كودكان اگر پرتعدادترين قشر جامعه شهري را تشكيل ندهند، كم‌تعدادترين هم نيستند. پس درنظرگرفتن آنها و خصوصياتشان در فضاي شهري، آنها را با محيط اجتماعي پيوند مي‌دهد. تا به حال چندبار كودكمان را بغل كرده‌ايم تا بتواند از آبخوري داخل پارك آب بنوشد؟ چندبار كمكش كرده‌ايم بتواند روي نيمكتي كه در پارك و كنار وسايل بازي كه براي او گذاشته شده به راحتي و بدون نگراني ما بنشيند و دوباره بلند شود؟
* غفلت از خصوصيات فرهنگي و روانشناسي
در چند سال اخير فضاي بازي كودكان و تجهيزات زمين بازي به استانداردها نزديك شده و از نظر خصوصيات فني و سخت‌افزاري جنبه سلامت جسمي كودكان را بيش از قبل مدنظر قرار مي‌دهد اما طراحي فضا و اين تجهيزات نيازمند مطالعات دقيق روانشناسي و جامعه‌شناسي است كه تاحدودي مغفول مانده است.
الهام سوري، طراح شهري و مدرس دانشگاه معتقد است در طراحي مبلمان شهري كودكان كه بيشتر تجهيزات بازي را دربرمي‌گيرد به نياز كودكان به كشف و جست‌وجو و حتي جنسيت آنها بايد توجه كرد.
وي در گفت‌وگو با همشهري تأكيد كرد كه در برخي تجهيزات توجهي به نيازها و تفاوت‌هاي دختران و پسران و حتي رده سني آنها كه از كودك نوپا تا نوجوان را دربرمي‌گيرد، نمي‌شود. به همين دليل مثلا برخي تجهيزات و مبلمان با استقبال كمتري از سوي دختران مواجه مي‌شوند.
«تفاوت‌هاي فرهنگي در شهرهاي مختلف نيز بايد مورد توجه قرار گيرد. در برخي شهرها استفاده دختر بچه‌ها از بعضي مبلمان و تجهيزات بازي مطلوب نيست و نوعي تابو محسوب مي‌شود كه در شهري مثل تهران اينگونه نيست و نمي‌توان بدون توجه به اينها از يك نوع مبلمان استفاده كرد.»
به گفته اين طراح شهري، در بسياري از كشورها حتي براي نصب المان‌ها، مجسمه‌ها و نقاشي‌هاي ديواري ويژه كودكان بررسي‌هاي دقيقي انجام مي‌شود و در نهايت براساس ميزان تردد كودكان از آن محدوده، بيشترين رده سني و جنسي و ويژگي‌هاي فرهنگي و بومي‌آنها المان شهري نصب يا نقاشي ديواري كشيده مي‌شود.
حتي اگر تمامي اين موارد مورد توجه طراحان قرار بگيرد، همگي متعلق به كودكان سالم است و كودكان داراي معلوليت امكان استفاده از اين تجهيزات را ندارند.
*تعامل درباره شهر دوستدار كودك
در مبلمان شهري كه توسط سازمان زيباسازي شهرداري تهران طراحي مي‌شود، تمام استانداردهاي تعيين‌شده از سوي سازمان ملي استاندارد كه همواره به روز نيز مي‌شود رعايت شده، اما به تازگي و در راستاي اجرايي‌كردن مصوبه شهر دوستدار كودك تعاملات بيشتري با سازمان استاندارد انجام شده است.
حميدرضا نيلي، معاون فني و طراحي شهري سازمان زيباسازي در گفت‌وگو با همشهري اعلام كرد كه قرار است سازمان استاندارد، استانداردهاي لازم درخصوص مبلمان شهري ويژه كودك را بعد از انجام مطالعات پژوهشي در اين زمينه اعلام كند تا شهرداري نيز طبق موارد اعلام شده، نياز شهر را برطرف كند. البته به گفته وي تاكنون و طبق استانداردهاي تدوين شده چند نمونه نيمكت‌هاي ويژه كودكان طراحي و به مناطق معرفي شده است.
همچنين به گفته علي محمد مختاري مديرعامل سازمان پارك‌ها و فضاي سبز شهر تهران سرويس‌هاي بهداشتي و آبخوري‌هاي بوستان دوستدار كودك منطقه 18متناسب با جثه كودكان طراحي شده كه قرار است در بوستان دوستدار كودك منطقه 20كه در حال احداث است نيز رعايت شود.
*مبلمان شهري به‌مثابه ابزار تفريحي و آموزشي
طراحي فضا و مبلمان شهري مي‌تواند به‌عنوان ابزاري آموزشي براي كودكان قلمداد شود. پژوهشي دانشگاهي 2محله در شهر نيويورك را مورد بررسي قرار داده و با مطالعه موردي بر طراحي شهري انجام شده در اين دو محله نشان داده كه طراحي فضاها و مبلمان شهري در اين دو شهر به تقويت رشد كالبدي و كسب تجربه در اين فضا به كودكان كمك كرده است.
فضاها و مبلمان شهري مستقر در اين دو محله بر مبناي آموزش پديده‌هاي صوت و تجربه تركيب اصوات به‌منظور خلق يك موسيقي در محيط و البته همراه با تأمين امنيت لازم براي كودكان شكل يافته است.
مبلمان شهري در اين محله انعطاف‌پذير طراحي شده يعني به جز متناسب‌بودن براي كودكان و درعين حال براي بزرگسالان، قابليت استفاده به‌عنوان ابزار توليد صدا و موسيقي، محل نشستن و نيز استراحت را فراهم كرده و يك نشانه و المان شهري نيز قلمداد مي‌شود.
روزنامه همشهري
9353/1831
تاریخ انتشار: ۲۶ خرداد ۱۳۹۵ - ۰۹:۵۲
تهران- روزنامه همشهري- شماره 6843- مناسب‌سازي مبلمان و فضاي شهري براي كودكان موضوعي نسبتا جديد است كه بعد از مصوبه شهر دوستدار كودك، توجه‌ها را به سمت خود جلب كرد و قرار است طبق دستورالعملي تدوين‌شده براي كودكان و متناسب با نيازها و توانايي آنها طراحي شود.