كارگروه نجات كشف رود، هماهنگیهای انجام شده و اقداماتی كه در این رابطه كلید خورد می توان گفت سرنخ این كلاف سردرگم پیدا شده است.
محبی با اشاره به تخلیه غیرمجاز فاضلاب به خصوص فاضلاب تصفیه خانه های نزدیك كشف رود كه به صورت ناقص تصفیه شده اند ادامه داد: باید تصفیه فاضلاب بر اساس استانداردهای زیست محیطی انجام شود ضمن اینكه می بایست صنایع آلاینده ای كه هم اكنون در منطقه مشغول فعالیت هستند تعیین تكلیف شوند.
وی گفت: طبق ماده 2 قانون توزیع عادلانه آب، بستر رودخانه متعلق به دولت است بنابراین رفع تصرف از حریم رودخانه ها با مجوز دستگاه قضایی انجام می شود.
معاون دادستان عمومی و انقلاب خراسان رضوی افزود: عزم كم نظیری در حل و مدیریت معضل كشف رود در خراسان به وجود آمده و دستگاههای مختلف پای كار آمده اند و در بازپسگیری زمینها فعالیت دارند.
وی ادامه داد: تاكنون 400 هكتار از زمینهای حریم كشف رود كه متعلق به بیت المال است رفع تصرف شده اما اطلاع رسانی رسانه ای در این زمینه به خوبی انجام نشد.
* تشكیل سالانه 10 هزار پرونده تهدیدات بهداشتی در حوزه كشف رود
معاون دادستان عمومی و انقلاب مشهد با تاكید بر جدیدت دستگاه قضایی در رسیدگی به پرونده های مربوط به كشف رود گفت: بحث بهداشت و سلامت مردم از مهمترین مسائل مورد نظر در حوزه كشف رود است.
بخشی محبی افزود: سالانه 10 هزار پرونده تهدیدات بهداشتی در حوزه كشف رود تشكیل می شود و همین امر موجب شده در پیشگیری از وقوع جرم ورود جدیتری داشته باشیم.
وی گفت: با این وجود كار آزادسازی 400 هكتار از زمینهای حوزه و بستر كشف رود بدون تشكیل پرونده كیفری و برخورد قضایی انجام شده است.
معاون دادستان عمومی و انقلاب مشهد افزود: همچنین در دوره ای مجوز ساخت در این محدوده به افراد داده شده و خدماتی همچون آب، برق و گاز در اختیار آنان قرار گرفته لذا امروز تا حدودی درصدد جبران خسارات وارده به مردم هستیم.
وی یكی دیگر از ضرورتهای موجود در زمینهای كشاورزی این محدوده را تعیین الگوی كشت از سوی سازمان جهاد كشاورزی ذكر و بیان كرد: به رغم پنج سال تاكید و پیگیری تاكنون اقدام لازم در این زمینه مورد غفلت واقع شده است.
محبی همچنین تاكید كرد: سازمان جهاد كشاورزی برابر ماده 10 قانون جلوگیری از تغییر كاربری، وظیفه دارد مانع از هرگونه تغییر كاربری در محدوده كشف رود شود.
وی تخلیه نخاله های ساختمانی را از دیگر مشكلات دانست كه به گفته وی بخاطر بی توجهی شهرداری در این محدوده رخ داده است.
* تهدید جدی خاك زمینهای كشاورزی منطقه
مدیر آب، خاك و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی نیز در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: زمینهای كشاورزی و خاك محدوده كشف رود به شدت مورد تهدید آلودگیهای مختلف قرار دارد. محمد ابراهیم بهبودی افزود: در پنج هزار هكتار زمینهای حاشیه كشف رود حدود 700 بهره بردار در قالب دو تعاونی آب بران مشغول كشاورزی هستند.
وی ادامه داد: این زمینها از سالیان قبل در اختیار كشاورزان قرار داشت و محصول پاك در اختیار جامعه قرار می داد اما با گسترش نامتوازن شهر مشهد همراه با ضعف مدیریت فاضلاب، وضعیت خاك در محدوده كشف رود تغییر كرد.
مدیر آب، خاك و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی گفت: هم اینك نه تنها در هر ثانیه ورود هزار لیتر فاضلاب به كشف رود ثبت می شود بلكه ورود فاضلاب خام نیز مشكل مضاعف این رودخانه است.
وی در ادامه با اشاره به مسئولیت سازمان جهاد كشاورزی در تهیه و تامین غذای سالم برای جامعه افزود: باید برای كشاورزی و فعالیت تولیدی افراد زیادی كه در محدوده كشف فعالیت دارند آب سالم و تصفیه شده تامین شود.
