منافع متقابل ايران و سازمان همكاري شانگهاي - عيسي عطاپور

15سال پس از آغاز به كار سازمان همكاري شانگهاي وبراي اولين باردرتاريخ شكل گيري آن، اعضا درنشست2015 در«اوفا» روسيه تصميم به افزايش تعداد كشورهاي عضو و اضافه كردن هند و پاكستان به آن گرفتند و اين نويدي است براي گسترش دامنه نفوذ اين سازمان اقتصادي، سياسي و نظامي درآسيا وپذيرفتن عضويت ديگر كشورها از جمله ايران، كه هم اكنون به عنوان ناظر در اين سازمان حضور دارند.
به نظر مي رسد ايران سومين كشور بعد از هند و پاكستان باشد كه موضوع عضويت آن در اين سازمان در دستور كار اجلاس سران قرار مي گيرد.
اضافه شدن هند و پاكستان به اين سازمان، جمعيت تحت پوشش آن را تا 1.5 ميليارد نفر افزايش مي دهد و قدر مسلم اضافه شدن ايران به سازمان مي تواند زمينه همكاري ها در بخش ها و زمينه هاي فعاليت آن را افزايش دهد.
هرچند هند و پاكستان در زمينه مبارزه با تروريسم و مسائل امنيتي كه يكي از بخش هاي فعاليتي اين سازمان است با يكديگر اختلاف نظر دارند اما چين اميدوار است با عضويت اين دو كشور در اين سازمان، اختلافات كنار گذاشته شود و همكاري بين كشورهاي عضو گسترش يابد.
به هرحال عضويت هند و پاكستان در اين سازمان پذيرفته شده ودرشانزدهمين دوره اجلاس سران به طور رسمي اعلام مي شود و چيزي كه در اين ميان مهم به نظر مي رسد و شايد يكي از محورهاي مهم بحث هاي سران در اين دوره باشد عضويت ايران در سازمان همكاري شانگهاي است.
به گزارش نشريه الكترونيكي ديپلمات ژاپن، بختيار حكيموف، نماينده رئيس جمهوري روسيه در سازمان همكاري شانگهاي، پيش از اين اعلام كرده بود در بين اعضا اين اتفاق نظر وجود دارد كه ايران يكي از نامزدهاي مهم و اصلي براي پيوستن به اين سازمان است و با توجه به لغو تحريم هاي بين المللي عليه اين كشور، هيچ مانعي براي قبول تهران در اين سازمان ديده نمي شود.
تحريم هاي بين المللي، به عنوان اصلي ترين بهانه كشورهاي عضو سازمان همكاري شانگهاي براي عدم طرح عضويت رسمي ايران در اين سازمان عنوان مي شد.
حكيموف با اشاره به ظرفيت هاي فراوان همكاري ايران و سازمان همكاري شانگهاي گفت: عضويت ايران مي تواند در كنار گسترش همكاري هاي چند جانبه، به شكوفايي اقتصادي نيز بيانجامد چرا كه ايران ظرفيت هاي بسياري دارد و اگر اين ظرفيت ها در كنار داشته هاي سازمان قرار گيرد براي اعضا مفيد واقع مي شود.
وي افزود:طرح عضويت دايم ايران درسازمان همكاري شانگهاي به دنبال عضويت هندوپاكستان،به مفهوم گسترش چتر دربرگيري اين سازمان و نقش پذيري بيشتر منطقه اي و بين المللي است.
وي گفت: تمامي كشورها از عضويت دايم ايران در سامان حمايت مي كنند و هيچ اعتراضي در اين زمينه وجود ندارد اما ديدگاه ها كمي متفاوت است كه به نظرم از طريق گفت و گو قابل حل است.
وانگ يي وزير خارجه چين نيز عضويت ايران در سازمان همكاري شانگهاي را گامي مثبت در راستاي توسعه همكاري هاي كشورهاي عضو اين سازمان توصيف كرد.
