نوسازی ناوگان مسافری هوایی و ریلی در گروی آزادسازی قیمت بلیت

به گزارش ایرنا، افزایش ناگهانی نرخ ارز در چند سال گذشته، قیمت تمام شده هزینه های سفر با ناوگان حمل و نقل هوایی را چند برابر كرد. این موضوع نشان داد تزریق ارز ارزان در سالیان گذشته نه فقط بنیه مالی این شركت ها را تقویت نكرد، بلكه آنها را به شدت آسیب پذیر كرد.
براساس برنامه پنجم توسعه، دولت موظف شد برای تقویت بنیه مالی شركت های هوایی، طرح آزادسازی قیمت بلیت پروازهای هوایی را به اجرا بگذارد.
متعاقب آن سازمان هواپیمای كشوری پارسال بخشی از طرح آزادسازی را اجرا كرد و از نهم آذر امسال دستورالعمل آزادسازی نرخ بلیت پروازهای هوایی در 170 مسیر داخلی را به شركت ها داد.
كمبود منابع مالی و سرمایه در گردش سبب شده است اكنون بسیاری از شركت های حمل و نقل هوایی و ریلی كشور با ناوگان فرسوده خدمات مسافری ارائه كنند و این در نارضایتی مردم از این شركت های حمل و نقل، بسیار تاثیرگذار است.
بدون شك تجهیز ناوگان باید متناسب با نیازها باشد تا موجب ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا در بازار شود و در شرایط تعادل، هم مسافران و هم شركت های هواپیمایی بهره مند شوند.
در این شرایط، شركت های هواپیمایی با ارائه خدمات هوایی مناسب تقاضای بیشتری را پوشش می دهند و از حاشیه سود بالاتری نیز بهره می برند. مسافران نیز در انتخاب خدمات قابل قبول با قیمت مناسب، آزادی عمل بیشتری را خواهند داشت.

** نمی‌توان از بنگاه‌های بدهكار، انتظار نوسازی ناوگان داشت
صنعت هوانوردی ایران در 35 سال گذشته با تحریم روبرو بود و اكنون برای توسعه صنعت حمل و نقل هوایی كشور به 500 فروند انواع هواپیما با 50 میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد.
13 شركت هواپیمایی فعال كشور 250 فروند هواپیما دارند اما به علت نبود قطعه های مورد نیاز، 100 فروند آن زمینگیر شده است.
چندی پیش «عباس آخوندی» وزیر راه و شهرسازی، در دیدار اعضای كمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی گفت: ناوگان هوایی كشور به طور متوسط 22 سال دارد و كمتر از ۱۰ سال دیگر باید همه این ناوگان جایگزین و كسری آن جبران شود.
آخوندی افزود: با توجه به جمعیت و گستره جغرافیایی ایران باید در این زمینه 50 میلیارد دلار سرمایه گذاری شود.
وی با تاكید براینكه نوسازی ناوگان هواپیمایی كشور بدون آزادسازی قیمت بلیت عملی نبود، گفت: تا زمانی كه آزادسازی قیمت بلیت انجام نشود نمی‌توان از بنگاه‌ها انتظار نوسازی ناوگان داشت.
آخوندی افزود: یك ماه دیگر در گام دوم نوسازی شركت های هواپیمایی، رقمی به عنوان كمینه كفایت سرمایه برای فعالیت شركت‌های هوایی اعلام می‌شود تا حداقل سرمایه شركت های هوایی برای ادامه فعالیت در این عرصه مشخص شود. گام سوم نیز كمك به شركت های هوایی برای خرید هواپیماست.
به گفته او، اگر شركت‌های هواپیمایی بخواهند از تسهیلات صندوق توسعه بانك‌های داخلی یا خارجی استفاده كنند باید صورت مالی خود را ارائه كنند؛ در حالی كه با توجه به صورت های مالی، هیچ یك از بانك ها به این شركت ها تسهیلات پرداخت نخواهد كرد. نمونه ای از مشكل صنعت هوایی را می توان در شركت هما (ایران ایر) دید.
به گفته وزیر راه و شهرسازی، این شركت سالیانه ۱۷۰ میلیارد تومان ضرر می‌كند و باید در گام نخست نوسازی، ساختار سپس افزایش سرمایه و در گام آخر تامین ناوگان صورت گیرد. از این رو، با شركت ایرباس برای تامین ۱۱۴ فروند هواپیمای شركت هما توافق كردیم.

