خطاهاي پزشكي چالشي براي نظام سلامت

نوزادي كه براي تعيين زمان تولدش دير تصميم گرفته مي شود و در اين تاخير در تصميم گيري مشكلاتي رخ مي دهد كه از آن با عناوين قصور پزشكي و به عبارت ديگري تحت عنوان خطاهاي پزشكي از آن ياد مي شود.
مرور رويدادهايي كه نشان از قصور پزشكي دارد را هر كدام از ما بيگانه با آن نيستيم همان خطاهاي سهوي كه به مدد شبكه هاي اجتماعي گسترده در كمترين زمان ممكن مي توانند دست به دست شوند و گاه قضاوت هايي هم صورت گيرد.
هر كدام از مخاطبان اعم از كاربران شبكه هاي اجتماعي متنوع و يا وسايل ارتباط جمعي و رسانه ها نمونه هايي را مي توان در خاطر خود داشته باشند حال اگر به عنوان نمونه اي از همان رويدادها اشاره كنيم مي توان به ماجراي مرگ زن جوان باردار در سردشت در همين سال 94 اشاره كرد.
ماجرايي كه حكايت از مرگ يك مادر ٢٨ ساله در سردشت داشت پس از خارج كردن جنين از شكمش، به دليل نامشخصي در بيمارستان اين شهرستان جان خود را از دست داد و يا به مورد اخيرتري مي توان اشاره كرد و آن هم ماجراي كشيدن بخيه هاي كودك اهل خميني شهر اصفهان بود كه به كمك شبكه هاي اجتماعي ماجرا دست به دست مي چرخيد.
ماجرايي كه حكايت از اين داشت پزشك و پرستار بيمارستان مورد نظر پس از بخيه نمودن پارگي چانه يك كودك به علت نداشتن پول بابت هزينه درمان، اقدام به كشيدن بخيه ها كرده اند.
اين شنيده ها و اين اتفاقات كه رخ مي دهند بيانگر خطاها و كوتاهي هايي است كه سهوي يا عمدي در عالم پزشكي رخ مي دهد.
خطاهاي پزشكي بنا بر گفته متخصصان روز به روز در حال افزايش است به طوري كه از آن به عنوان چالشي در نظام سلامت ياد مي شود در اين بين گفته مي شود شايع ترين خطاهاي پزشكي در بخش جراحي هاي زنان رخ مي دهد و شايعترين خطا نيز مربوط به دير اقدام كردن براي زمان تولد است.
بنا بر گفته متخصصان دير اقدام كردن براي زمان تولد نوزاد مي تواند از نظر جاني هم براي مادر و هم براي نوزاد خطر آفرين باشد و يا اگر خطر جاني نداشته باشد مي تواند منجر به بروز عواض ديرپاتري در نوزاد شود.
آنچه كه از آن به عنوان خطاي پزشكي ياد مي شود ، هزينه اي است كه نه فقط بيمار بلكه كل مجموعه بهداشت و درمان بايد بپردازند.
متخصصان بر اين باورند 50 درصد خطاهاي پزشكي كه دنيا رخ مي دهد به راحتي قابل پيشگيري است كه اين امر مسئوليت سيستم بهداشت و درمان را سخت تر مي كند.
در همين ارتباط پنجمين كنگره سراسري پيشگيري از خطاهاي پزشكي در دانشگاه علوم پزشكي لرستان برگزار شد كه به مدت سه روز به بررسي اين موضوع پرداخته شد.
بنا به گفته هاي سخنرانان اين كنگره ، در دنيا سالانه 48 هزار تا 98 هزار نفر بر اثر خطاهاي پزشكي جان خود را از دست مي دهند و سالانه 50 ميليارد دلار صرف خطاهاي پزشكي مي شود در حاليكه 50 درصد اين خطاها قابل پيشگيري هستند.
دكتر كوروش ساكي رييس پنجمين كنگره سراسري پيشگيري از خطاهاي پزشكي در اين خصوص گفت: بر اساس آمار موجود دردهه اخير، سالانه از بين حدود پنج هزار پرونده مرتبط با خطاهاي پزشكي كه به دادسراها ارجاع داده شده بيشترين آمار شكايات مربوط به جراحان زنان است.
وي گفت: يكي ديگر از شايعترين خطاهاي پزشكي ، اشتباهات دارويي است كه در بيشتر مواقع بر اثر ناخوانا بودن و يا نحوه نوشتن نسخه ،حروفي جابه جا نوشته و يا خوانده مي شود و يا اينكه در زمان بستري بيماران پرستاران مرتكب اشتباهات دارويي مي شوند كه اين خطاها مي تواند عوارضي گاه غير قابل جبران به دنبال داشته باشد.
وي با اشاره به بد خط بودن نسخه هاي پزشكان گفت: يكي از پيشنهاد ها براي پيشگيري از مشكلات متعاقب اشتباهات دارويي ناشي از نسخه پيچي ، رفتن به سمت نسخه هاي الكترونيكي است كه انجام آن مستلزم يك هماهنگي بين سازماني است.
رييس دانشگاه علوم پزشكي لرستان اظهار داشت: يكي ديگر از مواردي كه ممكن است شكايت هاي پزشكي را بيشتر كند ، افزايش قيمت درمان است كه بيمار منابع مالي و هزينه اي را در اين مسير صرف مي كند و چنانچه به نتيجه مطلوب نرسد شاكي مي شود كه همين هم رعايت انصاف و اخلاق را بيشتر مي كند.
