با پیروی از عادات غذایی مناسب، سلامت را به فرزندان هدیه كنیم

این شاید روایت بسیاری از والدین امروزی باشد. به واقع، چاقی به یك مساله عمومی بدل شده، به ویژه از این جهت كه دامنه طیف سنی مبتلایان به آن كاهش یافته و تعداد كودكان 'تپل' زیاد شده است.
كم تحركی حاصل از زندگی ماشینی و مدرن امروزی و مصرف غذاهای آماده، پركالری و چرب و نوشیدنی ها و مواد غذایی ناسالم را عوامل بروز چاقی و اضافه وزن می دانند.
كشورهای بسیاری گرفتار این معضل هستند، به گونه ای كه نتایج یك بررسی روی 28 میلیون نفر در سراسر جهان در چهار دهه اخیر نشان می دهد كه اضافه وزن و چاقی به شدت رو به افزایش است و اضافه وزن یا چاقی از 22 به 24 كیلوگرم در مقیاس توده بدنی (BMI) رسیده است.
همچنین گفته می شود كه حدود سه درصد از جمعیت افرادی كه در سطح جهان شاخص BMI كمتر از 18 داشته اند، كاهش یافته و جمعیت افراد چاق با BMI معادل 30 حدود 7 تا 8 درصد افزایش داشته است.
چاقی به عنوان عامل مرگ سالیانه 2.8 میلیون نفر در جهان شناخته شده است و بررسی ها نشان می دهد كه اگر از این روند پیشگیری نشود، تا سال 2025، حدود 18 درصد افراد دنیا مبتلا به چاقی با BMI بالای 30 خواهند بود.
در ایران نیز بر اساس آمار منتشر شده، بیش از 24 میلیون نفر از جمعیت حدود 75 میلیونی ایران مبتلا به اضافه وزن یا چاقی هستند.
این همه در حالی است كه تاثیر چاقی بر كیفیت زندگی و تبعات آن مانند بیماری های قلبی عروقی، دیابت و فشار خون بالا به حدی زیاد است كه به درستی از آن به عنوان یك بیماری نام برده می شود.
به رغم شیوع بالای چاقی در كشورهای پیشرفته، آنها توانسته اند با اتخاذ تدابیری در زمینه آموزش و ارائه آگاهی های عمومی و همچنین اجرای برنامه هایی در زمینه تولید موادغذایی سالم طی سال های اخیر، افزایش شیوع چاقی را كنترل كنند اما به گفته 'ساسان شرقی' فوق تخصص غدد و مسئول آموزش پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم، در كشورهای در حال توسعه مانند ایران این بیماری در حال گسترش است.
یكی از تدابیر كشورهای پیشرفته در این زمینه اجرای برنامه های آموزشی از دوران كودكی به منظور تربیت افراد برای داشتن عادات غذایی سالم است؛ چراكه دوران كودكی به عنوان تاثیرگذارترین دوران برای كسب عادات صحیح در همه زمینه ها به ویژه در زمینه غذایی مطرح است.
دكتر شرقی در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا در این خصوص توضیح داد: هر مزه و طعم جدیدی كه پس از پایان شیرخوارگی به كودك داده می شود، ابتدا تعجب را در او برمی انگیزد زیرا طعم جدید برای او ناشناخته است و پذیرش آن در ابتدا برایش سخت است اما به تدریج با خوراندن آن در دفعات مختلف، نوزاد به این طعم جدید عادت می كند؛ بنابراین در ابتدا این والدین هستند كه باید با دادن موادغذایی كم چرب و كم نمك و كم شیرین، مزاج فرزندان خود را به رژیم صحیح غذایی عادت دهند.
وی افزود: همچنین لازم است كه والدین به ویژه در سال های ابتدایی زندگی فرزندانشان، از دادن تنقلات و انواع نوشابه ها به انها پرهیزكنند تا مزاج كودكان به این گونه مواد غذایی عادت نكند.
شرقی نبود تحرك بدنی كافی در بین كودكان را از دیگر عوامل شیوع چاقی در كودكان عنوان كرد و گفت: از سوی دیگر با گسترش زندگی شهرنشینی و ماشینی تحرك بدنی كودكان حدود 70 تا 80 درصد كاهش داشته و همین امر سبب شیوع 40 درصدی چاقی و اضافه وزن در بین كودكان شده است.
وی افزود: این مساله سبب شده كه دیابت نوع 2 نیز در بین كودكان شایع شود، درحالی كه در گذشته دیابت نوع یك (در اثر عوامل ژنتیكی و مادرزادی) در بین كودكان شیوع بیشتری داشت.
شرقی در زمینه چاقی به طور خاص در كودكان تهرانی گفت: به دلیل كاهش میزان تحرك بدنی، حدود 30 تا 40 درصد كودكان تهرانی اضافه وزن دارند.

