آسیب های آلودگی صوتی را جدی بگیرید

به گزارش روز یكشنبه گروه علمی ایرنا از مركز تحقیقات محیط زیست دانشگاه علوم پزشكی تهران، هرگونه صدای ناخواسته‌ كه باعث مزاحمت و آزار افراد شود، آلودگی صوتی خوانده می‌شود. كارخانه ها، كارهای ساختمانی، صداهای ناشی از سیستم تهویه منازل، ترافیك و فعالیت ماشین‌آلات ساختمانی از مهم‌ترین منابع آلودگی صوتی هستند.
صدای نابهنجار انسان و یا سایر موجودات زنده را از بین نمی‌برد، بلكه باعث كاهش شنوایی، ناشنوایی و یا ناراحتی‌های عصبی می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد كه از دست دادن شنوایی با افزایش سن افراد، در جوامع صنعتی بیشتر دیده می‌شود.
معمولاً شدت صدا را با واحدی به نام «دسی‌بل» می‌سنجند. برای مقایسه انواع صداها، لگاریتم آن را تعیین می‌كنند.

***شیوه عملكرد گوش
ارتعاش مولكول‌های هوا امواج صوتی را به وجود می‌آورد. صداهای با فركانس پائین دارای امواج با فواصل (طول‌موج) زیاد هستند كه موج‌های صداهای با فركانس بالا تقریباً به هم چسبیده اند (به عبارتی طول‌ موج كوتاه دارند) این امواج از طریق گوش خارجی به گوش میانی می‌رسند و موجب ارتعاش پرده صماخ می‌شوند.
سه استخوان ریز كه در سمت دیگر این پرده قرار دارند، این ارتعاش را دریافت می‌كنند و آن را به گوش داخلی منتقل می‌كنند. در اینجا نوسانات توسط یك عضو كوچك و حلزونی شكل دریافت می شود، تارهای ریز روی آن پیام را می گیرند و توسط عصب قسمت حلزونی به مغز می‌فرستند. این تارهای ریز و حساس توسط امواج صدای بسیار بلند خم‌ می شوند، آسیب‌ می بینند و یا می‌شكنند، بافت این قسمت دچار آسیب‌دیدگی می شود شده و نخواهد توانست امواج صدا را انتقال دهد. به این ترتیب قسمت‌هایی از تارهای ریز كه كارشان انتقال اصوات بلند است، زودتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

***شدت صوت
احساس بلندی و كوتاهی صدا مربوط به انرژی حمل شده با امواج صوتی است و برحسب واحد دسی‌بل است كه یك واحد مقایسه‌ای و عبارت است از 10 برابر لگاریتم نسبت شدت صدای موردنظر “I” به ‌شدت یك سطح مقایسه‌ای (dB= 10 Log (I/Io .
به‌ طور قراردادی صدایی بلند است كه دارای (W/M2) ا 12- 10 بوده كه می‌تواند نشانگر آستانه شنوایی در انسان باشد.
بنابراین، 10 برابر افزایش در شدت یك‌ صدای خالص، فقط 10 دسی‌بل به مقیاس شدت اضافه می‌كند. می‌توان گفت مثلاً صدای 50 دسی‌بل 10 برابر بلندتر از صدای 40 دسی‌بل و 100 برابر بلندتر از صدای 30 دسی‌بل است.
فركانس شنوایی انسان 000/20-20 هرتز (سیكل در ثانیه) یا معادل شدت صوتی برابر 120-0 دسی‌بل است؛ صحبت‌های معمولی در فركانس بین 000/35 -300 هرتز است كه دارای شدتی برابر با 65 دسی‌بل است، ترافیك سبك در 30 متری دارای شدت صدای 55 دسی‌بل است و رعد و برق 120 دسی‌بل صدا ایجاد می كند.

**منابع آلودگی صوتی
مهم‌ترین منابع آلودگی صوتی عبارتند از:
- كارخانه ها
- كارهای ساختمانی
- صداهای ناشی از سیستم تهویه منازل
- ترافیك (اعم از ترافیك هوایی، زمینی، قطار و وسائط نقلیه موتوری)
- صدای ناشی از حمل‌ونقل (صدای موتور هواپیما و بوق اتومبیل)
- سروصدای حاصل از تماس لاستیك به سطح خیابان توسط وسائط نقلیه
- سروصدای داخل منازل (مثل صدای تلویزیون، جاروبرقی، كولر و غیره)
- فعالیت ماشین‌آلات ساختمانی (فعالیت ساختمانی اعم از خانه‌سازی، شهرسازی، راه‌سازی و غیره)
- سروصدای ناشی از آژیر هشداردهنده وسائط نقلیه