وي با بيان اينكه يكي از مشكلات عمده در خصوص خطاهاي پزشكي ، نبود آمار، ثبت نشدن و عدم گزارش خطاهاي پزشكي است گفت: برخورد قهري كه متعاقب اينگونه خطاها با شخص و فرد خطا كننده مي شود باعث شده كه خطاهاي پزشكي ثبت نشوند.
دكتر ساكي با تاكيد بر آموزش دانشجويان پزشكي به منظور پيشگيري از خطاهاي پزشكي گفت: اضافه كردن واحد هاي مرتبط با موضوع خطاهاي پزشكي راهكاري است كه مي تواند در اين زمينه موثر باشد.
دكتر بهروز فرزان دبير علمي پنجمين كنگره سراسري پيشگيري از خطاهاي پزشكي در پاسخ به خبرنگار ايرنا گفت: در استان لرستان نيز همانند كل كشور، بيشترين خطاي پزشكي كه اتفاق مي افتد مربوط به بخش جراحي زنان است.
وي گفت: نوع برخورد با خطاهاي پزشكي بايد به گونه اي باشد كه بر اثر برخوردهاي شديد فرد ناگزير از پنهان كاري نشود بلكه بايد شرايط به گونه اي فراهم شود تا چنانچه اتفاقي رخ داد گزارش شود تا بتوان زمينه هايي كه بيشتر منجر به خطا مي شود را شناسايي كرد.
به گفته اين متخصص ، خطاهاي پزشكي در ابعاد مختلفي از جمله دارويي، آزمايشگاهي، عمل هاي جراحي اشتباه و اشكالاتي در تعيين هويت بيماران اتفاق مي افتد كه هر كدام مي تواند خسارت هاي جبران ناپذيري را در پي داشته باشند.
رييس دانشكده پيراپزشكي لرستان گفت: به طور كلي خطاهاي پزشكي خاص ايران نيست و در كل دنيا ، حتي كشورهاي پيشرفته نيز اتفاق مي افتد.
وي گفت: ارتباط دادن خطاي پزشكي به يك شخص در مجموعه بهداشت و درمان كار صحيحي نيست و اين امر باعث پنهان كردن خطاهاي پزشكي خواهد شد.
دكتر فرزان يادآور شد: اين در حاليست كه بنا بر گزارش ها و مقالات جديد ارايه شده در خصوص خطاهاي پزشكي، تنها چهار درصد اين خطاها به شخص مربوط مي شود و 96 درصد آنها خطاهاي پزشكي سيستماتيك هستند.
دبير علمي پنجمين كنگره سراسري پيشگيري از خطاهاي پزشكي گفت: خطاهاي پزشكي هميشه به اينصورت نيست كه منجر به مرگ و مير شود در بسياري مواقع قصورات پزشكي منجر به عوارضي براي بيمار مي شود به طوري كه بنا بر آمارهاي ثبت شده در آمريكا سالانه در كنار حدود 100 هزار مرگ و مير ناشي از خطاهاي پزشكي تعداد 500 هزار عوارض ناشي از خطاهاي پزشكي به وقوع مي پيوندد.
وي يادآور شد: بررسي ها نشان مي دهد، در زماني كه پزشكان در كلمبيا به مدت 52 روز اعتصاب كرده بودند ميزان مرگ و مير 35 درصد كاهش يافت.
دبير علمي پنجمين كنگره سراسري پيشگيري از خطاهاي پزشكي اضافه كرد: اين اتفاقات بيانگر اين است كه بين ميزان مرگ و مير، خطاهاي پزشكي و پزشكان ارتباط وجود دارد.
دكتر مروت طاهري معاون تحقيقات و فناوري دانشگاه علوم پزشكي لرستان نيز در اين خصوص در گفت و گو با ايرنا گفت: خطاي پزشكي يك عمل قابل پيشگيري است كه ممكن است اثرات جدي نداشته باشد و در عين حال در مواردي نيز به طور آشكار باعث آسيب به بيمار مي شود .
وي گفت: خطاهاي پزشكي رو به افزايش است كه به همين دليل مي توان گفت اكنون خطاهاي پزشكي به چالشي در حوزه سلامت تبديل شده اند كه براي به حداقل رساندن آن بايد تلاش كرد.
دكتر طاهري گفت: عمده ترين خطاهاي پزشكي شامل خطا در جريان جراحي ،زنان و زايمان، بعد از جراحي، خطاهاي دارويي، تشخيصي، خطاي وسايل و تجهيزات پزشكي و حتي مسائل حقوقي است كه همه اين موارد با رديابي دقيق خطاها و گزارش صحيح و برنامه ريزي براي كاهش ، قابل پيشگيري هستند.
بنا بر تاييد متخصصان مرتبط با اين امر، بسياري از خطاها و اشتباهات پزشكي گزارش نمي شوند و همين موضوع ارائه آمار دقيقي از ميزان خطا و اشتباهات در حوزه پزشكي و درماني را دشوارتر مي كند با اين حال به اعتقاد كارشناسان خطاهاي پزشكي از آنجايي كه در همه مراحل ارائه خدمات بهداشتي و درماني احتمال بروز دارند، ممكن است از شيوع بسيار بالايي برخوردار باشند و ميزان بالايي از مرگ ومير را به خود اختصاص دهند.
1920/6060
گزارش از مهري ميردريكوند