بهبودی ادامه داد: معضلات كشف رود نیازمند مدیریت یكپارچه و بسته برنامه ریزی جامع است لذا صرفا با آزادسازی حریم كاری پیش نمی رود زیرا مهمترین مساله موجود مدیریت پسماند و جلوگیری از تخلیه فاضلاب به كشف رود است.
وی گفت: در محدوده زمینهای كشاورزی خاك به شدت در معرض تهدید و نابودی است بطوری كه در صورت تداوم وضعیت موجود در آینده نزدیك دیگر خاك این منطقه جوابگوی كشاورزی و تولید محصولات نخواهد بود.
مدیر آب، خاك و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی افزود: این سازمان آمادگی ارائه الگوی كشت به كشاورزان را محدوده كشف رود دارد اما این امر در صورتی قابل تحقق است كه وضعیت كیفیت آب تعیین تكلیف شود. رییس اداره مطالعات و مدیریت آب و خاك سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی نیز در ادامه گفت: الگوی كشت در واقع پازلی است كه كشاورز بر اساس چند پارامتر مهم از جمله آب در دسترس، بازار مصرف و نیازهای جامعه آن را اجرا می كند
علی فاطمی افزود: آب در دسترس كشاورز باید سالم و مشخص باشد زیرا هم كیفیت و هم حجم آب در تعیین الگوی كشت تاثیرگذار است.
* دیده نشدن حاشیه شهر در طرح جمع آوری فاضلاب مشهد
مدیر امور اجرایی طرحهای فاضلاب شركت آب و فاضلاب مشهد نیز در ادامه میزگرد ایرنا گفت: شبكه جمع آوری فاضلاب این كلانشهر طرحی ملی با اعتبارات ملی است كه در چارچوب آن اجرای سه هزار كیلومتر شبكه پیش بینی شد اما متاسفانه حاشیه شهر مشهد در مطالعات و طرح دیده نشده است. بابك امیرسرداری افزود: به همین خاطر فعالیتهای شركت آب و فاضلاب مشهد در حوزه كشف رود مبتنی بر وظایف واگذار شده در قالب كارگروه نجات این رودخانه است.
وی از جمله منابع آلاینده كشف رود را فاضلاب خاكستری و سرگردان معابر حاشیه شهر ذكر و بیان كرد: شركت آب و فاضلاب مشهد به دلیل ضرورت و اهمیت مساله، به اجرای شبكه فاضلاب در حاشیه شهر ورود كرده و پیش بینی می شود 800 كیلومتر شبكه فاضلاب در این محدوده نیاز باشد.
مدیر امور اجرایی طرحهای فاضلاب شركت آب و فاضلاب مشهد گفت: بر این اساس هم اكنون اجرای شبكه جمع آوری فاضلاب به طول 120 كیلومتر در منطقه طبرسی شمالی و گلشهر مشهد دنبال می شود.
عطف توجه به شبكه اگو در حاشیه شهر در حالی است كه تاكنون دو هزار 600 كیلومتر شبكه جمع آوری فاضلاب در مشهد اجرا شده است.
* افزایش ظرفیت تصفیه فاضلاب نیازی ضروری
مدیر امور اجرایی طرحهای فاضلاب شركت آب و فاضلاب مشهد در ادامه تصفیه خانه را از مهمترین مشكلات ذكر و بیان كرد: تصفیه خانه ها گرانترین زیرساخت شهری و از نیازهای ضروری این كلانشهر است.
امیرسرداری گفت: در بخش تصفیه فاضلاب به شدت عقب هستیم لذا گرچه 100 هزار مترمكعب ظرفیت تصفیه خانه های موجود مشهد هم اكنون در حال بهره برداری است اما اشكالاتی به روش تصفیه وجود دارد.
وی افزود: علاوه براین ساخت و بهره برداری از دو تصفیه خانه التیمور و خین عرب به ظرفیت 163 هزار مترمكعب از محل اعتبارات وامی بانك توسعه در برنامه است كه در چند سال اخیر تحریمها موجب عقب افتادن اجرای آنها شد.
مدیر امور اجرایی طرحهای فاضلاب شركت آب و فاضلاب مشهد ادامه داد: خوشبختانه هم اكنون مشكلات حل شده و عملیات اجرایی هر دو تصفیه خانه پایان یافته و به تدریج با ورود تجهیزات مورد نیاز به كشورنصب و آماده سازی انجام لذا پیش بینی می شود هر دو پروژه تا پایان سال آتی به اتمام رسیده و وارد مدار شوند.
