تلاش ایران برای همگرایی منطقه ای جهت مقابله با گرد و غبار

به گزارش گروه علمی ایران از پایگاه اطلاع رسانی محیط زیست (پام)، مجید شفیع پور دستیار ویژه رئیس سازمان در همكاری های بین المللی و رئیس مركز امور بین الملل و كنوانسیون های سازمان حفاظت محیط زیست ضمن یادآوری تصویب پیش نویس قطعنامه پیشنهادی ایران با محوریت موضوع مقابله با پدیده گرد و غبار در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با پیگیری و تلاش ایران، گفت: توفان های گرد و غبار یكی از مهم ترین چالش های نوظهور زیست محیطی در منطقه غرب آسیا است كه طی یك دهه گذشته نمود بسیار بیشتری پیدا كرده است.
وی افزود: از نمایه های اصلی توفان های گرد و غبار، كاهش شدید میزان دید در اثر افزایش غلظت ذرات معلق عمدتاً از جنس خاك رس و ماسه است.
دستیار ویژه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در همكاری های بین المللی با اشاره به این كه اندازه این ذرات معلق غالباً زیر 2.5 میكرون است، اظهار كرد: متاسفانه این پدیده خسارات بسیار زیاد زیست محیطی، بهداشتی و اقتصادی همچون لغو پرواز هواپیماها، تعطیلی فعالیت مدارس و ادارت را به همراه دارد كه منجر به تحمیل خسارات سنگین برای كشور طی یك دهه گذشته شده است.
رئیس مركز امور بین الملل و كنوانسیون های سازمان حفاظت محیط زیست با شرح این موضوع كه تشكیل كانون های انتشار گرد و غبار غالباً بر اثر تبخیر شدید آب سطحی محیط های طبیعی و از بین رفتن امكان رشد رستنی ها و گونه های گیاهی است، افزود: تبخیر شدید رطوبت سطحی از عرصه های خاكی، باعث می شود حتی وزش ملایم باد، لایه سطحی خاك را به هوا بلند كرده و ایجاد گرد و غبار نماید.

***تمركز بیش از دو سوم كانون های گرد و غبار در غرب آسیا
شفیع پور ضمن یادآوری این موضوع كه این ذرات به علت وزن كم، مدت ها در هوا باقی می مانند و از این رو شاهد پایداری پدیده گرد و غبار در مدت زمان طولانی تری هستیم، خاطرنشان كرد: بر اساس اعلام نظر كارشناسان بیش از دو سوم منابع آلاینده و كانون های گرد و غبار تهدید كننده ایران در منطقه غرب آسیا و خارج از مرزهای جمهوری اسلامی ایران است.
دستیار ویژه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در همكاری های بین المللی ادامه داد: این كانون ها با وزش بادهای مقطعی در كشورهای همسایه همچون عراق، سوریه، اردن و عربستان سعودی، تا بیش از سه چهارم از پهنه ایران را با معضل زیست محیطی بزرگی به نام توفان های گرد و غباری مواجه كرده است.
رئیس مركز امور بین الملل و كنوانسیون های سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در كنار كشورهای مذكور كه مهم ترین كانون های گرد و غبار خارجی برای ایران محسوب می شوند، امارات متحده عربی، قطر، كویت و حتی شمال آفریقا نیز بنا به شرایط و با توجه به سرعت باد و توفان های شكل گرفته، بر اثر گردش طبیعی هوا در اتمسفر می توانند بخش هایی از كشور تا دامنه های جنوبی تركیه و در شرق ایران بخش هایی از افغانستان و پاكستان را تحت تاثیر توفان های گرد و غبار قرار دهند.
وی ضمن تاكید بر ضرورت تلاش ها و همكاری های منطقه ای به منظور مقابله با این پدیده، تصریح كرد: كشورها و سازمان های منطقه ای و بین المللی باید بسیج وسیعی برای جلوگیری از تشدید و گسترش این معضل محیط زیستی و حل آن شكل دهند.
شفیع پور با اشاره به بخش های مختلف جهان كه همچون ایران با معضل گرد و غبار مواجه هستند، گفت: پهنه گسترده ای از آفریقا، بخشی بزرگ در آمریكای شمالی به ویژه ایالت متحده آمریكا، بخش وسیعی از سه كشور چین، ژاپن و مغولستان در شرق آسیا، همچنین بخش هایی از استرالیا از جمله دیگر نقاط دنیا است كه با چنین معضلی مواجه هستند.

