صنايع دستي، فرصتي ناشناخته در توسعه و اشتغال لرستان

به گزارش ايرنا، لرستان به دليل قرار گرفتن در طبيعت كوهستاني زاگرس و همچنين وجود دشت هاي وسيع، به عنوان سكونتگاهي دائمي براي گروههاي مختلف و ايلات و عشاير بوده است.
ايلات و عشايرايران نيز از ديرباز با خوداشتغالي وخودكفايي در راستاي تامين معاش و مايحتاج خود زبانزد بوده اند و در اين ميان مردم زاگرس نشين به دليل موقعيت جغرافيايي خاص خود از خودكفايي بيشتري بهره مند بوده اند.
استان لرستان نيز با داشتن ايلات و عشاير ساكن و كوچ رو از دير باز صنايع دستي و هنرهاي مختلفي را در خود پرورانده و در روزگار امروز نيز اين هنر، نسل به نسل به هنرمندان و صنعتگران صنايع دستي لرستان منتقل شده است.
وجود سفال ها و نمادهاي دست نوشته در غار هوميان و ساير غارهاي لرستان و كنده كاريها و نقاشي هاي كهن در اين ديار بيانگر قدمت ديرينه صنايع دستي اين استان است .
صنايع دستي به عنوان يك هنر و صنعت علاوه بر تراوش ذوق هنرمندانه دستان صنعتگران صنايع دستي، مي تواند به عنوان منبعي براي معاش و اقتصاد نيز محسوب شود.
در روزگار امروزي صنايع دستي و هنرهاي سنتي به عنوان يك بازار پردرآمد در اقتصاد محسوب مي شود كه با ايجاد بازارچه هاي صنايع دستي مي توان در اقتصاد اين بازار بكر و دست نخورده تحولي ايجاد كرد.
محلي براي فروش و عرضه صنايع دستي مي تواند علاوه بر ايجاد اشتغال ثابت در اين عرصه، به معرفي بيشتر فرهنگ و تمدن يك قوم كمك كند و در اين راستا استان لرستان با داشتن بيش از 40 صنعت دستي منحصر به فرد از داشتن بازارچه صنايع دستي محروم است.
به هر حال صنايع دستي لرستان به دليل وجود تاريخچه بومي و محلي، از تنوع بسياري در ساخت و نوع اين هنر ارزشمند نيز برخوردار است.

*** صنايع دستي شهري، روستايي و عشاير لرستان
صنايع دستي لرستان را مي توان از لحاظ خواستگاه اجتماعي و مكان توليد آن به سه دسته صنايع دستي شهري، صنايع دستي روستايي و صنايع دستي عشاير تقسيم كرد.
نكته قابل توجه در خصوص صنايع دستي اين استان اينكه استان لرستان به دليل وجود اقوام مختلف همچون لك، لر، لر بختياري و بالاگريوه در جنوب لرستان از صنايع دستي مختلفي برخوردار است كه برخي از اين صنايع خاص و منحصر به منطقه ياد شده است.

*** صنايع دستي شهري لرستان
صنايع دستي شهري به سهولت تعريف صنايع دستي روستايي و عشايري نمي باشد، زيرا اين صنايع به مانند معماري و شهرسازي، بازتابي از تحولات درون و برون اجتماعي مي باشد. به گونه اي كه هر تغييري در سطوح مختلف اين مسايل درجامعه، بصورت تغييرات در طرح و نقش، اقبال عمومي، كاربرد ، تقاضاي توليد و... خود را نشان مي دهد و به تدريج در جوامع روستايي و عشايري نيز تاثيرگذار خواهد بود.
صنايع دستي شهري لرستان بيشتر در حوزه هاي هنرمندان و تحت پوشش ميراث فرهنگي و يا اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي در حال فعاليت است و صنايعي همچون خاتم كاري، مينا كاري، شيشه سازي را شامل مي شود.
در بخش ديگري از صنايع دستي شهري در لرستان، صنايع دستي اغلب برگرفته از طرح و نقش قديمي بوده اما هنرمند و صنعتگر لرستاني در ساخت اين صنايع از نبوغ و هنرهاي نوين نيز استفاده مي كند.