وی گفت: افزوده شدن 163 هزار مترمكعب به ظرفیت 100 هزار مترمكعب كنونی تصفیه فاضلاب می تواند بسیاری از مشكلات كمی و كیفی پساب را در مشهد رفع كند.
امیرسرداری افزود: ارتقا تصفیه خانه های موجود نیز از برنامه های جدی شركت آبفای مشهد است كه در این راستا طرح ارتقای تصفیه خانه پركند دو با 60 هزار ظرفیت به 200 هزار مترمكعب در شبانه روز در برنامه است.
وی ادامه داد: این طرح به مدت دو سال اجرا و ظرفیت مطلوبی را به تصفیه خانه های مشهد می افزاید.
* تعامل میان دستگاهی برای درختكاری محدوده اطراف كشف رود
رییس سازمان پاركها و فضای سبز شهرداری مشهد نیز در میزگرد ایرنا گفت: به رغم تمام مشكلات، تعامل خوبی میان شركت آب منطقه ای خراسان رضوی و شهرداری مشهد ایجاد شده است. احمدرضا سلامی افزود: در این راستا تمامی سطح رهاسازی شده، از سوی شركت آب منطقه ای با هدف درختكاری و آماده سازی تحویل شهرداری مشهد می شود.
وی ادامه داد: تاكنون 65 هكتار از این زمینها آماده سازی و درختكاری شده و بوی نامطبوعی كه پارسال در این منطقه استشمام می شد هم اكنون از بین رفته است.
* برآوردهای اعتباری شهرداری
رییس سازمان پاركها و فضای سبز شهرداری مشهد گفت: پارسال 30 میلیارد ریال از محل اعتبارات داخلی در این زمینه هزینه شد و امسال نیز تاكنون 28 میلیارد ریال برای آن صرف شده است.
وی افزود: بر اساس برآورد در مجموع 100 میلیارد ریال برای تملك كل زمینهای شمالی و جنوبی حاشیه كشف رود نیاز است لذا به شدت به اعتبارات دولتی در این زمینه نیازمندیم.
سلامی ادامه داد: مطالعات مشاور نشان می دهد به حدود هفت هزار میلیارد ریال اعتبار برای اجرای پروژه شهرداری در سطح هزار و 900 هكتار زمین در طول 16.5 كیلومتری از كشف رود كه داخل محدوده شهر مشهد و دارای بیشترین معضلات است نیاز می باشد.
وی گفت: با توجه به حمایتهای شهرداری، شورای اسلامی شهر مشهد و دولت در تخصیص اعتبارات انتظار داریم حداقل 100 هكتار از زمینهای محدوده كشف رود تا پایان امسال به صورت پارك خطی آماده سازی شود.
رییس سازمان پاركها و فضای سبز شهرداری مشهد افزود: در زمینهای آزادسازی شده انواع درخت توت، كاج، اقاقیا، صنوبر و چند نوع از گونه های اصلاح شده كاشته می شود.
وی ادامه داد: كاشت درخت مراحل و پیش نیازهای متعددی دارد كه از آن جمله می توان به خارج كردن خاك آلوده ،جایگزینی خاك نباتی، اجرای شیب بندی لازم و لایروبی كانال رودخانه اشاره كرد.
* كشف رود فرصت یا تهدید
نماینده مردم مشهد و كلات در مجلس شورای اسلامی نیز در میزگرد ایرنا گفت: كشف رود مهمترین فرصت برای این شهر است اما این رودخانه و موقعیت آبی آن در مشهد فرصتی است كه به واسطه بی توجهی تبدیل به تهدید شده است.
سیدهاشم بنی هاشمی افزود: علاوه بر همه فرصتهایی كه می توان برای این حوزه آبی متصور شد، كشف رود می تواند قابلیتهای گردشگری فراوانی داشته باشد.
وی ادامه داد: رودخانه ها به خصوص رودخانه ای مانند كشف رود به هیچوجه نباید رها شوند بلكه می توان از آنان به عنوان فضای گردشگری بهره برد.
عضو كمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: طرحی كه برای احیا و بازسازی كشف رود اجرا می شود می تواند از بهترین طرحهای جهانی باشد.
* اقدام عملی برای نجات كشف رود در دولت یازدهم/ نیاز به همت مجلس
مدیركل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: اقدامات عملی و مرحله اجرایی 'طرح نجات كشف رود' در دولت یازدهم شروع شده و با پیگیریهای رئیس سازمان محیط زیست و استاندار خراسان رضوی موضوع كشف رود به جلسه هیات دولت و به درجه خاصی از توجه تبدیل شد.
