ثبت ركورد ترانزيت كالا

در اين گفت و گو كه در شماره شنبه 25 ارديبهشت 1395 خورشيدي در صفحه حمل و نقل ريلي انتشار يافته است، مي خوانيم: اين مقام مسئول همچنين پيش‌بيني مي‌كند، حجم بار ترانزيت در سال 95 بيش از 3 ميليون تن باشد.
اين در حالي است كه در سال‌هاي تحريم حجم ترانزيت كالا از طريق ايران به 300 هزار تن در سال كاهش يافته بود. وي ضمن بررسي وضعيت ايران در بخش ترانزيت، اتصال به پايتخت كشورهاي همسايه و نقاط مواصلاتي ريلي به مراكز استان در كشور، به تشريح موقعيت مهم و استراتژيك ايران در بخش ريلي مي‌پردازد. او معتقد است: ايران در منطقه‌اي بسيار استراتژيك واقع شده است و اين موقعيت نه‌تنها هيچ رقيبي ندارد بلكه سرمايه‌گذاري در آن را بسيار سودده و توجيه‌پذير مي‌كند.
**اتصال مراكز استان‌ها به شبكه ريلي
خدايي با اشاره به اتصالات ريلي در داخل كشور گفت: در بخش داخلي كشور به اكثر استان‌هاي جنوبي و جنوب غربي متصل هستيم، در بخش غرب هنوز به برخي استان‌ها اتصال پيدا نكرده است. اما در حال كار است، مثل كرمانشاه و در بخش شمالي كشور نيز اتصالات مازندران، خراسان (شمال شرق)، شمال‌غرب به گيلان (رشت) در حال احداث هستيم، تقريبا اكثريت مراكز به شبكه راه‌آهن كشور متصل شده‌اند.
وي افزود: سياست‌گذاري راه‌آهن براي خطوط جديد و گسترش خطوط ريلي به‌گونه‌اي نيست كه تمام مراكز استان‌ها به شبكه ريلي وصل باشند، چراكه ممكن است شهري مركز استان باشد اما از نظر توجيه اقتصادي به دليل پوشش ندادن مسافر يا بار مقرون‌به‌صرفه نباشد؛ بنابراين در دسته شهرهاي هدف براي اتصال ريلي قرار نمي‌گيرد. خدايي ادامه داد: در حال حاضر كرمانشاه و بجنورد به‌عنوان مراكز استاني كه به شبكه ريلي كشور متصل نشده‌اند در دست احداث هستند و پروژه در حال اجرا دارند.
وي با اشاره به گسترش خوب خطوط ريلي در بخش‌هاي مرزي به‌منظور ايجاد ارتباطات بين‌المللي نيز گفت: در حال حاضر در مرز شمالي كشور از دو نقطه سرخس و اينچه‌برون با كشورهاي همسايه در ارتباط هستيم، همچنين از سمت درياي مازندران از طريق بندر اميرآباد با خارج كشور مرتبط هستيم و در شمال‌غرب نيز از مسير بندرانزلي و آستارا در پروژه‌اي كه در دست اجرا هست، به مرزهاي شمال‌غربي كشور متصل مي‌شويم.
قائم‌مقام مديرعامل راه‌آهن جمهوري اسلامي ادامه داد: همچنين با حركت به سمت غرب كشور در منطقه جلفا اتصال ريلي برقرار است، اتصالات كرمانشاه و بصره نيز كه در گروه پروژه‌هاي در حال اجرا در كشور است، در جنوب كشور نيز از طريق بندر امام خميني و بندرعباس با آب‌هاي خليج فارس مرتبط هستيم. وي اظهار كرد: اتصال به درياي عمان نيز از طريق پروژه چابهار در حال احداث است و در سمت شرق كشور نيز از طريق استان سيستان و بلوچستان (زاهدان) به كويته پاكستان متصل هستيم و از طريق پروژه خواف – هرات نيز در آينده نزديك به سمت افغانستان اتصال ريلي خواهيم داشت.
**اتصال به تمام كشورهاي CIS
خدايي با اشاره به اينكه برخي اتصالات ريلي برون‌مرزي به دليل مشكلاتي كه در كشورهاي همسايه وجود دارد، هنوز برقرار نشده است، افزود: خوشبختانه ايران از طريق گسترش شبكه ريلي خود به مرزهاي خارجي كشور موفق به توسعه شبكه ريلي برون‌مرزي خود شده است و اگر هر يك از اين خطوط برون‌مرزي در كشورهاي همسايه به پايتخت‌هاي آن كشورها متصل باشد ما نيز به راحتي به پايتخت كشورها متصل خواهيم شد.