** پایین بودن سن ابتلا به چاقی، آسیب های جدی تر
مسئول آموزش پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم گفت: هرچه سن ابتلا به چاقی پایین تر باشد، مدت زمانی كه فرد دچار عوارض چاقی است، طولانی تر است و این مساله سبب آسیب های جدی تر به سیستم های مختلف بدن می شود؛ فرد 60 ساله ای كه از كودكی چاق است، در واقع 60 سال عوارض چاقی بر او تحمیل شده و به ناچار با عوارض و بیماری های ناشی از چاقی گذران عمر می كند و كیفیت زندگی اش تحت تاثیر این مساله است.

** چاقی در سنین نوزادی و بلوغ، عوارض شدیدتر
شرقی اظهار كرد: همچنین چاقی در سنین نوزادی و دوران بلوغ در اثر افزایش دریافت كالری سبب می شود كه تعداد سلول های محل ذخیره چربی در بدن، افزایش یابد در حالی كه با چاق شدن افراد در سنین بالا، تعداد سلول های چربی در بدن زیاد نمی شود بلكه حجم آنها در اثر وارد شدن میزان زیاد چربی، بیشتر می شود.
شرقی برای توضیح بیشتر اشاره كرد: چاقی ناشی از افزایش تعداد سلول های چربی برگشت پذیر است در حالی كه چاقی پس از این دو دوره زندگی (نوزادی و بلوغ)، اگر حتی فرد رژیم بگیرد و لاغر شود، باعث می شود كه سلول های چربی همچنان باقی بمانند و هرگونه كالری اضافی را دریافت و ذخیره كنند و منجر به چاقی مجدد شوند.

** 80 درصد دیابتی ها چاق هستند
مسئول بخش آموزش پژوهشگاه غدد و متابولیسم با اشاره به این كه چاقی یكی از موثرترین عوامل در بروز بیماری دیابت است، گفت: نه تنها در كشورهای درحال توسعه بلكه در كشورهای توسعه یافته نیز شیوع دیابت همگام با افزایش دیابت نوع 2 روبه افزایش است.
شرقی افزود: بیش از 90 درصد جمعیت دیابتی ها را افراد دارای دیابت نوع 2 تشكیل می دهند و 80 درصد از این تعداد افراد چاق هستند.
وی ادامه داد: همچنین چاقی عامل ایجاد دیابت و عوارض ناشی از آن مانند بیماری های قلبی، كلیوی و چشمی است و با انواع سرطان ها مانند سرطان معده و روده، سنگ كیسه صفرا، فشار و چربی خون بالا در ارتباط است و همه این موارد سبب می شود كه كیفیت زندگی بیماران مبتلا به چاقی و طول عمر آنها كاهش یابد.

** چاقی و ساكنان تهران
به گفته شرقی، هرچه جوامع صنعتی گسترش یابند، چاقی نیز افزایش می یابد و این مساله در ایران نیز قابل مشاهده است به طوری كه در شهرهای صنعتی شیوع چاقی بیشتر از شهرهای كوچك و روستاها است.
وی با بیان این كه در عین حال، میزان چاقی در روستاها نیز به تدریج رو به افزایش است، افزود: حدود دو سوم جمعیت تهران اضافه وزن دارند و حدود یك سوم تا نیمی از تهرانی ها چاق هستند.

** چاقی و اضافه وزن
شاخص توده بدنی (BMI) و تعیین وزن مناسب برای هر فرد بالغ از طریق این فرمول كه 'وزن بدن بر حسب كیلوگرم تقسیم بر قد بر حسب متر به توان دو شود'، به دست می آید؛ عدد به دست آمده اگر بین 18 تا 25 باشد، فرد دارای وزن طبیعی است، بالای 25 تا 30 دارای اضافه وزن، بالای 30 مبتلا به چاقی، بالای 35 مبتلا به چاقی مرضی و بالای 40 چاقی است كه به درمان و مداخلات پزشكی نیاز دارد.
روش ساده تری نیز وجود دارد به این صورت كه عدد سمت چپ میزان قد را برداشته و عدد باقی مانده برای مردان و برای زنان عدد باقی مانده منهای عدد پنج، وزن مناسب به شمار می رود.
علمی**1834**2017