گیاهان كوهی سفره های مردم آذربایجان غربی را معطر كرد

به گزارش ایرنا، آذربایجان غربی از گذشته های دور رویشگاه انواع گیاهان خوراكی و كوهی بوده است و مردم سالیانه بیش از 60 گونه از گیاهان این منطقه را برداشت می كنند.
تاكنون 500 گونه گیاهی دارویی از جمله كاسنی، شب بو و نعناع، بولاغ اوتی، ختمی، چوبان كبریتی، بادرنجبویه، شیرین بیان، ثعلب، مرزه، اله گز، نسترن، موسیر، گندله، داغ جعفری سی، داغ قارپیزی، دوه دابانی، مندی، قوش اوزومی، داغ سقزی، یمیشان، چریش، هویچ وحشی، غاز ایاغی، یارپیز، كنگر، شوید، كهلیك اوتی و اوشقون در آذربایجان غربی شناسایی شده است.
بر اساس اظهارات كارشناسان مركز تحقیقات و آموزش جهاد كشاورزی آذربایجان غربی از لحاظ تنوع گیاهان دارویی رتبه نخست كشور را به خود اختصاص داده است.
از 500 گونه گیاه دارویی موجود و شناسایی شده در استان بیش از 40 گونه مصرف خوراكی دارد.
از هشت هزار گونه گیاهی موجود در كشور نیز یك هزار و 200 گونه در آذربایجان غربی شناسایی شده است.
عطر و طعمی كه این روزها مردم آذربایجان غربی بر سر سفره های خود تجربه می كنند، منحصر به ایام بهاری بوده و در هیچ یك از ایام سال نمی توان این نوع غذاها را چشید و خورد.
اهالی روستاهای استان از هفته دوم سال جدید و با رویش گیاهان در كوهها و دشت ها روانه طبیعت شده و نسبت به جمع آوری گیاهان كوهی و دارویی اقدام می كنند.
البته این كار امروزه مختص روستانشینان نبوده و با توسعه زندگی ماشینی و راهها، پای مردم شهرنشین نیز به این مناطق بكر استان باز شده و نسبت به جمع آوری این گونه ها اقدام می كنند.
هر چند آماری دقیق از میزان برداشت های سالیانه از گیاهان دارویی و خوراكی كوهی در استان وجود ندارد، ولی گفته می شود روزانه 100 تا 150 تن گیاه كوهی خوراكی در فصل بهار از مزارع و كوهستانها و دشت های استان برداشت می شود.
در روزهای تعطیل بهاری كار جمع آوری گیاهان و سبزی های كوهی در استان 2 برابر یا حتی بیشتر هم می شود به گونه ای كه بسیاری از خانواده ها به صورت دسته جمعی و حتی برای تفریح نیز به این كار اقدام می كنند.
جمع آوری سبزی ها و گیاهان كوهی توسط فروشندگان این گیاهان از ساعت پنج صبح تا وقت اذان مغرب انجام می شود و در موقع بازگشایی میدان میوه و تره بار ارومیه كه بعد از اذان صبح است، تحویل خریداران به صورت عمده می كنند تا در اختیار مشتریان قرار گیرد.
بانوان این استان در ایام بهار بیشتر غذاهای طبخ شده خود را با گیاهان كوهی طبخ می كنند كه تنوع این غذاها به بیش از 20 نوع غذا می رسد كه انواع خورشت ها، بورانی، آش و كوكو را شامل می شود.
بانوان هنرمند این خطه از ایران اسلامی از این گیاهان كوهی علاوه بر طبخ غذاهای فصلی در انواع ترشی ها نیز استفاده می كنند كه مندی ترشی سی از جمله مشهورترین ترشی های این استان در فصل بهار است كه مزین كننده سفره های مردم استان در میهمانی هاست.
علاوه بر مصرف گیاهان كوهی به صورت تازه در استان، مقداری از این گیاهان را به صورت فریز شده و در یخچال نگهداری می كنند و یا خشك كرده و در ایام زمستان آش های خاصی از این گیاهان طبخ می كنند.
كارشناس مركز تحقیقات، آموزش جهاد كشاورزی آذربایجان غربی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: گیاهان كوهی در استان بیشتر دارای خواص دارویی نیز بوده و در مناطق مختلف استان از شمال تا جنوب پراكنده شده است.
مژگان لارتی با بیان اینكه فرهنگ بومی هر منطقه از استان بیانگر نوع مصرف و نوع گیاهان جمع آوری شده است، افزود: گزنه، غاز ایاغی، كنگر، گول آقا، یملیك، مندی، بولاغ اوتی، چریش، آش تره سی، گندله، داغ قارپیزی، دوه دابانی، مندی، قوش اوزومی، داغ سقزی، یمیشان، چریش، هویچ وحشی، یارپیز، كنگر، شوید، كهلیك اوتی و اوشقون و قارچ كوهی بخشی از گیاهان خوراكی بسیار زیاد موجود در دشت ها و كوهپایه های شهرهای مختلف آذربایجان غربی است كه مورد استفاده خانواده ها قرار می گیرد.
وی اظهار كرد: گیاه چریش مختص مناطق شمالی استان و بیزا مختص مناطق جنوبی استان است و برخی گیاهان مانند كنگر و ریواس و پونه در تمام استان مصرف خوراكی و دارویی دارد.
این كارشناس جهاد كشاورزی گفت: در زمینه مصرف این گیاهان و سبزی ها نیازمند دقت و برنامه ریزی است چرا كه برداشت بی رویه و بی برنامه نسل این نوع گیاهان را با خطر مواجه می كند.
وی ادامه داد: برای جلوگیری از انقراض گونه های دارویی استان باید نسبت به برداشت اصولی و كنترل شده این گیاهان اقدام كرد.
لارتی بیان كرد: از بوته كنی برخی گیاهان مثل آویشن و خارج كردن پیاز گیاهان پیازدار نیز باید خودداری كرد.
وی اظهار كرد: توجه ویژه به كشت انبوه گیاهان كوهی كه خواص دارویی نیز دارند، و برای تجاری سازی آن نیز باید برنامه ریزی شود.
وی توجه كارشناسان به حفظ ذخایر ژنتیكی گیاهان استان را نیز در این میان مهم عنوان كرد و گفت: در صورت انقراض باید علت انقراض آسیب شناسی شود تا آسیبی به ذخایر ارزشمند استان وارد نشود.
كارشناس مركز تحقیقات، آموزش جهاد كشاورزی آذربایجان غربی افزود: تنوع این گیاهان نیز كه مصارف مختلفی اعم از خوراكی، دارویی و آرایشی دارد، فضای لازم را برای سرمایه گذاری در این بخش در این استان پهناور فراهم كرده است.
تغییرات اقلیمی، كاهش بارندگی های سالانه، برداشت های هدایت نشده، گسترده بودن عرصه و ناتوانی در هدایت مردم در برداشت از گیاهان كوهی از مهمترین مشكلاتی است كه این گونه های منحصر به فرد در استان را تهدید می كند و نیازمند توجه مسئولان است تا این استان همواره بتواند رتبه نخست خود را در كشور در زمینه تنوع گیاهان كوهی و داروئی حفظ كند.
گزارش از: طاهره نویدآرین
2077/7125/1905