وي ادامه داد: خوشبختانه در زمان حاضر اتصال به تمام كشورهاي CIS برقرار است. وي ادامه داد: اتصالات به تركيه و از طريق اين كشور به سوريه نيز برقرار است، اما به‌دليل مشكلات در سوريه اين خط ريلي محدوديت ارسال قطار دارد. خدايي تاكيد كرد: ‌ايران با تمام كشورهاي همسايه كه دسترسي خاكي دارد، ارتباط ريلي نيز دارد و تنها در عراق و افغانستان به‌دليل برخي مسائل كه پيش‌تر ذكر شد، هنوز اين اتصالات برقرار نشده است.
وي با تاكيد بر اينكه ايران يك كشور استراتژيك در بخش ترانزيت در منطقه است، افزود: موقعيت ترانزيتي ايران هم در بخش كالا، مسافر و هم ديتا بسيار منحصربه‌فرد است، به‌ويژه در مسير شمال به جنوب كه اتصال به كشور‌هاي CIS برقرار مي‌شود، نقش كاملا استراتژيك و مهمي را ايفا مي‌كند. خدايي اظهار كرد: پيش‌بيني مي‌شود حجم باري حدود 10 ميليون تن از مسير شمال به جنوب ايران، قابل انتقال باشد كه اين بار براي ما بسيار باارزش است.
**ظرفيت انتقال 10 ميليون تن بار
وي با اشاره به اينكه در دو سال اخير سالانه حدود صددرصد حجم عملكرد ترانزيت كالا از طريق ايران رشد داشته است، افزود: با اين رشد، در زمان حاضر وضعيت ترانزيت كالا از طريق ايران رقم يك ميليون و 500 هزار تن را نشان مي‌دهد و تا رسيدن به مرز 10 ميليون تن بار، بسيار فاصله داريم. وي ادامه داد: البته ظرفيت بالقوه قوي در اين مسير وجود دارد و ما پيش‌بيني مي‌كنيم كه عملكرد ترانزيتي كشور صددرصد رشد داشته باشد.
خدايي با بيان اينكه ارزش ترانزيت باري تقريبا 3 برابر انتقال بار داخلي است، افزود: به همين دليل ترانزيت كالا از اين مسير براي ايران بسيار پراهميت و باارزش است. وي با اشاره به سرعت حركت قطارها روي ريل در مسيرهاي ترانزيتي اظهار كرد: در حال حاضر فاصله زماني حركت قطارها در بخش ترانزيت اولويت اول راه‌آهن است و خوشبختانه با بيشترين سرعت ممكن نيز قطارها در اين مسيرها حركت مي‌كنند.
وي با بيان اينكه توقف قطارهاي ترانزيت در طول شبكه حداقل است، افزود: اين قطارها از نوع برنامه‌اي هستند و مساله حركت اين قطارها در كمترين زمان و سريع‌ترين زمان است. وي افزود: به‌عنوان مثال از سرخس تا بندرعباس قطارهاي برنامه‌اي زماني حدود 46 تا 47 ساعت حركت مي‌كنند. اين در حالي است كه اين زمان سير در گذشته در بهترين و كوتاه‌ترين زمان 7 روز بوده است.
خدايي با بيان اينكه در كشورهاي اروپايي به دليل اينكه بار از نوع كانتينر و فواصل كوتاه است، سرعت سير قطارها بالاتر است افزود: محموله‌هاي بار ترانزيت در ايران معمولا محموله‌هاي باز هستند و كمتر محموله كانتينري هست كه به دنبال افزايش محموله‌هاي كانتينري هستيم. قائم مقام مديرعامل راه‌آهن همچنين با اشاره به فعاليت‌هاي ريلي كشورهاي عربي و پروژه‌هاي اين كشورها گفت: توسط خطوط ريلي كشورهاي عربي منطقه به هيچ‌وجه در رقابت با خطوط ريلي ايران نيست و تنها كاربرد آن به داخل اين كشورها مربوط مي‌شود.
وي ادامه داد: بارهاي ترانزيتي شمال به جنوب كه از مسير ايران تعريف مي‌شود هيچ مسير رقيبي ندارد، مسيري كه ممكن است جايگزين اين مسير شود تغيير مسير از ريلي به مسيرهاي دريايي است كه از طريق اروپا به غرب شوروي سابق حركت مي‌كند كه هيچ ربطي به كشورهاي عربي ندارد. همچنين بارهاي انتقالي كه از مسير جنوب خليج فارس به سمت شمال نيز حركت مي‌كنند، هيچ ربطي به كشورهاي عربي ندارد. خدايي تصريح كرد: مسيرهاي رقابتي ايران اصلا در بخش كشورهاي عربي نيست، بلكه اغلب اين مسيرها اتصال آسيا به اروپا از مسير تركيه است كه بيشتر در آن بخش مسيرهاي رقابتي در حال فعاليت هستند.