*** صنايع دستي روستايي لرستان
صنايع دستي روستاييان در لرستان اغلب جنبه استفاده شخصي داشته و در مقايسه با صنايع دستي شهري از فروش كمتري بهره مند است.
صنايع دستي روستايي لرستان از رنگ و بوي قدمت و با استفاده از روش هاي كهن و به صورت دستي ساخته مي شود.
در برخي از روستاهاي لرستان صنايع دستي علاوه بر جنبه استفاده در منازل روستايي، جنبه تزئيني داشته و روستاييان از اين مهم براي معيشت و اقتصاد خانواده استفاده مي كنند.
از اين رو مي توان صنايع دستي را در روستاها به عنوان يك ابزار مهم براي تامين معيشت و اقتصاد خانوار برشمرد و با برنامه ريزي دقيق مي توان از اين صنعت كهن براي توسعه اقتصاد و ايجاد زمينه هاي اشتغال روستاييان بهره مند شد.
اين صنايع كه خاص جامعه روستايي است در استان لرستان دنباله صنايع دستي عشايري است با تحولي گاه جزيي در تكنيك و ابزار و نوع و هدف آن توليد مي شوند، عمده ترين اين صنايع رنگرزي ، جاجيم بافي ، فرش بافي و گليم بافي است كه اگرچه با هدف مصرفي توليد مي شوند ولي به عنوان كالا در بازارهايي كه خريداران آنها عمدتاً از اقشار روستايي است عرضه مي شود.
*** صنايع دستي عشايري لرستان
صنايع دستي جامعه عشايري نيز وابسته به اقوام مختلف عشاير و با توجه به نياز عشاير ساخته و در برخي از موارد به بازارها ارائه مي شود.
عشاير كوچ رو يا دامداران استان كه در گذشته هاي نه چندان دور قسمت اعظم ساكنين لرستان را تشكيل مي داده اند، داراي صنايع دستي مورد نياز جامعه خود مي باشند.
از خصوصيات مهم اين صنايع يكي فراگير بودن آن است به نحوي كه تقريباً تمام خانوارهاي عشاير به نحوي به توليد يك يا چند محصول اشتغال دارند.
به دليل كوچرو بودن عشاير و ايلات لرستان، صنايع دستي عشايرلرستان كمتر در بازارهاي اقتصادي عرضه مي شود كه اين مهم خود به عنوان يك ضعف در چرخه توليد و عرضه محسوب مي شود.
اغلب توليدات عشاير به صورت خودمصرفي بوده كه شيوه توليد آن سنتي و فاقد تحول و دگرگوني در تكنيك و ابزار توليد است.
از جمله صنايع دستي عشايري در لرستان مي توان به فرش لري، گليم، جاجيم، خورجين، كيسه جاي وسايل از پوست حيوانات بنام «هور»، مشك جاي آب و دوغ، مشك مخصوص روغن به نام «هيزه»، مشك مخصوص كره به نام«كره ويل»، هور اسبان (خورجيني براي جاي اكثر وسايل خانه)، هور (شبيه هور اسبان و جاي آرد بود)، چِله (طنابهاي مويين و پشمين)، نمد و صنايع نمدي،فرجي يا كپنك( بالا پوشي از پشم)، جل يا كودان (پوششهاي حيوانات)، جل شال (مخصوص زير زين اسبان)، سياه چادر، پشم زني و نخ ريسي با وسايل محلي و گيوه توسط گيوه كشان محلي اشاره كرد.
در ساخت صنايع دستي عشايري بجز سياه چادر كه از موي بز تهيه مي شود؛ براي ساخت و تهيه همه بافتني ها از پشم گوسفندان استفاده مي شود.

*** فعاليت 25 هزار صنعتگر در حوزه صنايع دستي لرستان
سرپرست معاونت صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي ،گردشگري و صنايع دستي لرستان با اشاره به وجود 25 هزار صنعتگر صنايع دستي در لرستان گفت: اين افراد به صورت مستقيم و يا با واسطه در حوزه هاي صنايع دستي شهري، روستايي و عشاير به توليد و ساخت صنايع دستي مشغول هستند.
فرزانه عادلي افزود: از تعداد افراد ياد شده 20 هزار نفر به صورت مستقيم به توليد صنايع دستي در لرستان مشغول بوده اما تنها پنج هزار نفر از اين افراد در سامانه هوشمند صنايع دستي استان ثبت نام كرده اند.
وي عدم وجود بازارچه صنايع دستي در استان لرستان را مشكل جدي صنعتگران در حوزه صنايع دستي دانست و اظهار داشت: تعداد يكصد رشته صنايع دستي رايج در لرستان فعاليت داشته كه از اين تعداد 48 رشته مختص به استان هاي زاگرس نشين مي باشد اما اين تعداد رشته صنايع دستي از داشتن بازارچه ثابت براي عرضه محصولات محروم هستند.

*** صنايع دستي لرستان فرصتي براي اشتغال پايدار
وي وجود بازارچه صنايع دستي در شهرهاي مختلف استان رافرصت مناسبي براي توليد بيشتر و عرضه به بازارهاي داخلي و خارجي دانست و اظهار داشت: با ايجاد بازارچه هاي صنايع دستي در لرستان مي توان زمينه جذب گردشگر، معرفي بيشتر و بهتر استان به ديگر مناطق و همچنين ايجاد زمينه هاي اشتغال در لرستان را فراهم كرد.
عادلي افزود: با وجود فعاليت بيش از 25 هزار صنعتگر در اين حوزه مي توان با سرمايه گذاري و برنامه ريزي مناسب براي اين افراد فرصت هاي شغلي پايدار ايجاد كرد.
وي اضافه كرد: با برنامه ريزي بيشتر مي توان در كنار فعال كردن اين افراد در حوزه اشتغال پايدار استان، زمينه اشتغال افراد بيشتري را به صورت غيرمستقيم در حوزه صنايع دستي لرستان ايجاد كرد.
وي پرداخت تسهيلات به صنعتگران اين حوزه را نيز از راههاي ايجاد اشتغال پايدار در حوزه صنايع دستي دانست و اظهار داشت:با پرداخت تسهيلات به صنعتگران استان مي توان آنها را در راستاي توليد بيشتر و بهتر صنايع دستي و ورود به بازار ديگر استانها حمايت كرد.

