فاز جدید 'رقابت هسته ای' پاكستان و هند - محمد رضا منافی

'سرتاج عزیز' رئیس دستگاه دیپلماسی پاكستان عصر روز گذشته (چهارشنبه) در تماس های تلفنی با 'سرگئی لاوروف' وزیر امور خارجه روسیه، 'موری مك كالی' وزیر امور خارجه نیوزیلند و 'یون بیونگ' وزیر امور خارجه كره جنوبی، تلاش كرد تا حمایت این كشورها را به عنوان سه عضو از اعضای 48 گانه گروه تمامین كنندگان هسته ای از عضویت پاكستان در این گروه جلب كند.
براساس بیانیه صادره از سوی وزارت امور خارجه پاكستان، وزیران امور خارجه سه كشور یاد شده حمایت خود را از 'رویكرد غیرتبعیض آمیز' نسبت به پیوستن كشورهای خارج از معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای (ان.پی.تی) به گروه تامین كنندگان هسته ای اعلام كردند.
هند و پاكستان به عنوان دو كشور صاحب سلاح های هسته ای، معاهدن ان.پی.تی را امضا نكرده اند ولی اشتیاق فراوان برای پیوستن به گروه تامین كنندگان هسته ای دارند.
تمام 48 كشور عضو گروه تامین كنندگان هسته در زمان حاضر، از كشورهای عضو معاهده ان.پی.تی هستند و در صورتی كه با درخواست هند یا پاكستان برای ملحق شدن به گروه تامین كنندگان هسته ای موافقت شود، آنها نخستین اعضای این گروه خواهند بود كه معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای را امضا نكرده اند.
در ادامه تلاش های دیپلماتیك پاكستان برای عقب نماندن از گام های بلند هند برای عضویت در گروه تامین كنندگان هسته ای، روز گذشته خانم 'تسنیم اسلم' معاون وزارت امور خارجه پاكستان در امور سازمان ملل در جلسه ای با حضور تعدادی از سفرا و روسای نمایندگی های كشورهای عضو گروه یاد شده در اسلام آباد حضور یافت.
خانم تسنیم اسلم در این جلسه با اشاره به تجربیات و توانمندی های هسته ای پاكستان و نیز با بیان اینكه پاكستان به اصول امنیت هسته ای كاملا متعهد است، تلاش كرد تا حمایت این كشورها را از عضویت پاكستان در گروه تامین كنندگان هسته ای جلب كند.
وی ضمن تاكید بر ضرورت اتخاذ رویكردهای غیرتبعیض آمیز با كشورهای متقاضی عضویت در این گروه، نسبت به عواقب استثنا قائل شدن از سوی این گروه برای پذیرش كشورهای خاص هشدار داد و گفت كه چنین رویكردی می تواند تاثیر منفی بری ثبات راهبری جنوب آسیا داشته باشد.
همچنین پاكستان به تازگی با ارسال نامه ای به دولت و كنگره آمریكا، رسما خواستار حمایت این كشور از عضویت اسلام آباد در گروه تامین كنندگان هسته ای شده است.
گزارش ها حاكی است كه 'باراك اوباما' رئیس جمهوری آمریكا روز سه شنبه هفته جاری و همزمان با سفر 'نارندرا مودی' نخست وزیر هند به واشنگتن، به عنوان یكی از اعضای اصلی و صاحب نفوذ گروه تامین كنندگان هسته ای، موافقت خود را با عضویت هند در این گروه اعلام كرده است.
اوباما همچنین سرگرم انجام رایزنی هایی است تا بتواند درباره پیوستن هند به این گروه استثنا قائل شده و توافق اعضا را برای محلق شدن دهلی نو به گروه تامین كنندگان هسته ای بدست آورد.
به هرحال عضویت هر كشوری در این گروه، نیازمند جلب حمایت و توافق همه اعضای 48 گانه آن است.
در سال 2008 'جرج بوش' رئیس جمهوری وقت آمریكا، توافقی هسته ای صلح آمیز با هند امضا كرد كه به موجب آن آمریكا مواد هسته ای در اختیار هند قرار می دهد. این توافقنامه میان واشنگتن و دهلی نو، تا حدود زیادی مسیر عضویت هند در گروه تامین كنندگان هسته ای را هموار ساخته است.
در عین حال، این توافقنامه باعث شد تا پاكستان هم در مسیر تشدید توسعه برنامه هسته ای خود قرار گیرد بطوری كه براساس گزارش برخی موسسه های تحقیقاتی و مطالعاتی بین المللی، این كشور پرشتاب تر از سایر قدرت های هسته ای جهان، در حال اضافه كردن به توانمندی های هسته ای نظامی خود است و درصورتی كه با همین شتاب به فعالیت های هسته ای خود ادامه دهد، می تواند تا 15 سال آینده، بعد از آمریكا و روسیه، به سومین قدرت هسته ای جهان تبدیل شود.
گروه تامین كنندگان هسته ای متشكل از 48 كشور است و كار تجارت و صدور هر كالایی كه بنوعی مرتبط با مواد هسته ای باشد، زیر نظر این گروه انجام می شود.
این گروه قرار است اواخر ماه جاری میلادی در نشستی، درخواست هند را برای عضویت در این گروه مورد بررسی قرار دهد.
اگر تلاش های اوباما برای وارد كردن هند به مجموعه اعضای گروه تامین كنندگان هسته ای به ثمر بنشیند، هند به عنوان عضو جدید این گروه قطعا سنگ اندازی های بیشتری در مسیر محقق شدن درخواست پاكستان برای عضویت در گروه یاد شده انجام خواهد داد.
چین و همچنین روسیه به عنوان دو عضو كلیدی گروه تامین كنندگان هسته ای كه از هم پیمانان پاكستان محسوب می شوند. به ویژه چینی ها، موافق با محقق شدن خواسته های آمریكا در حمایت از عضویت هند در گروه یاد شده نیستند و از جمله مخالفان سرسخت عضویت دهلی نو در این گروه محسوب می شوند.
هند برای اینكه بتواند جواز حضور در گروه تامین كنندگان هسته ای را بدست بیاورد، باید بتواند موافقت كشورهای مخالفی همچون چین، نیوزیلند،ایرلند و اتریش را بدست آورد. روسیه هم می تواند از مخالفان پیوستن هند به این گروه باشد. این كشورها در سال 2008 با تلاش هند برای عضویت در این گروه با این استدلال كه هند پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای را امضا نكرده ،مخالفت كردند.
هند كه رویای ملحق شدن به اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل را نیز در سر می پروراند، درصورتی كه به گروه تامین كنندگان هسته ای ملحق شود، درواقع بخشی از مسیر سخت پیوستن به اعضای دائم شورای امنیت را هموار كرده است.
ناظران معتقدند هندی ها به دلیل لابی گسترده خود با عالی ترین مقامات و نهادهای آمریكا، شانس بیشتری نسبت به پاكستان برای تصاحب یك كرسی ارزشمند در گروه تامین كنندگان هسته ای دارند و پاكستان هم كه به خوبی نسبت به این مهم آگاه است، با توسل به راه های مختلف، به شدت در تلاش است تا مسیر عضویت هند در این گروه را ناهموار سازد.
پایان