** آزادسازی نرخ حمل و نقل هوایی، راهكار ارتقای صنعت هوانوردی
با افزایش هزینه های جاری شركت های حمل و نقل هوایی و ریلی در سال های گذشته، هیچ سرمایه‌ گذاری تازه ای در حوزه ریلی و هوایی انجام نشده و تنها راه حل نهایی، تعیین قیمت بلیت ناوگان ریلی و هوایی بر پایه عرضه و تقاضا در بازار است. كشور ما همواره با مشكل عرضه صندلی هواپیما به دلیل ناوگان نامناسب روبرو بوده است.
روند توسعه اقتصادی كشور در این سال ها موجب افزایش تقاضای جامعه در استفاده از حمل و نقل هوایی به عنوان یك شیوه سریع جابجایی مسافر و بار شده اما تحریم های اقتصادی امكان تجهیز و نوسازی ناوگان را در این بخش نداده است.
در همین پیوند، یك كارشناس ارشد حمل و نقل هوایی تقویت توانمندهای مالی شركت های هواپیمایی را در نوسازی ناوگان حمل و نقل هوایی بسیار ضروری دانست و گفت: برای توسعه ناوگان حمل و نقل هوایی و تقویت بنیه مالی شركت های فعال در این بخش، دولت باید زمینه های استفاده از تسهیلات بانكی را برای این شركت ها فراهم كند.
«علیرضا بحیرایی» افزود: فعالیت ناوگان فرسوده برای شركت های هوایی سختی های زیادی دارد و با نوسازی آن به تدریج مشكل صنعت هوانوردی و كسر مالی شركت های هوایی حل می شود.
وی گفت: در بسیاری از كشورهای دنیا آزادسازی نرخ حمل و نقل هوایی، راهكاری موثر برای ارتقای صنعت هوانوردی است تا بنیه مالی این شركت ها برای نوسازی ناوگان خود بیش از پیش تقویت شود.
در همین زمینه، رئیس سازمان هواپیمایی كشوری نیز پس از آزادسازی نرخ بلیت پروازهای هوایی، به بدهی پنج هزار میلیارد تومانی شركت های هوایی اشاره كرد و گفت: افزایش هزینه ها و بدهی ها، بنیه مالی شركت های هوایی را بسیار ضعیف كرده است و آزادسازی نرخ بلیت پروازها، تا اندازه ای مشكل مالی این شركت ها را برطرف می كند.
«علی عابدزاده» افزود: تاكنون قیمت بلیت پروازهای داخلی به طور تكلیفی تعیین می شد؛ بنابراین انباشت بدهی شركت های هوایی، آنها را در شرایط بسیار بد اقتصادی قرار داد.
به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی، قیمت تمام شده یك ساعت صندلی هواپیما در ایران نزدیك به 40 دلار و متوسط این قیمت در كشورهای مختلف جهان نزدیك به 80 دلار است. همچنین با توجه به قدمت ناوگان هوایی كشور، این آزادسازی می تواند در كاهش سن هواپیماها بسیار تاثیرگذار باشد زیرا با نرخ های تكلیفی سودی به شركت ها نمی رسید.
وی ارزش ناوگان هوایی كشور (250 فروند هواپیما) را نزدیك به یك میلیارد دلار دانست؛ در حالی كه پنج فروند هواپیمای بوئینگ 777 با ظرفیت 1300 صندلی نیز یك میلیارد دلار قیمت دارد و اگر طرح آزادسازی قیمت بلیت پروازها بدرستی اجرا شود، شاهد تحول اساسی در ارائه خدمات هوایی در كشور خواهیم بود.
از سوی دیگر به گفته «مقصود اسدی سامانی» دبیر انجمن شركت های هواپیمایی، شركت های هوایی برای فعالیت اقتصادی راه اندازی شده اند و انتظار دارند در بازار كسب و كار بتوانند سود مناسبی به دست آورند.

** نیاز حمل و نقل ریلی به 70 هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری
آزادسازی قیمت بلیت پروازها سبب می شود مسافران در بازار رقابتی حق انتخاب بیشتری داشته باشند و سفر خود را با كمترین هزینه انجام دهند.
در چند سال گذشته ركود اقتصادی و افزایش هزینه ها، سبب كاهش میزان بار و مسافر در بخش حمل و نقل هوایی شده و از حاشیه سود شركت های حمل و نقل ریلی نیز كاسته شده است.
با وجود صرفه اقتصادی فعالیت شركت های حمل ریلی، سهمی از مزیت های اقتصادی و صرفه جویی های ملی ناشی از حمل و نقل ریلی به این شركت ها پرداخت نمی شود و هزینه های بالای حمل و نقل ریلی بسیاری از شركت های ریلی را ناتوان كرده است؛ به طوری كه فقط برای خرید یك رام قطار، باید 450 هزار یورو هزینه شود.
عملكرد شركت های حمل و نقل ریلی نشان می دهد با وجود سرمایه گذاری هنگفت دولت یا مالكان شبه دولتی، بسیاری از شركت های ریلی در حوزه تولید و حمل و نقل با ظرفیت كم كار می كنند و مسافران نیز از خدمات آنها راضی نیستند.
چندی پیش، وزیر راه و شهرسازی درباره وضع صنعت حمل و نقل ریلی كشور گفت: تا سال 1404 به 25 میلیارد دلار سرمایه گذاری تازه در بخش ریلی نیاز داریم و اگر توسعه حمل و نقل ریلی با برنامه ریزی ادامه یابد، در زمینه زیرساخت، روساخت و خرید تجهیزات مورد نیاز باید سالیانه بیش از سه میلیارد دلار سرمایه گذاری كنیم.
آخوندی تاكید كرد در سرمایه گذاری های صنعت حمل و نقل ریلی باید به یكپارچگی از مبدا تا مقصد توجه داشت.
آمارها نشان می دهد ایران تا افق 1404، به 2700 واگن مسافری و باری نیاز دارد و تامین این واگن ها سرمایه گذاری بسیار بزرگی در صنعت حمل و نقل ریلی می طلبد.
«محسن پورسیدآقایی» مدیرعامل شركت راه آهن جمهوری اسلامی ایران، در همین رابطه تاكید كرد «ظرفیت حمل مسافر در ناوگان ریلی تا سال 1404 باید از 25 میلیون به 45 میلیون مسافر و ظرفیت حمل بار نیز از 22 میلیارد تن- كیلومتر به 88 میلیارد تن- كیلومتر برسد.
پورسیدآقایی نیز به نیاز صنعت حمل و نقل ریلی به 70 هزار میلیارد تومان (25 میلیارد دلار) تا سال 1404 اشاره كرد و گفت: 24 هزار میلیارد تومان این سرمایه گذاری از بودجه عمومی كشور، 22 هزار میلیارد تومان طبق مصوبه های قانونی از سوی وزارت نفت و 24 هزار میلیارد تومان دیگر با استفاده از سرمایه های بخش خصوصی تامین می شود.