وی ادامه داد: همین پیگیریها به تصویب هزار و 600 میلیارد ریال اعتبار طی یك برنامه سه ساله برای نجات كشف رود منجر شد اما این اعتبار به علت مشكلات مالی گریباگیر كشور، تاكنون تخصیص نیافته است.
صالحی افزود: اما اهمیت موضوع دوباره به هیات دولت یادآوری شده و هم اكنون پیگیریها برای تخصیص اعتبار مصوب در حال انجام است.
وی با اشاره به نزدیك بودن فصل بررسی لایحه پیشنهادی بودجه سال آینده كل كشور افزود: از نمایندگان مجلس شورای اسلامی تقاضا داریم اعتبارات كشف رود را به صورت ویژه در دستور كار خود قرار دهند و حمایتهای لازم را در این زمینه داشته باشند.
* نجات كشف رود معطل اعتبار
نماینده تام الاختیار استاندار خراسان رضوی در حوزه كشف رود نیز در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: بدون وجود منابع مالی نمی توان هیچ كاری در این حوزه از پیش برد.
حسن موحدیان افزود: دولت هزار و 600 میلیارد ریال با عنوان اعتبارات نجات كشف رود مصوب كرد اما تاكنون هیچ مبلغی از آن تخصیص نیافته و تا زمانی كه اعتبار نرسد نمی شود كار زیادی انجام داد.
وی ادامه داد: باید با برنامه ریزی دقیق و تامین منابع نسبت به انجام طرحهای مهمی مانند نجات كشف رود اقدام شود بنابراین منابع باید حتما پای كار باشد چون بدون منابع هیچ كاری امكان ندارد.
* طرح و برنامه موجود است نماینده تام الاختیار استاندار خراسان رضوی در حوزه كشف رود گفت: برای این رودخانه كارهای بزرگی انجام شد و مهمترین بخش آن طرح و برنامه ریزی خوبی می باشد كه محقق شده است.
وی افزود: مرحله بعدی، اجرای برنامه با تخصیص اعتبارات است كه هم اكنون مساله كشف رود و مدیریت آن در این مرحله باقی مانده است.
موحدیان ادامه داد: آزادسازی 400 هكتار از زمینهای حریم و بستر كشف رود كار بزرگی است كه با حمایت و پشتیبانی دستگاه قضایی انجام شده است.
وی گفت: افرادی در دل این معضل در حال ارتزاق هستند اما به واسطه اجرای كامل قانون و مدیریت عقلانی مساله باید بدون هیچ چشم پوشی، برخورد قانونی با متعرضان به حریم كشف رود صورت گیرد.
نماینده تام الاختیار استاندار خراسان رضوی در حوزه كشف رود نیز در مورد اعتبار نجات كشف رود اظهار كرد: دولت قطعا در شرایط موجود امكان پرداخت چنین پولی را ندارد لذا تاكنون همه اقدامات موثر و مفید با اعتبارات داخلی از سوی سازمانها و بخشهایی مانند شركت آب منطقه ای استان، شهرداری مشهد و دیگر مجموعه ها صورت گرفته است.
* طرح نجات كشف رود
مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان رضوی نیز در ادامه میزگرد ایرنا در مشهد گفت: طرح نجات كشف رود ظرف یك ماه آینده به پایان می رسد و پس آن به دنبال احیای كشف رود هستیم.
محمدحسین جعفری افزود: هزینه اقدامات صورت گرفته در حوزه كشف رود تاكنون از محل منابع جاری شركت آب منطقه ای تامین شده لذا لازم است اعتبارات مورد نیاز در این زمینه تخصیص یابد.
وی ادامه داد: حد بستر رودخانه كشف با فرض وقوع سیلاب، هر 35 سال یكبار در نظر گرفته شده است.
مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان رضوی گفت: بر مبنای این مطالعات، متصرفان به زمینها و حریم بستر رودخانه شناسایی شده اند و برنامه اجرایی نیز در كمیسیون سه نفره آبهای سطحی خراسان رضوی بررسی و مورد تصویب قرار گرفته است.
وی افزود: شركت آب منطقه ای تابع وزارت نیرو و نماینده دولت در منابع آب استان است لذا فعالیت این شركت تابع تقسیمات كشوری نیست بلكه تابع توزیع حوزه آبریز است.
جعفری ادامه داد: در مدیریت حوزه آبریز، پهنه كشور به شش حوزه اصلی تقسیم شده كه یكی از آنها حوزه آبریز قره قوم شامل كشف رود است و برعهده شركت آب منطقه ای خراسان رضوی قرار دارد.
