شهیدان؛ آموزگاران مكتب ایثار و شجاعت

شهادت، اوج تعالی انسان محسوب می شود و شهید فردی است كه با نثار جان خود، آرامش و امنیت را برای دیگران به ارمغان می آورد. در اسلام برترین كامیابی، بزرگترین پیروزی، والاترین مقام و بالاترین امتیاز، رسیدن به فیض شهادت است و برای شهید، شكوهمندترین لحظه ها و زیباترین زمان ها، ساعتی به شمار می رود كه پیروزمندانه جام شهادت را می نوشد.
درس ایثار و شهادت، از مكتب عاشورا استنتاج شده است كه نمود این درس در نهضت امام خمینی و همچنین پس از پیروزی این نهضت در 1357خورشیدی بسیار بارز و آشكار بود، زیرا كه برای به ثمر نشستن این نهضت خون های بسیاری ریخته و نهال نوپای انقلاب با آن آبیاری شد، از این رو امام خمینی برای مقام و جایگاه شهیدان ارج و احترام ویژه ای قائل بودند.
پیروزی و حفظ انقلاب اسلامی وامدار فداكاری ملتی است كه در صف نخستین آن باید از شهدا و نیز جانبازان نام برد. بنیانگذار جمهوری اسلامی، در 22 اسفند 1358خورشیدی برای رسیدگی هر چه بهتر و كامل تر به خانواده معظم شهدا و جانبازان دستور تأسیس بنیاد شهید را صادر كردند و در فرمانی اولویت های فرهنگی، اقتصادی، اشتغال، درمان و معیشت را به عنوان نخستین اصل در رسیدگی به آنها بیان فرمودند.
در متن زیر به گوشه هایی از بیانات ایشان درباره تشكیل بنیاد شهید می پردازیم:
«...نهضت اسلامی و پیروزی انقلاب اسلامی مرهون فداكاری قشرهای مختلف ملت است كه در صف اول باید شهدای انقلاب رحمة‏الله‏علیهم و كسانی كه در این راه معلول و آسیب دیده شده‏اند محسوب داشت لهذا باید رسیدگی كامل به خاندان شهدا و به آسیب‏دیدگان و معلولین در این راه چه در حال انقلاب و چه قبل و بعد آن بنحو احسن و با مراعات احترام آنان بشود لهذا لازم است سازمانی ... برای این مقصد مهم تاسیس شود كه با اجرای طرح های مفید آن ملت و دولت انقلابی دین خود را در مقابل این گروه فداكار در راه انقلاب اسلامی ادا نمایند.»
با صدور این فرمان نخستین گام در مسیر تشكیل بنیاد شهید برداشته شد و در طول جنگ تحمیلی، این نهاد به امور جانبازان و ایثارگران رسیدگی می كرد تا اینكه با پایان جنگ در 1367 خورشیدی برای رسیدگی بهتر به مسائل جانبازان، مسئولیت اداره این امور به بنیاد مستضعفان واگذار شد و نام این سازمان به بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی تغییر كرد.
هدف های این سازمان شامل «احیا، حفظ و گسترش فرهنگ شهادت در جامعه، زنده نگهداشتن یاد و نام شهیدان انقلاب اسلامی و حفظ آثار آنها، تجلیل، تكریم، صیانت و حمایت از خانواده های شاهد و تلاش برای استفاده از امكانات عمومی جامعه و نظام و نیز بهره گیری از سرمایه و دارایی بنیاد برای رشد و اعتلای مادی و معنوی خانواده های بزرگ شاهد» می شود.
همزمان با بازگشت آزادگان به میهن اسلامی در 1369 خورشیدی، ستاد رسیدگی به امور آزادگان، زیر نظر رئیس جمهوری شكل گرفت و مسائل مربوط به خانواده های آنان كه تا آن زمان، زیر پوشش بنیاد شهید بود، به این ستاد واگذار شد. در 27 خرداد 1377 خورشیدی، اساسنامه بنیاد شهید انقلاب اسلامی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در ششم تیر همان سال مورد تائید شورای نگهبان قرار گرفت كه با توجه به این اساسنامه، بنیاد شهید دارای شخصیت حقوقی مستقل از نهادهای عمومی غیردولتی شد و زیرنظر رئیس جمهوری و نظارت عالیه مقام معظم رهبری قرار گرفت.
