مراغه كه به باغ شهر آذربايجان مشهور است داراي قابليت هاي مهم تاريخي وطبيعي فراواني بوده كه حفظ و احياي آن ها نيازمند توجه بيشتر مردم و مسئولان و ارتقاي فرهنگ عمومي است.
اين درخت نارون واقع در محله دروازه اين شهر با قطري حدود 1.5 متر ريشه در تاريخ و تمدن اين شهرستان داشته و در دل خود خاطراتي از فراز و فرود اين شهر دارد ولي اكنون به دليل برخي بي توجهي ها و فرصت طلبي سودجويان، خودش در معرض خطر قرار گرفته و از نامهرباني ها گلايه دارد.
اين نارون شاهد حوادث و وقايع متعددي در طول تاريخ در اين شهر بوده كه اگر زبان گويايي داشت، مي توانست سفره دلش را باز كند و آنچه را كه در دل دارد، بازگويد.
بي توجهي براي ثبت اين نماد زندگي و سرسبزي تاريخي مراغه در فهرست آثار ملي، نارون اين شهر را به مسير نابودي برده است.
مديرعامل انجمن حفاظت از محيط زيست و منابع طبيعي مراغه روز گذشته طي تماس با خبرنگار ايرنا، خبر از واقعه اي داد كه شنيدنش دل دوستداران طبيعت و تاريخ را به درد در مي آورد و گفت كه برخي افراد اقدام به ريختن مواد نفتي به تنه اين درخت كرده اند.
علي مشتاق پور، افزود: درخت نارون واقع در محله دروازه اين شهرستان با قدمتي بيش از يك هزار ساله تنها موجود زنده اي است كه طي 10 قرن شاهد حوادث تلخ و شيرين اين شهرستان بوده است.
به دنبال اين تماس سراسيمه به محل اين درخت رفته و با كمال ناباوري بوي نفت گاز (گازوئيل) را استشمام كردم كه باعث شده بود كه چهره كهنسال اين درخت بيشتر در چشمانم تكيده به نظر آيد.
مديرعامل انجمن حفاظت از محيط زيست و منابع طبيعي مراغه با بيان اينكه اهالي و اصناف اطراف، برخي از مسئولان را از سوء قصد به درخت نارون خبر كرده اند، يادآور شد: برخي از افراد سودجو با ريختن مواد نفتي درصدد مسموم كردن و در نهايت خشكاندن اين درخت بوده اند.
مشتاق پور، ادامه داد: با همكاري ماموران فضاي سبز شهرداري مراغه اقدام به تخليه خاك مسموم اين درخت شد و با هوادهي به منظور به حداقل رساند ميزان مواد نفتي موجود در خاك و استفاده از خاك مرغوب، به نجات اين درخت شتافتند.
وي گفت: نارون، از تيره نارونيان و برگ ريز يا نيمه‌برگ ريز بوده كه ابتدا در دوره ميوسن (حدود 20 ميليون سال پيش) در جايي كه امروزه آسياي مركزي قرار دارد، پديد آمد و به مرور در سراسر نيمكره شمالي گسترده شده است.
در نگاه به اين حادثه دلخراش، كيوسك شركت مخابرات در كنار تنه اين درخت توجهم را به خود جلب كرد كه با پايه هاي بتني در كنار ريشه آن محكم ايستاده و گويي به دنبال تسخير جايگاه آن اين خيابان است.
مشتاق پور، نيز در اين ارتباط اظهار كرد: چندبار با شركت مخابرات براي جابجايي اين كيوسك مكاتبه كرده ايم ولي به نتيجه نرسيده است.
وي گفت: شركت مخابرات در ازاي جابجايي آن، 60 ميليون ريال هزينه درخواست كرده و جالب اينكه اين كيوسك قبلا در كنار ديوار ضلع جنوبي اين درخت بوده كه بعدها همزمان با ساخت و ساز، شركت مخابرات آن را به كنار تنه درخت منتقل و با فاصله كمتر از نيم متر با پايه اي بتني نفس هاي اين درخت يك هزار ساله را تنگ مي كند.
در سال هاي اخير درباره عوارض نابودي محيط زيست و قطع درختان حرف هاي زيادي شنيده شده كه احتمالا هر حرفي، در حكم تكرار مكررات و خسته‌كننده باشد و ديگر كسي نيست كه نداند درختان ريه‌هاي شهر هستند يا محيط زيست به نسل آينده نيز تعلق دارد، ولي اينكه باز چرا هنوز روند تخريب محيط زيست ادامه دارد، جاي بسي تعجب است.
قطع درخت جرم محسوب مي‌شود به طوري كه قانون اصلاح لايحه قانوني حفظ و گسترش فضاي سبز در شهرها مصوب 1359 شوراي انقلاب به صراحت اين مساله را بيان كرده و دادستان عمومي و انقلاب مراغه در اين ارتباط مي گويد: حفاظت از منابع و آثار طبيعي وظيفه همگاني است.
علي دلداري، افزود: بلافاصله بعد از اطلاع از اين حادثه ناگوار، جهت بررسي موضوع گروهي به محل اعزام شد و اطمينان مي دهم عامل اين اقدام ناشايست شناسايي و تحت تعقيب قرار مي گيرد.
وي اظهار كرد: در حالت طبيعي اين درخت ساليان متمادي به حيات خود ادامه داده و انتظار نمي رفت چنين رفتار ناشايستي با آن انجام شود اما اين اتفاق نقطه عطفي براي برنامه ريزي و صيانت هر چه بيشتر از اين اثر طبيعي و دقت بيشتر در صيانت از ساير آثار موجود در مراغه شد.