** 10 سال دیگر باید شركت های حمل و نقل ریلی سودده شود
باید به فعالیت شركت های حمل و نقل ریلی و سازندگان ناوگان با رویكرد یك بنگاه اقتصادی نگاه كرد. از این منظر، هیچ نوع فعالیت زیانده در عرصه كسب و كار قابل دفاع نیست زیرا هزینه هرگونه فعالیت غیراقتصادی بویژه در بخش های ریلی و هوایی در فرجام از جیب مردم پرداخت می شود.
مدیرعامل شركت حمل و نقل ریلی رجا پس از افزایش قیمت بلیت قطارهای مسافری از بیست و پنجم آذرماه امسال در برخی از مسیرها، گفت: مدل قیمت‌گذاری تازه، هم به سود مردم و هم به نفع شركت‌های حمل و نقل ریلی است چون قیمت‌ بلیت‌ها در ایام غیر اوج سفر یعنی بیشتر روزهای سال كمتر از نرخ معمول خواهد بود.
«سیدحسن موسوی‌نژاد» درباره افزایش هشت درصدی نرخ بلیت قطارهای مسافری به طور متوسط افزود: شركت‌های خصوصی حمل و نقل ریلی افزایش قیمت بلیت قطار بیش از رقم‌های كنونی را خواهان بودند اما شركت راه‌‌آهن جمهوری اسلامی ایران با این افزایش اندك نرخ بلیت آن هم پس از مدت طولانی 15 ماهه موافقت كرد.
موسوی نژاد افزود: شركت‌های حمل و نقل ریلی پذیرفته‌اند این مدل قیمت‌گذاری هم به نفع مردم و هم به سود آنهاست. همچنین آنها از افزایش هزینه‌های جاری و پاسخگو نبودن نرخ‌های پیشین گلایه دارند. افزایش هزینه ها اجازه نداده است در سال های گذشته هیچ سرمایه‌ گذاری تازه ای در حوزه ریلی كشور انجام شود.
مدیرعامل شركت راه آهن جمهوری اسلامی ایران بیست و هشتم آذرماه وعده داد «با تغییر ساختارهای سنتی و تعریف سازوكارهای نوین در یك بازه زمانی 10 ساله باید شركت های حمل و نقل ریلی سودده شوند».
پورسیدآقایی افزود: دولت نمی تواند به طور طولانی به شركت های حمل و نقل ریلی كمك كند.
بررسی های نشان می دهد فقدان سرمایه‌گذاری در این بخش از زیان شركت‌های ریلی ناشی می شود و تنها راه حل نهایی واگذاری تعیین قیمت به بازار است تا قیمت بلیت ها تابع عرضه و تقاضا شود؛ البته راه‌آهن بر نرخ بلیت‌ها نظارت خواهد داشت زیرا بلیت‌ها به نام افراد صادر می‌شود و امكان دلالی چندانی در بخش ریلی وجود ندارد.

** فرجام سخن
برای تقویت بنیه مالی شركت های هواپیمایی و ریلی دو راه وجود دارد؛ یا باید قیمت بلیت آزاد شود تا این شركت ها بتوانند با استفاده توانمندهای داخلی و برنامه ریزی مناسب، ناوگان خود را نوسازی كنند یا باید دولت پرداخت یارانه به این شركت ها را آغاز كند.
از آنجا كه دولت دیگر نمی تواند همانند سال های گذشته یارانه های خود را به این بخش پرداخت كند بنابراین تنها راه كمك به این شركت ها آزادسازی نرخ بلیت های هوایی و ریلی است تا با تقویت بنیه مالی، این شركت ها بتوانند با اتكا به توانمندی داخلی بدون كمك دولتی ناوگان هوایی و ریلی خود را نوسازی كنند.
اقتصام(5)1108**1961