پس از درخواست مسئولان نهادهای ایثارگری، بر پایه فرمان مقام معظم رهبری و مصوبه شورای عالی اداری، در 19 اردیبهشت 1383خورشیدی، طرح تجمیع نهادهای ایثارگران در ساختاری یكپارچه به وسیله دولت تصویب شد و بدین ترتیب، بنیاد شهید انقلاب اسلامی به بنیاد شهید و امور ایثارگران تغییر نام یافت.
رئیس بنیاد با حكم رهبر انقلاب، در مقام نماینده ولی فقیه و با حكم رئیس جمهوری، در سمت رئیس بنیاد به مدت چهار سال تعیین می شود. تشكیل بنیاد شهید و امور ایثارگران، نشان دهنده اهمیت و جایگاه شهید و خانواده شهدا در نظام اسلامی است و با توجه به نقش بی‌بدیلی كه این نهاد در زمان جنگ تحمیلی و پس از آن ایفا كرد، می توان به آینده نگری و ژرف‌اندیشی امام خمینی پی برد.
22 اسفند، سالروز تشكیل بنیاد شهید، روز بزرگداشت شهدا نام گرفت تا فرصتی مغتنم برای پاسداشت یاد و خاطره سبكبالانی باشد كه تا آخرین نفس در برابر متجاوزان به خاك كشور ایستادند و اینگونه نام خویش را در صفحه های تاریخ ایران زمین برای همیشه جاودان ساختند.
«مهدی ایزدی» معاون تعاون و امور اجتماعی بنیاد شهید و امور ایثارگران در گفت و گو با پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز تشكیل بنیاد شهید و روز شهدا، با اشاره به جایگاه والای شهید و فرهنگ شهادت، گفت: از دیدگاه قرآن مجید و كلام گوهربار پیامبر اكرم(ص) و ائمه اطهار (ع) ارزش مجاهدان و افرادی كه در راه خدا با كفر و ظلم و ستم به مبارزه پرداخته اند، بسیار بالا است، قرآن آشكارا افرادی را كه در راه خدا كشته می شوند، زنده می داند و توصیه می كند، آنها را مرده مپندارید، بلكه آنان را زنده و روزی خوار سفره پرفضیلت الهی بدانید. همچنین علاوه بر اجر معنوی، پاداش اخروی و جایگاه والای رزمندگان، جانبازان و شهدا در بهشت؛ فضیلت و تقدم آنها در دنیا نیز توصیه شده است و در واقع انسان ها از نظر دینی، عقلی و اخلاقی موظف به پاسداشت و قدرشناسی از ایثارگران هستند.
معاون تعاون و امور اجتماعی بنیاد شهید و امور ایثارگران بیان داشت: البته در میان تمامی ملت ها، مكتب ها و مذهب ها، یكی از ارزش های متعالی كه نزد تمامی انسان ها قابل پذیرش است، «ایثار» به شمار می رود و افراد ایثارگر به عنوان نماد و الگو مورد قبول هستند و آن را تكریم می كنند. افرادی كه جان و سلامت خود را برای رهایی و آزادی ملت شریف ایران از وابستگی به طاغوت و استكبار جهانی به خطر انداختند و سبب پیروزی انقلاب اسلامی شدند، در حقیقت مردم را برخود مقدم داشتند و جان و سلامت خویش را در راه رضای خداوند بزرگ فدا كردند، همچنین گروه زیادی كه جان خود را برای پاسداری و حراست از انقلاب اسلامی در مدت هشت سال دفاع مقدس، ایران از دست دادند، از جمله ایثارگران هستند.