وي ادامه داد: كشورهاي عربي در حال حاضر بيشتر به سمت تقويت بنادر خود حركت كرده‌اند تا بتوانند از اين طريق بارهاي بندري صادراتي و وارداتي را انتقال دهند. احمد خدايي با اشاره به اينكه كشور ايران يك نقطه استراتژيك است و هر زمان كه بخواهيم از اين مزيت استراتژيك بهره‌برداري كنيم، هيچ رقيبي براي آن وجود ندارد، افزود: بر اين اساس هر چقدر سرمايه‌گذاري بيشتري در بخش ترانزيت ريلي كنيم بسيار موفق خواهيم بود چراكه در مسيرهاي شمال به جنوب و شرق به غرب مطلقا رقيب نداريم، تنها در بخش شمال به غرب است كه از طريق خاك تركيه در حال سرمايه‌گذاري هستند؛ اما اگر ايران سرمايه‌گذاري و بهره‌برداري كند در اين مسيرها، از نظر رقابتي بسيار جلو هستيم.
وي با بيان اينكه مسيرهاي فعلي انتقال بار از مسيرهاي كشتيراني است، افزود: مسيرهاي ريلي بسيار كوتاه هستند؛ اما به دليل نداشتن مزيت رقابتي در قيمت هنوز جايگزين مسيرهاي كشتيراني نشده‌اند.وي افزود: ما به دنبال يكسان‌سازي تعرفه‌هاي حمل بار در كشورهاي مختلف در مسير عبور بار هستيم كه تا حدود زيادي اين موضوع حل شده است و اين موجب مي‌شود تا انتقال بار از اين مسيرها مزيت رقابتي داشته باشد.
قائم مقام مديرعامل راه‌آهن با اشاره به اينكه مهم‌ترين موضوع در سال‌هاي گذشته كه موجب شد ايران سهم بازار خود را در حوزه ترانزيت كالا از دست بدهد وجود تحريم‌ها و برخي مسائل در زمينه تعهد نسبت به بار و زمان سير بود كه در گذشته هيچ تعهدي از سوي ايران نسبت به زمان سير بار وجود نداشت؛ اما اكنون تعهدات نسبت به زمان سير وجود دارد.وي افزود: متاسفانه در گذشته به دليل تعهد نداشتن ايران نسبت به زمان سير، محموله‌هايي كه دير به كشتي مي‌رسيد موجب مي‌شد هزينه‌هاي زيادي به صاحبان بار تحميل شود؛ اما اكنون ايران در زمان سير مشخص و به موقع بار را تحويل مي‌دهد و اين‌طور شده است كه ديگر مشكلاتي كه در اين زمينه بود حل شده است.
خدايي گفت: هم‌اكنون مهم‌ترين و اولويت‌دارترين پروژه‌هاي ريلي كشور پروژه‌هاي مربوط به مرزهاي كشور است كه با هدف تقويت ترانزيت بار انجام مي‌شود. وي تاكيد كرد: ايران با اصلاح مساله تعرفه‌ها، مسائل نرم‌افزاري، سير مناسب زماني، انجام هماهنگي‌‌هاي لازم با كشورهاي منطقه و بازرگاني بار موفق شده است سهم خوبي را از ترانزيت بار در سال‌هاي اخير به دست آورد.
خدايي با بيان اينكه ايران در سال‌هاي 84-83 حدود 2.7 ميليون تن بار ترانزيت را حمل كرده است، افزود: اين بيشترين ركورد حمل بار در زمان غيرتحريم بوده است كه امسال نيز ما موفق به ثبت و عبور از اين ركورد خواهيم شد. وي ادامه داد: پيش‌بيني مي‌كنيم سال 95 ايران موفق شود بيشترين ميزان بار ريلي ترانزيتي طول تاريخ راه‌آهن را انتقال دهد. خدايي با اشاره به اينكه در زمان تحريم، ترانزيت كالا حدود 300 هزار تن در سال بود، افزود: با رفع تحريم‌ها و رفع مسائلي كه به آن اشاره كردم ما موفق شديم مسيرهاي ترانزيتي ريلي ايران را مجددا احيا كنيم.
*منبع: روزنامه دنياي اقتصاد
پژوهشم**9165**2002