پذيرش ايران به عنوان عضو دايم در سازمان همكاري شانگهاي، ظرفيت همكاري‌ ها و توانمندي‌ هاي منطقه اي را بالا مي برد و برخوداري تهران از موقعيت استراتژيك و ذخاير عظيم انرژي امتياز مثبتي براي تمامي كشورهاي عضو سازمان است.
پس از لغو تحريم هاي بين المللي، چين و روسيه به عنوان دو كشور عضو تاثيرگذار در اين سازمان از عضويت دايم ايران در آن اعلام حمايت كرده اند و براي تحقق اين موضوع، در صدد متقاعد كردن ديگر اعضا هستند.
شي جين پينگ رئيس جمهوري چين نيز در طول سفر دو روزه اخير خود به ايران و ديدار با حسن روحاني رئيس جمهوري اين كشور، از درخواست عضويت دايم تهران در سازمان همكاري شانگهاي حمايت كرد.
خبرگزاري اسپوتنيك به نقل از پرفسور ريچارد حيدريان كارشناس مسائل آسيا، گزارش داد: حمايت هاي چين و روسيه از عضويت ايران به حدي زياد شده كه اين كشور را بايد عضو دايم سازمان همكاري شانگهاي تلقي كرد.
وي اضافه كرد: ايران پس از تحريم ها، به دنبال ترميم اوضاع اقتصادي بوده و تغييرات شگرفي در اين زمينه در اين كشور صورت گرفته است از همين رو تمامي كشورها از جمله سازمان همكاري شانگهاي به دنبال برقراري روابط اقتصادي بيشتر با تهران از طريق پذيرش عضويت آن در سازمان است.
وي افزود:هم ايران و هم كشورهاي عضو سازمان همكاري شانگهاي به همكاري نزديك با يكديگر بخصوص در زمينه اقتصادي تمايل دارند و شايد ايران در نشست تاشكند 2016 به عنوان نهمين كشور، به عضويت دايم اين سازمان درآيد.
پكن و مسكو بادرك اهميت حضور تهران در اين سازمان اقتصادي، سياسي و نظامي، در تلاش هستند كه زمينه را براي عضويت دايم آن در سازمان فراهم كنند.
جمعيت 80 ميليوني و ذخاير عظيم نفت و گاز و تجربه هاي مفيد در مقابله و مبارزه با تروريسم از ويژگي هاي خاص ايران است كه قابل چشم پوشي نبوده و نيست.
به گزارش تارنماي يوروژن ديالوگ، «ايگور پانكراتنكو» كارشناس امور ايران و آسياي مركزي عقيده دارد پذيرش عضويت ايران در سازمان همكاري شانگهاي، به معني اعلام آمادگي اعضا اين سازمان براي مقابله با غرب است.
اما چيزي كه مهم است رفع تحريم هاي ايران در اوايل سالجاري ميلادي و حمايت چين و روسيه از عضويت دايم ايران در اين سازمان است و همين دو فاكتور يعني رفع تحريم ها و حمايت دو كشور تاثير گذار در اين سازمان، فرصت را براي طرح مجدد عضويت ايران فراهم كرده است.
محمد جواد ظريف وزيرخارجه ايران به عنوان رئيس هيات ايراني در اين دوره از اجلاس حضور مي يابد.
سازمان همكاري شانگهاي سازماني ميان ‌دولتي است كه براي همكاري ‌هاي چند جانبه امنيتي، اقتصادي و فرهنگي تشكيل شده‌ است.
اين سازمان در سال 2001 توسط رهبران چين، روسيه، قزاقستان، قرقيزستان، تاجيكستان و ازبكستان پايه ‌گذاري شد.
نقش اصلي و تعيين كننده در سازمان همكاري شانگهاي را دو كشور چين و روسيه ايفا مي كنند.
سازمان همكاري شانگهاي در حقيقت تركيب جديد سازمان «شانگهاي 5» است كه در سال 1996 تأسيس شده بود، اما نام آن پس از عضويت ازبكستان به «سازمان همكاري شانگهاي» تغيير داده شد.
كارشناس گروه آسيا - اقيانوسيه ايرنا
پايان