***اثرات آلودگی صوتی
آزمایش‌ها نشان می‌دهد كه صداهای با شدت 160-150 دسی‌بل برای بعضی حیوانات كشنده و مرگبار است این حیوانات قبل از مرگ به تشنجات موضعی، فلج و رعشه دچار می شوند .
در انسان‌ رنگ‌پریدگی و بالا رفتن فشارخون از اثرات آلودگی‌های صوتی است، درجه حرارت بدن كاهش می‌یابد صداهای مداوم عكس‌العمل‌هایی مانند انقباض رگ‌ها در بدن ایجاد می‌كند و این حالت پس از قطع صدا هنوز ادامه می‌یابد.
بدن انسان در خواب نیز به محرك های صوتی پاسخ می‌دهد بدون اینكه فرد از خواب بیدار شود، مانند تغییر ضربان قلب و حالات ماهیچه ها.

***سایر اثرات آلودگی صوتی
گذشته از آسیب جدی آلودگی صوتی به شنوایی، قرار گرفتن در معرض اصوات شدید و مداوم می‌تواند مشكلات دیگری نیز تولید كند از جمله:
- سردرد
- فشارخون بالا
- خستگی
- تحریك‌پذیری و زودرنجی
- سوءهاضمه
- افزایش استعداد بدن در ابتلا به بیماری‌هایی چون سرماخوردگی و عفونت‌های جزئی
- نگرانی و ناراحتی عصبی
- نگرانی همراه با خستگی و كاهش راندمان كار
- دگرگونی‌های دائم یا موقت در رفتار زیستی از قبیل انقباض نایژك‌ها و تغییر ضربان قلب

***روش‌های پیشگیری و یا كاهش آلودگی های صوتی
با توجه به این كه اصوات معمولاً از یك تولید كننده پخش و توسط گیرنده دریافت می‌شوند بنابراین جهت كنترل آلودگی صوتی، می توان از راهكارهایی همچون كاهش شدت صدا، جلوگیری از انتشار و نفوذ صدا و محافظت از گیرنده (سیستم شنوایی) استفاده كرد.
بنابراین برای كاهش آلودگی صوتی:
- میزان صدا در محیط‌هایی كه كارگران به‌ طور مداوم در معرض صدا قرار دارند، نباید از 85 دسی‌بل تجاوز كند،
- سعی شود از ورود ماشین‌آلات كه بیش از حد معین آلودگی صوتی تولید می‌كنند، به محیط‌های عمومی جلوگیری شود،
- با ایجاد عایق‌های صوتی و تدبیرهای لازم دیگر صدای ماشین‌آلات كارخانه ها نباید به بیرون از كارخانه‌ها برسد،
- سعی شود از ایجاد واحدهای مسكونی در مجاورت فرودگاه‌ها جلوگیری شود،
- ضد صدا كردن ساختمان‌ها و واحدهای مسكونی،
- دوجداره كردن شیشه پنجره‌ها در جهت جلوگیری از نفوذ صدای بیرون به داخل ساختمان،
- محدود و ممنوع كردن عبور كامیون‌ها و وسائط نقلیه پر سروصدا و ایجاد تدابیر قانونی و اجرایی لازم در پیشگیری از آلودگی صوتی توسط آژیرهای هشداردهنده اتومبیل‌های شخصی،
- ایجاد نوارهای عریض از درختان و پوشش‌های گیاهی كه این امر می‌تواند به میزان 10 دسی‌بل از شدت صوت بكاهد،

***آموزش و حفاظت در مقابل آلودگی صوتی در محل كار
- با صداسنج درجه بلندی صدا را اندازه‌گیری نمائید. صداسنج ابزاری است كه فشار امواج صوتی موجود در هوا را تعیین می‌كند،
- در محل كار در قسمت های كم‌صدا باشید و از قرار گرفتن دائمی در معرض صدا خودداری كنید،
- از لوازم شخصی حفاظتی مانند گوشی یا محافظ داخلی گوش استفاده كنید،
- انجام تست شنوایی‌سنجی را هرساله تدارك ببینید و پیشگیری‌های لازم را انجام دهید زیرا هنگامی‌كه شنوایی آسیب‌ ببیند، قابل برگشت نخواهد بود،
- اگر احساس می‌كنید دچار اختلالات شنوایی شده‌اید بلافاصله به پزشك مراجعه كند.
علمی **1354**2017