وی در ادامه درباره فلسفه و تاریخچه ایجاد بنیاد شهید، یادآور شد: با توجه به جایگاه والای شهیدان و مجروحان انقلاب اسلامی و عظمت و شكوه كار آنان، برای زنده نگاه داشتن نام و یاد آنان و تجلیل و قدرشناسی از خانواده شهیدان و ایثارگران، بنیاد شهید در اسفند 1358خورشیدی یعنی 13 ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فرمان امام خمینی با هدف رسیدگی به امور فرهنگی، معیشتی و رفاهی خانواده شهدا و جانبازان انقلاب اسلامی، تشكیل شد. فلسفه وجودی این نهاد، توسعه و تعامل با تمامی جامعه به منظور ترویج فرهنگ جهاد، ایثار و شهادت، ارائه خدمات مطلوب به جامعه ایثارگری و جلب رضایت آنان برپایه مبانی ارزشی- اسلامی بود. بی شك مهمترین اولویت و ماموریت بنیاد، ترویج فرهنگ ایثار، شهادت و بیان حق بزرگ شهیدان و ایثارگران بر دیگران و گسترش فرهنگ شهادت در جامعه به شمار می رود. حفظ و ارتقاء جایگاه و منزلت شهدا بر پایه ارزش های اسلامی- انقلابی كشور، بررسی، شناخت نیازهای ایثارگران و ارائه خدمات مطلوب و متنوع در حوزه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و رفاهی با تاكید بر تعظیم، پاسداشت و تكریم شهدا از دیگر هدف های بنیاد شهید است.
مهدی ایزدی در ادامه ارائه خدمات فرهنگی و ترویجی(ترویج فرهنگ ایثار و شهادت) را یكی از فعالیت های بنیاد شهید به ایثارگران و افراد منسوب به آنها دانست و یادآور شد: مهمترین وظیفه بنیاد گسترش فرهنگ ایثار و شهادت و تلاش در جهت توانمندسازی ایثارگران و خانواده آنها از مسیر گسترش آموزش های عمومی و عالی به منظور حضور موثر آنان در عرصه های مدیریت كشور و كمك به توسعه و پیشرفت آن، حفظ و نگهداری آثار فرهنگی ایثارگران و تلاش در راه نشر آنها و آشنا كردن نسل های آینده با فرهنگ ایثار و شهادت و گسترش این فرهنگ ارزشی است. خدمات رفاهی و معیشتی نیز یكی دیگر از خدمات بنیاد شهید به شمار می رود كه شامل خدمات درمانی، بهداشتی و توانبخشی است كه به وسیله معاونت بهداشت و درمان انجام می شود. همچنین آموزش های تخصصی مربوط به اشتغال ـ حمایت های شغلی و ایجاد آن، كارآفرینی و توانمند سازی شغلی ایثارگران به وسیله اداره كل اشتغال و كار آفرینان، حمایت های مشاوره ای و مددكاری شامل پیشگیری از آسیب های اجتماعی، كمك به تحكیم خانواده، آموزش های پیش و پس از ازدواج، مشاوره های تربیتی و روانی و .... پیشگیری و مداخله در آسیب های اجتماعی و رسیدگی به امور ویژه و ... درحوزه اداره كل مددكاری و مشاوره قرار دارد.
معاون تعاون و امور اجتماعی بنیاد شهید و امور ایثارگران اظهار كرد: مناسب سازی و ساماندهی گلزار مطهر شهدای كشور شامل 220 هزار مزار شهید در 19 هزار گلزار شهدا، برنامه ریزی برای مرمت و حفظ و نگهداری آثار آنان و ثبت آنها به عنوان میراث و اثرهای فاخر ملی و هماهنگی از جمله برنامه های این سازمان است. مفهوم فلسفه جهاد، ایثار و شهادت، تعظیم و تكریم شهیدان، جانبازان و آزادگان و خانواده های آنها، آراستن فضای جامعه به زینت، نام، یاد و آثار شهدا، پاسداشت مزار و تربت پاك شهیدان و در نهایت تقویت عوامل موثر در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت نیز وظیفه این نهاد محسوب می شود.
مهدی ایزدی در پایان درباره روز شهدا گفت: شهادت اوج ایثار و شهیدان از والاترین انسان ها نزد خداوند هستند كه همواره یادشان زنده می ماند، روز شهدا، ترویج فرهنگ ایثارگری و پاسداشت شهید، هنگامه تجدید پیمان و میثاق با شهدا و امام(ره) است. روزی كه فرهنگ قدرشناسی را باید بیش از پیش در جامعه گسترش داد، زیرا شهیدان، عزیزترین دارایی خود را برای مردم، استقلال و بالندگی كشور و ارزش های جامعه تقدیم كردند و بر ما واجب است كه سپاسگزار فداكاری آنها باشیم.
*گروه اطلاع رسانی(مهدی احمدی)
پژوهشم**9370**2002**9131