جشن 'مادرمه'،آئین نوروزی مازنی ها در بابل

جشن مارمه یا مادرمه از آئین های سنتی و باستانی مازنی هاست كه گفته می شود یعنی ماه در ماه ،آخریك ماه و آغاز ماه دیگر و یا ماه مهربانی یعنی آغار هر ماه با آئین خاص مهربانی ،محبت،صلح و صفا شروع می شود.
این سنت مادرمه در آغازین روز سال نو در مازندران از سوی افرادی همچون ،اقوام نزدیك ،كودكان،همسایه،افراد خانه و ساداتی كه خوش نام و خوش اخلاق هستند از طریق استخاره به قرآن و یا تسبیح و یا محك زدن این افراد از سال های گذشته به نام خوش قدم اجرا می شود تا بركت در سال نو به خانه ها آورده شود.
تا قبل از ورود فرد مادرمه كننده كسی حق آمدن به خانه در سال جدید را ندارد و یا براساس اعتقاد قدیمی ها تا مارمه انجام نشود حتی برخی از خانواده ها درب خانه را به روی مهمان دیگری باز نمی كنند. فرد مارمه كننده با در دست داشتن سینی با قرآن ،سبزه و یا شكوفه آلوچه(هلی تی تی) قدم در داخل خانه گذشته تا خوش یمنی و سال خوب را برای اعضای خانواده به ارمغان اورد.
وقتی كه مادرمه انجام گرفت مادرمه كننده با اعضای خانواده روبوسی می كند بعد عیدی اش كه می تواند شامل پول،پارچه، دستمال یا تخم مرغ رنگ شده ی پخته باشد،دریافت می كند.
امروزه این رسم كه ریشه در نیاكان به خصوص پدر بزرگ ها و مادربزرگ ها دارد همچنان در برخی خانواده های شهری , مناطق روستایی و ییلاقی بسیار مرسوم است ولی در بین نسل جدید بویژه خانواده های جوان بسیار كمرنگ شده است لذا برخی از فرهنگ دوستان بر آن شدند تا بار دیگر برای بازخوانی این آئین سنتی مراسم جشن مارمه همراه با دیگر آئین های نوروزی را در بخش بندپی بابل برگزار كنند.
دبیر جشن مارمه در بابل روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت:(مارمه) عنوان ویژه برنامه ای است كه به مناسبت نزدیك شدن به سال نو در روستای زیبای فیروزجاه (پریجا) بندپی شرقی شهرستان بابل برگزار می شود.
كامران ادیبی افزود:این جشن همراه با آیین ها , آداب و رسوم قدیمی منطقه بندپی همچون آیین های نوروزخوانی، مارمِه، بازی های محلی، پخت شیرینی و خوراكی های محلی اجرا می شود
وی ادامه داد: ازجمله اهداف مهم برگزاری این جشن در روستای فیروزجاه، احیای آیین های اصیل و زیبای نوروز در مازندران است كه امروزه كمرنگ شدند یا بسیاری از آنها از بین رفته اند, آیین های چون مارمه و نوروزخوانی، پخت شیرینی و خوراكی های محلی و... كه برگرفته از فرهنگ ایرانی و اسلامی كهن این منطقه بوده اند.
وی اظهار داشت:در این جشن سعی بر این است تا نشان دهیم كه چگونه می توان با كمترین امكانات و با استفاده از ظرفیت های موجود در خود روستا روزی شاد را گردهم باشیم و با هم به استقبال سال نو برویم.
ادیبی افزود: لازم به ذكر است این برنامه كاملا مردمی و هزینه ها و لوازم برگزاری آن توسط اهالی روستا و از امكانات موجود در روستا همچون سبزی ها ,خوراكی ها وشیرینی های محلی استفاده شده است.
دبیر جشن مارمه افزود:همچنین اجرا كنندگان بخشهای مختلف برنامه از جمله شعرخوانی، نوروزخوانی و موسیقی بومی از اهالی همان روستا هستند.
روستای فیروزجاه (پریجا) از جمله روستاهای تاریخی , سرسبز و زیبای بخش بندپی شرقی از توابع شهرستان بابل است كه در فاصله حدود 45 كیلومتری از مركز شهرستان بابل در منطقه زیبا و جنگلی قرار گرفته است.
این روستا حدود 100 خانوار و 400 نفر جمعیت دارد.
ادیبی همچنین در باره مادرمه گفت:مارمه یا مادرمه ،عمل نو شدن ماه یا سال،از آیین های كهن مردم مازندران است كه در اولین روز سال نو برگزار می شود و هنوز هم در برخی نقاط اجرا می شود.
وی افزود: مارمه نوروز چند دقیقه قبل از شروع سال جدید آغاز می شود، این رسم معمولا به این صورت است كه سرپرست خانواده (پدر) یا كوچكترین فرزند خانواده قبل از شروع سال جدید از در اتاقی كه سفره نوروز در آن پهن است و همه كنار آن نشسته اند خارج می شود و سینی كه داخل آن قرآن، كاسه ای آب و یك شاخه سبز درخت كه معمولا شاخه «هَلی» یا درخت آلوچه بود به همراه خود می آورد.
وی بیان كرد: در بعضی موارد رسم بر این بود كه پدر خانواده همراه خود تبری را هم به خانه می آورد و دلیل آن امر این بود كه بیشتر این منطقه جنگلی و كوهستانی بوده و آنها برای تهیه وسایل گرمایشی هیزم از تبر استفاده می كردند.
وی گفت:تازمانی كه مارمه انجام نگرفت، یعنی عمل نو شدن ماه یا سال انجام نگیرد، كسی حق ورود به خانه را ندارد و اگر كسی از خانه خارج شود آن قدر باید بیرون از خانه بماند تا مارمه كننده بیاید و مارمه اش را انجام بدهد.
ادیبی اظهار داشت:وقتی مارمه كننده وارد خانه می شود، فرا رسیدن سال جدید را به دیگراعضای خانواده تبریك می گوید و آن شاخه سبز را روی در یكی از اتاق ها می گذارد و تا سیزده بدر همان گونه آنجا باقی می ماند.
روستای فیروزجاه محل تدفین « حضرت آقامار » مادر گرانقدر «حضرت حاجی شیخ موسی» از بزرگان و عالمان دینی منطقه است كه مردمان ایل فیروزجایی و بخش بندپی احترام فراوانی برای این دو بزرگوار قائل هستند.
مقبره حضرت آقامار با بنایی چوبی و زیبا و متناسب با ویژگی های فرهنگی منطقه فیروزجاه در بالای تپه ای در روستا قرار دارد و زیارتگاه عاشقان است.
همچنین سقاخانه قدیمی و تاریخی روستا با بیش از صد سال قدمت و درخت تنومند آرامگاه فیروزجاه كه عمری چند صد ساله یا شاید هزار ساله دارد از دیگر جاذبه های این روستا به شمار می آیند.
شهرستان بابل 500 هزار نفر جمعیت دارد كه در بیش از 600روستا و شهر بابل سكونت دارند ./7328 /1899
گزارش از: زینب حبیب پور