كشت زعفران و تحقق اقتصاد مقاومتي در كرمانشاه – مجيد رحمتي*

زعفران گياه ارزشمندي كه از اهميت اقتصادي بالايي برخوردار است و به اين دليل در دنيا به طلاي سرخ معروف شده است.
زعفران از خانواده زنبقيان و مبدا اصلي آن قاره آسيا و كشورهاي چين و ايران است ولي ابريشمي در كتاب زراعت زعفران عنوان كرده كه مبدا زعفران سرزمين مادها است كه در طول قرون متمادي به دليل تغيير آب وهوا اين گياه ارزشمند به سمت شرق كشور مي رود و در آنجا نيز كشت مي شود.
كشت محصولاتي مانند زعفران با مصرف آب كمتر و سود اقتصادي بيشتر با توجه به كم آبي در كشور از مزيت هاي كشاورزي به شمار مي رود.
با توجه به بروز بحران آب در كشور و سهم عمده بخش كشاورزي در مصرف آب، جايگزين كردن كشت محصولاتي با نياز آبي كم، روش مناسبي براي كاهش مصرف آب 91 درصدي كشاورزي استان كرمانشاه است.
كشت زعفران داراي مزاياي زيادي است كه با توجه به مباحث بحران آب و اشتغال و تغيير بهينه الگوي كشت مي تواند نقش سازنده اي در اقتصاد منطقه و تحقق اقتصاد مقاومتي داشته باشد.
كشت طلاي سرخ در ايران زمين پيشينه اي كهن دارد و اگر چه ديار خراسان در توليد اين محصول قدمتي ديرينه دارد اما كشت بهترين نوع زعفران در كشور در شهرستان هاي صحنه و هرسين در استان كرمانشاه بيانگر اين موضوع است كه اين استان غربي مستعد براي رويشگاه زعفران است.
با توجه به كمبود آب در چند سال اخير در استان كرمانشاه و اصلاح الگوي مصرف در شرايط بحران آب، بهترين كاشت محصول كشاورزي در اين مناطق، كاشت زعفران است.
بررسي كارشناسان نيز از شرايط مساعد استان كرمانشاه به سبب شرايط آب و هوايي و خاك مناسب براي كشت زعفران حكايت دارد و متوسط عملكرد آن بيش از چهار كيلوگرم است و از لحاظ كيفيت نيز زعفران كرمانشاه در فهرست انواع مرغوب زعفران در كشور قرار دارد.
كشت زعفران در استان كرمانشاه به عنوان كشتي نوپا تلقي مي شود و با توجه به نياز آبي پايين زعفران، اين محصول به عنوان نماد اقتصاد مقاومتي در بخش باغباني استان كرمانشاه انتخاب شده است.
برداشت 200 كيلوگرمي طلاي سرخ در سال جاري در استان كرمانشاه، پاسخگويي به نياز داخلي ، مقاومت سازي اقتصاد ملي و نگاه به بازارهاي جهاني را به دنبال خواهد داشت.
اكنون از 88 هزار هكتار زعفران سطح كشور تنها 80 هكتار آن مربوط به استان كرمانشاه مي باشد كه نيازمند توجه جدي براي افزايش سطح زير كشت اين محصول اقتصادي در استان است.
سازمان جهاد كشاوري استان كرمانشاه اعلام كرده است كه در صورت حمايت جدي از كشت اين محصول ، براي اضافه شدن بين 125 تا 200 هكتار به سطح زير كشت زعفران در سال آينده برنامه ريزي شده است.
به جز مناطق گرمسيري استان كرمانشاه همچون شهرستان قصرشيرين و قسمت هاي گرمسير شهرستان هاي سرپل ذهاب و گيلانغرب مابقي شهرستان ها قابليت كشت زعفران دارند و بيشترين سطح زيركشت زعفران در اين استان مربوط به شهرستان هاي كرمانشاه، كنگاور و صحنه است.
كاشت طلاي سرخ براي اولين بار در طول تاريخ كشاورزي بعضي از شهرستان هاي استان كرمانشاه مانند ثلاث باباجاني و يا افزايش سطح زير كشت اين محصول كم آب در ديگر شهرستان ها كه تنها چند سالي است شروع به كار كرده اند گوياي اشتياق كشاورزان اين منطقه براي افزايش توليد اين محصول در منطقه است كه اين موضوع را مسئولان جهاد كشاورزي استان نيز تاييد كرده اند.
كنگاور سرزمين الهه آب و باران كه چند سالي است با بي سرو صداترين بلاي طبيعي يعني خشكسالي دست و پنجه نرم مي كند، خاستگاه كشت گياه آرامش بخش زعفران است كه مي تواند جايگزين محصولات آب بر مانند هندوانه، پياز و سيب زميني در اين منطقه باشد.
حمايت سازمان جهاد كشاورزي و پرداخت حدود 80 درصد از قيمت خريد پيازچه زعفران به كشاورزان كنگاوري چند سالي است زمينه توسعه كشت اين محصول در شهرستان فراهم آورده است كه در سال جاري حدود 16 كيلوگرم زعفران از سطح هشت هكتار از مزارع اين شهرستان برداشت شد.
شهرستان صحنه كه به عنوان پايتخت گونه هاي گياهي جهان شناخته مي شود، گياه زعفران در اين منطقه به خوبي كشت مي شود و رشد مي كند.
در سال هاي اخير زعفراني كه در شهرستان صحنه كشت شده است در كشور فرانسه مورد آزمايش و تجزيه قرار گرفت كه در بخش عطر و اسانس بين 8 تا 10 درصد از زعفران استان خراسان جنوبي از جايگاه بالاتري برخوردار بود.
از مزيت هاي زعفران اين است كه كشت زعفران فقط يك بار انجام و چند سال از آن برداشت مي شود زعفران نيازي به آبياري ندارد و به طور معمول با بارندگي هاي پاييز سبز مي شود.
بدون شك زعفران يكي از محصولات مقاوم در برابر كم آبي است كه با توجه به خشكسالي هاي چند سال اخير و همچنين درآمد مناسب اين محصول و اشتغال زايي آن طرح ترويج و جايگزيني اين محصول بجاي محصول هاي كم سود و آب بر مي بايست در دستور كار مسوولان كشاورزي استان كرمانشاه قرار گيرد.
اگرچه اين مهم در سطح استان كرمانشاه در سال هاي اخير كليد خورد و اكنون در دست اجراست اما بايد گفت برخلاف شرايط مناسب كشت اين محصول هنوز در جايگاه واقعي خود قرار ندارد.
جهاد كشاورزي كرمانشاه با برنامه ريزي مناسب مي تواند وضعيت توليد آن را به جايگاه مطلوبي برساند.
بسته هاي حمايتي، پرداخت تسهيلات، آموزش علمي كشاورزان از طريق رسانه ها و ايجاد صنايع بسته بندي زمينه مساعدي را براي تشويق كشاورزان كرمانشاهي به كشت محصول زعفران فراهم مي كند.
تدبير دولت يازدهم در اين راستا را بايد به فال نيك گرفت كه با ارائه طرح ملي زعفران كه يكي از طرح هاي دولت براي حمايت از اين توليد ارزآور است با تخصيص رديف بودجه در سال 95 به طرح جامع ملي زعفران و تصويب آن در مجلس، توليد سالانه زعفران كشور از 280 تن زعفران به 500 تن افزايش مي يابد و استان كرمانشاه مي تواند به عنوان يك مهره مهم در اين پازل نقش آفريني كند.
*خبرنگار ايرنا در كرمانشاه