***دلیل عدم موفقیت در بسیج منطقه ای برای حل معضل گرد و غبار
دستیار ویژه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در همكاری های بین المللی ضمن یادآوری ابتكار عمل سازمان حفاظت محیط زیست به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران برای تنظیم و تقدیم دو قطعنامه پیشنهادی مرتبط با گرد و غبار به مراجع بین المللی از طریق مبادی دیپلماتیك، خاطرنشان كرد: متاسفانه تلاش ایران برای شكل گیری و ساماندهی تلاش منطقه ای به منظور مقابله با معضل گرد و غبار به دلیل شرایط امنیتی منطقه به ویژه در كشورهایی همچون عراق و سوریه به نتیجه نرسید و از این رو تلاش برای برجسته سازی موضوع در سطح بین المللی در دستور كار قرار گرفت.
رئیس مركز امور بین الملل و كنوانسیون های سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص روند ارائه قطعنامه ها، گفت: ابتدا پیش نویس قطعنامه های مورد اشاره تسلیم مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورك و برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP) شد و سپس این پیش نویس ها به منظور تصویب، در نوبت طرح مجمع محیط زیست سازمان ملل متحد كه قرار است اوایل خردادماه سال آینده (1395) در نایروبی پایتخت كنیا برگزار شود، قرار گرفت.
وی خاطرنشان كرد: با تلاش مجدانه نمایندگان جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد واقع در نیویورك، قطعنامه پیشنهادی ایران در تاریخ 8 دسامبر 2015 یعنی حدود دو ماه و نیم قبل و در اواخر آذرماه سالجاری به تصویب رسید.
شفیع پور تاكید كرد: این مصوبه الزامی برای تمامی كشورهای عضو سازمان ملل متحد به منظور فعالیت برای رفع این معضل است.
دستیار ویژه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در همكاری های بین المللی افزود: البته ممكن است این الزام به لحاظ حقوقی برای پاره ای از كشورهای همسایه به علت بحران های امنیتی و جنگ و آشوب داخلی، امكان تحقق در این مقطع زمانی را نداشته باشد ولی با درك واقعیت، تلاش های گسترده ای در این حوزه با بهره گیری از این قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد معطوف به برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP) صورت خواهد گرفت.
رئیس مركز امور بین الملل و كنوانسیون های سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در این میان برای بهره گیری از پشتوانه علمی و تخصصی مرتبط، مقرر شد نشست ها و همایش های علمی _ دانشگاهی تخصصی در این موضوع برگزار شود كه از آن جمله می توان به برگزاری كنفرانس بین المللی با همین موضوع در دانشگاه شهید چمران اهواز طی تاریخ های 12 تا 14 اسفندماه سالجاری اشاره كرد.
وی از افغانستان، پاكستان، چین، استرالیا، اسپانیا، امارات متحده عربی، ژاپن، پالائو و مغولستان به عنوان كشورهایی نام برد كه از قطعنامه پیشنهادی ایران حمایت كرده و خواستار ایجاد تكالیف كاری برای دولت های جهان توسط برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP) شدند.
شفیع پور با اشاره به برخی از بندهای این قطعنامه، ابراز امیدواری كرد: پس از تصویب قطعنامه در اوایل خردادماه 1395، زمینه های تحقق همكاری های بین المللی و منطقه ای در این حوزه مهیا شود.
دستیار ویژه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در همكاری های بین المللی، تدوین یك برنامه عمل راهبردی تلفیقی توسط برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP) برای مناطق مواجه با این معضل را یكی از محوری ترین بندهای این پیش نویس دانست و افزود: ایجاد یك شبكه جهانی و مركز تخصصی مقابله با توفان های گرد و غبار كه مباحث كنترلی این پدیده را دستور كار قرار دهد از دیگر بندهای ذكر شده است.
رئیس مركز امور بین الملل و كنوانسیون های سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: تلاش برای پایش و جمع آوری داده های اندازه گیری شده دیگر ابعاد علمی توفان های گرد و غبار به ویژه اثرات بهداشتی سوء این پدیده بر سلامت انسان با مشاركت سازمان جهانی بهداشت برای انطباق با برنامه اقدام راهبردی منطقه ای در غالب همكاری سه جانبه برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP)، سازمان جهانی هواشناسی و كنوانسیون مقابله با بیابان زایی از بندهای دیگر این پیش نویس است.

***درخواست همكاری از بانك های توسعه منطقه ای برای تامین منابع مالی لازم به منظور مقابله با پدیده گرد و غبار
وی تاكید كرد: همچنین در این پیش نویس از بانك های توسعه منطقه ای همچون بانك توسعه اسلامی، بانك توسعه آسیایی، بانك جهانی و دیگر موسسات مالی و كشورهای اهدا كننده كمك های مادی خواسته شده كه برای اجرای برنامه اقدام راهبردی مناطق مختلف جهان، منابع مالی لازم به منظور اقدامات لازم برای تثبیت خاك و افزایش رطوبت سطحی عرصه های مستعد را به طرق مختلف در اختیار كشورهای درگیر این پدیده در مناطق مختلف قرار دهند.
شفیع پور با بیان اینكه انتظار می رود ابتكار عمل جمهوری اسلامی ایران با استقبال و حمایت خوبی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد مواجه شود و مورد تصویب نهایی قرار گیرد، ابراز امیدواری كرد كه در جلسه خردادماه مجمع محیط زیست سازمان ملل متحد، اجزای مكمل همچون بسیج مادی و تدوین برنامه اقدام راهبردی به عنوان گام های مهم تكمیلی به تصویب برسد.
دستیار ویژه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در همكاری های بین المللی تاكید كرد: تصویب اجزای مكمل، تلاش برای حفظ منافع ملی به ویژه تامین سلامت شهروندان بیش از 23 استان كشور و امكان فراهم شدن زمینه برای تلاش عملیاتی منطقه ای را محقق می كند.
علمی **1440**2017