**ثبت تاريخي درخت نارون مراغه راهكاري اساسي براي حفاظت از آن
طبق خبر منتشر شده در خبرگزاري ميراث فرهنگي در تاريخ 20 مهر 1383، بهروز حلالي، كارشناس وقت گياه پزشكي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور گفته است: با توجه به ارزش هاي فرهنگي و زيست محيطي درختان كهنسال، طرح شناسايي، حمايت و حفاظت از كليه درختان تاريخي كه قدمتي بيش از 250 سال دارند در سراسر كشور اجرا مي شود.
به گفته وي، از آنجا كه ايران از نظر تنوع گياهي و كثرت درختان كهنسال، بسيار غني است، شناسايي، رسيدگي و معرفي اين درختان از ارزش ويژه اي برخوردار بوده و طرح حمايت و حفاظت از آن ها نيز به شدت با استقبال مسئولان مربوطه در سازمان مواجه شده است.
مديرعامل انجمن حفاظت از محيط زيست و منابع طبيعي مراغه نيز مي گويد: اين شهرستان در ساليان گذشته داراي چند اصله درخت تاريخي نارون در محله هاي مختلف به ويژه مساجد بود كه مهمترين آن ها در محله دروازه و ورودي معبد مهر قرار داشت.
مشتاق پور، افزود: در چند سال گذشته درخت نارون واقع در ورودي معبد مهر مراغه با بي توجهي برخي مسئولان هم اكنون خشك شده اما به منظور حفاظت از درخت واقع در محله دروازه مقدمات ثبت آن در دفتر ثبت آثار و بناهاي تاريخي فراهم شده است.
رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري مراغه نيز گفت: براي تخمين سن درخت نارون، دو روش وجود دارد كه ابتدايي ترين روش آن حرف ها و خاطرات مردم است.
يعقوب طالبي، افزود: حرف هاي مردم منطقه حاكي از قدمتي حدود يك هزار ساله براي اين درخت بوده اما با توجه به اسناد تاريخي از جمله نقشه هوايي مراغه مربوط به سال 1339، اين درخت در خارج از ديوار محدوده شهر در آن سال ها واقع شده است.
وي يادآور شد: با توجه به اين بررسي ها احتمال مي رود كه درخت نارون محله دروازه از سني بين 300 تا 400 سال برخوردار باشد.
رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري مراغه اظهار كرد: رسيدگي، شناسايي و ثبت تاريخي تمامي آثار تاريخي و طبيعي داخل و خارج از شهر بر عهده اين اداره است.
طالبي، ادامه داد: هر اثر تاريخي و طبيعي براي ثبت ملي بايد در كنار قدمت تاريخي و ويژگي هاي عمومي، داراي برخي ويژگي هاي خاص از جمله هويت يا موثر در شناسايي لايه هاي پنهان تمدني باشد كه تا كنون اين ويژگي ها براي درخت نارون دروازه به اثبات نرسيده است.
وي گفت: به همين علت تا كنون اقدامي در خصوص ثبت ملي اين درخت انجام نشده اما ميراث فرهنگي تمامي تلاش خود را انجام مي دهد تا بتواند با لحاظ شرايطي، آن را به ثبت برساند.
رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري مراغه با گلايه از پايين بودن فرهنگ عمومي براي حفاظت از آثار تاريخي و طبيعي، يادآوري كرد: ارتقاي اين فرهنگ نيازمند ورود جدي مسئولان ذيربط و رسانه هاست.
طالبي، افزود: در صورتي كه مردم، آثار تاريخي و طبيعي را عضو جامعه بدانند بدون شك شاهد سوء قصد به ميراث گذشتگان و نعمت هاي طبيعي نخواهيم شد.
شهرار مراغه نيز با تاكيد بر برخورد با عاملان سوء قصد به درخت نارون اين شهر، گفت: ماموران مديريت شهري به محض اطلاع از اين جريان، اقدام به برداشتن خاك مسموم و تعويض با خاك مقوي كردند.
نادر ابراهيمي، افزود: مديريت شهري در اين منطقه به دنبال توسعه ميدان امام حسين (ع) و ميدان دروازه بوده كه با تامين اعتبار مورد نياز اين طرح با سرعت بيشتري اجرا مي شود.
وي اظهار كرد: به منظور توجه بيشتر به درخت نارون، طرحي اجرا مي شود كه علاوه بر كمك به حيات درخت، زمينه حفاظت بيشتر آن نيز مهيا شود.
ابراهيمي، از آمادگي مديريت شهري براي همكاري با مسئولان حفاظت از محيط زيست و ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري براي فراهم آوردن مقدمات ثبت تاريخي اين درخت خبر داد.
شهرستان مراغه با 250 هزار نفر جمعيت در 147 كيلومتري جنوب تبريز مركز آذربايجان شرقي واقع است.
گزارش از حسن حسين زاده
3034/8023/6183/1352
تاریخ انتشار: ۳۱ فروردین ۱۳۹۵ - ۱۰:۰۲
مراغه-ايرنا- درخت نارون ميدان دروازه مراغه به عنوان نمادي اززندگي وسرسبزي چند قرن گذشته مردم اين شهر ديگر نفس هايش به شماره افتاده و اكنون براي بقا و در امان ماندن از سودجويي برخي افراد نياز به حمايت و تعيين هويت تاريخي و ثبت در آثار ملي دارد.