وی گفت: هم اكنون 30 كیلومتر از مجموع 42 كیلومتر طول كشف رود كه دارای برنامه مصوب و ذیل دستور دادستان برای آزادسازی می باشد، آزاد شده است.
مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان رضوی افزود: مطالعات در این رابطه مربوط به شش سال پیش است لذا بر اساس دستور وزیر نیرو، مطالعات فقط به 42 كیلومتر انجام شده منتهی نمی شود بلكه به 70 كیلومتر عرصه روخانه نیز افزایش می یابد.
وی گفت: تمامی مسیر مطالعاتی و قانونی جهت اخذ دستورات مقام قضایی به منظور آزادسازی برای بقیه مسیر نیز به صورت كامل انجام می شود.
* پیشنهاد جلب سرمایه گذار
نماینده مردم مشهد و كلات در مجلس شورای اسلامی نیز در ادامه میزگرد ایرنا حل مشكلات كشف رود را نیازمند مدیریت یكپارچه و واحد ذكر و بیان كرد: این مدیریت یكپارچه از سه عنصر شهرداری، جهاد كشاورزی و فرمانداری به عنوان مهمترین دستگاههای اجرایی در مدیریت راهبردی حوزه كشف رود تشكیل می شود.
بنی هاشمی گفت: كشف رود با احیاء و بازسازی می تواند به قلب تپنده مشهد تبدیل شود لذا باید در این زمینه برنامه جامعی وجود داشته باشد اما هنوز در حد آزادسازی باقی مانده است.
وی معتقد است: می توان از حضور سرمایه گذاران داخلی و حتی خارجی در این حوزه استفاده كرد و با تضمین سرمایه، آنان را ترغیب به ورود و سرمایه گذاری در این بخش كرد زیرا با در انتظار نشستن برای رسیدن بودجه های دولتی، هیچگاه كار به اتمام نمی رسد.
عضو كمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی افزود: با توجه به اینكه تهیه لایحه برنامه ششم توسعه و لایحه بودجه سال آینده كل كشور در حال انجام است مسئولان و متولیان هر مجموعه و دستگاه می توانند دولت را راضی به لحاظ كردن بودجه ای ویژه كشف رود نمایند زیرا باید منابع تامین مالی از سوی دولت در پیشنهادات روشن باشد.
وی ادامه داد: در غیر اینصورت نمایندگان مجلس باید اقدام به جا به جایی در اعتبارات پیشنهادی در بخشهای مختلف كنند كه امكانپذیر نیست.
* مراحل پایانی مطالعات جامع كشف رود
دبیر كارگروه نجات كشف رود نیز در این میزگرد ایرنا در مشهد گفت: مطالعات جامع كشف رود با هزینه شش میلیارد ریال از اعتبارات جاری شركت آب منطقه ای خراسان رضوی در مراحل پایانی است.
حسین علی میرزایی اقدامات صورت گرفته برای حل معضل حوزه كشف را چشمگیر و قابل توجه توصیف و بیان كرد: هم اكنون وظایف تمامی دستگاهها در این حوزه مشخص و معین است.
وی افزود: شركت آب منطقه ای وظیفه نجات رودخانه، آزادسازی بستر، شناسایی و برخورد با چاههای غیر مجاز و كارگاههای آلاینده را دارد.
دبیر كارگروه نجات كشف رود ادامه داد: در مورد آزادسازی زمینها برنامه كوتاه مدت شامل جمع آوری اطلاعات و موتور پمپها در میان مدت بحث مطالعات و ساخت تصفیه خانه ها است.
وی گفت: اصل كار در كشف رود بازگشایی و آزادسازی است كه با توجه به اینكه در كشور بی سابقه است تقریبا تبدیل به الگویی ملی شده است.
میرزایی افزود: به واسطه اجرای طرحهای مورد نظر تاكنون دسترسی به 30 كیلومتر از محدوده كشف رود تسهیل شده و به تعبیری می توان گفت 80 درصد كار انجام شده است.
7496/1858
تاریخ انتشار: ۲۳ آذر ۱۳۹۴ - ۰۸:۰۱
مشهد- ایرنا- مرگ تدریجی اكوسیستم رودخانه ها بخاطر تداوم پدیده خشكسالی، رهاسازی بی رویه پسابهای صنعتی، شهری و كشاورزی و افت كیفیت آب از مسائل مبتلابه رودهای مهمی همچون كارون در غرب، سفیدرود در شمال زاینده رود در مركز و حتی رودخانه به ظاهر نه چندان مهم 'كشف رود' در شرق ایران است.