*** پرداخت تسهيلات به صنعتگران صنايع دستي لرستان
سرپرست معاونت صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي ،گردشگري و صنايع دستي لرستان از پرداخت شش ميليارد ريال تسهيلات به صنعتگران اين استان خبر داد و گفت: اين ميزان تسهيلات با هدف حمايت از صنعت گران بخش صنايع دستي و براي راه اندازي كارگاه و همچنين داشتن سرمايه در گردش به 150 نفر از فعالان اين عرصه پرداخت شده است.
وي اضافه كرد: صنعتگران بخش صنايع دستي استان مي توانند از حمايت هاي اين سازمان در راستاي دريافت تسهيلات و يا حضور در بازارچه هاي صنايع دستي استان نيز بهره مند شوند.

*** بازارچه هاي صنايع دستي؛ محلي مناسب براي توليد، عرضه و تقاضا
ايجاد بازارچه هاي ثابت و دائمي صنايع دستي در لرستان ميتواند در جذب گردشگر،معرفي بيشتر و بهتر فرهنگ و صنايع دستي استان و همچني ايجاد اشتغال پايدار موثر باشد.
عادلي با اشاره به راه اندازي بازارچه هاي صنايع دستي در استان نيز اظهار داشت: با هدف حمايت از صنايع دستي استان و با همكاري شهرداري هاي استان، بازارچه هاي دائمي صنايع دستي در سطح شهرهاي استان راه اندازي مي شود.
به گفته وي با راه اندازي اين بازارچه ها در شهرهاي مختلف استان علاوه بر ايجاد زمينه اشتغال براي صنعتگران زمينه صادرات صنايع دستي و عرضه مستقيم به ديگر استانها نيز فراهم مي شود.
وي اظهار اميدواري كرد تا در آينده نزديك شرايط بهتري براي صنايع دستي استان و همچنين فعاليت صنعتگران اين بخش در لرستان فراهم شود.
وي اظهار كرد: علاوه براينكه راه اندازي بازارچه صنايع دستي گام بلندي در توليد و عرضه صنايع دستي استان است به راحتي در سبد خريد گردشگران استان قرار خواهد گرفت.
مدير كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري لرستان نيز از راه اندازي بازارچه هاي صنايع دستي در استان خبر داد و گفت: با هماهنگي هاي انجام شده با شهرداري هاي استان در هر شهر 500 متر مربع براي بازارچه هاي صنايع دستي در نظر گرفته شده كه متقاضيان مي توانند براي ثبت نام و حضور در اين بازارچه ها اقدام كنند.
غلامرضا سليماني تصريح كرد: بر اساس اين طرح متقاضيان و فعالان صنايع دستي استان مي توانند با مراجعه به اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي وگردشگري استان و با هماهنگي صندوق اميدكارآفرين، بنياد شهيد و امور ايثارگران استان و اداره كار استان براي دريافت تسهيلات و همچنين حضور در اين بازارچه ها حضور داشته باشند.
وي اضافه كرد:با راه اندازي بازارچه هاي صنايع دستي در استان مي توان علاوه بر ايجاد اشتغال در استان،زمينه معرفي بيشتر و دائمي محصولات وصنايع دستي را فراهم كرده و هنرمندان و فعالان صنايع دستي با خاطري آسوده به توليد و فروش محصول خود مي پردازند.
سليماني افزود: با ايجاد اين بازارچه ها، مي توان محصولات صنايع دستي استان را به ديگر شهرستانها و استانهاي كشور نيز صادر كرده كه اين اقدام نقش مهمي در راستاي ايجاد زمينه هاي اشتغال در استان محسوب مي شود.

*** اهميت پرداختن به ايجاد بازار براي صنايع دستي
با وجود صنايع دستي ارزشمند در لرستان و با گذشت سالها از ساماندهي اين بخش توسط دولت و سرمايه گذاران بخش خصوصي، اما تاكنون صنايع دستي لرستان نتوانسته در حوزه اشتغال و كارآفريني به جايگاه واقعي خود برسد.
اين در حالي است كه بسياري از صنايع دستي و هنرهاي صنعتگران لرستاني در بسياري از نقاط كشور با نام ديگر استانها به فروش مي رسد و در اين ميان صنعتگران حوزه صنايع دستي لرستان از كمترين بهره و سود در حوزه اقتصاد و اشتغال بهره مند هستند.
ساماندهي و برنامه ريزي در حوزه اقتصادي صنايع دستي مي تواند نويد بخش روزهاي خوب براي صنعتگران لرستان در حوزه صنايع دستي و كمك به اشتغال پايدار آنان باشد.
7266/6001/1352
وحيد بيرانوند