كسب رتبه سوم تولید گاز در جهان/تبدیل ایران از واردكننده به صادركننده گازوییل

به گزارش ایرنا، نگاهی به عملكرد دولت یازدهم در صنعت نفت در سه سال گذشته نشان می دهد كه در بخش های مختلف بالادستی و پایین دستی صنعت نفت، اقدامات قابل توجهی انجام شده كه منجر به افزایش تولید و ارتقای جایگاه كشورمان در عرصه بین المللی این صنعت شده است
نكته قابل توجه درباره اقدامات انجام شده در سه سال گذشته این است كه این اقدامات در زمانی انجام شده كه دولت یازدهم به دلیل تحریم و همچنین سقوط قیمت جهانی نفت با كمبود منابع مالی مواجه بوده است.

** افزایش تولید نفت به مرز 4 میلیون بشكه
تولید نفت ایران در خردادماه امسال از سه میلیون و ٨٠٠ هزار بشكه در روز فراتر رفت این در حالی است كه حدود سه سال پیش، میزان تولید نفت كشور ٢ میلیون و ٧٠٠ هزار بشكه در روز بود.
در دوران تحریم، دولت یازدهم سقف تولید نفت را در مرز روزانه 2.8 میلیون بشكه ثابت نگاه داشت كه 1.8 میلیون را در پالایشگاه ها به مصرف می رساند و حدود یك میلیون بشكه را نیز صادر می كرد اما با لغو تحریم ها از دی ماه پارسال، با هدف افزایش صادرات، دستور افزایش تولید نفت كشور صادر شد.
سرعت افزایش تولید و صادرات نفت كشور به حدی بوده كه كارشناسان بین المللی صنعت نفت گفتند غافلگیر شده اند؛ در واقع آنها تصور داشتند كه به علت ركود دوران تحریم، صنعت نفت ایران از لحاظ فنی توان افزایش سریع تولید را ندارد.
اما دولت یازدهم با هدف دستیابی به سهم تولید، پیش از تحریم به شركت های زیرمجموعه تولیدكننده نفت دستور آماده باش را صادر و بارها این شركت ها مانور افزایش تولید را برگزار كردند؛ بنابراین با رفع تحریم ها به راحتی میزان تولید افزایش یافت.
ایران كه پیش از دوران تحریم، از ظرفیت تولید روزانه بیش از چهار میلیون بشكه نفت برخوردار بود در نظر دارد، حجم تولید را به آن میزان افزایش دهد؛ هم اكنون میزان تولید نفت از 3.8 میلیون بشكه فراتر رفته و در نزدیكی تولید چهار میلیون بشكه قرار گرفته است.

** كسب رتبه سوم بزرگترین تولیدكننده گاز در جهان
ایران در طول فعالیت دولت یازدهم، به رتبه سوم بزرگترین تولیدكننده گاز در جهان ارتقا یافت؛ نكته مهم این است كه این موفقیت در دوران سخت تحریم، كسب شده است.
بخش عمده ای از تولید گاز كشور مربوط به راه اندازی فازهای جدید پارس جنوبی است؛ بر اساس گزارش ها، میزان تولید گاز از پارس جنوبی در دولت یازدهم، حدود 50 درصد افزایش داشته است.
بیژن زنگنه وزیر نفت نیز در این رابطه اعلام كرد كه میانگین برداشت گاز از پارس جنوبی در سال ٩٤ نسبت به سال 1391، افزایش٥٠ درصدی داشته است.
به گفته وی، درحالی كه در سال 1391 میانگین برداشت روزانه گاز از پارس جنوبی ٢٤١ میلیون مترمكعب بود، این رقم در سال ٩٤ به ٣٥٤ میلیون مترمكعب افزایش یافت.
میانگین تولید گاز كشور در سال 1394 به حدود 735 میلیون مترمكعب در روز رسید؛ با توجه به راه اندازی فازهای جدید پارس جنوبی در سال 95، پیش بینی می شود نزدیك به 100 میلیون مترمكعب گاز دیگر به ظرفیت روزانه تولید گاز كشور افزوده شود.
شركت بریتیش پترولیوم نیز در جدیدترین گزارش خود اعلام كرد ایران با تولید 192.5 میلیارد مترمكعب گاز در 2015 از قطر پیشی گرفته و رتبه تولید سوم تولید گاز جهان را به خود اختصاص داد.
براساس گزارش «مرور آمار انرژی جهان 2016»، شركت بریتیش پترولیوم میزان تولید گاز ایران تا پایان 2015 یعنی پیش از لغو تحریم‌ها را 192.5 میلیارد مترمكعب برآورد كرده كه نسبت به سال 2014، افزایش 5.7 درصدی داشته است.
براساس این گزارش، تولید گاز ایران در سال 2014 نیز نسبت به 2013 افزایش 5.2 درصدی را شاهد بود. سهم كشورمان از كل تولید گاز جهان در سال گذشته میلادی 5.4 درصد بود و ایران در 2015 با كنار زدن قطر سومین كشور تولیدكننده گاز در جهان شد.
ایران تا سال 2014 پس از آمریكا، روسیه و قطر، چهارمین كشور تولیدكننده گاز در جهان بود.
آمریكا با تولید 767.3 میلیارمترمكعب گاز بزرگ‌ترین تولیدكننده گاز جهان شناخته شده و روسیه با 573.3 میلیارد مترمكعب در رتبه دوم قرار دارد. قطر با تولید 181.4 میلیارد مترمكعب پس از ایران در رتبه چهارم قرار دارد.

** جهش دوبرابری صادرات نفت
صادرات نفت برای كشور اهمیت اقتصادی و سیاسی دارد و توان ایران در افزایش تولید و صادرات، میزان تاثیرگزاری كشور در اوپك و منطقه را افزایش می دهد، بر این اساس دولت یازدهم توجه ویژه ای به صادرات نفت دارد.
بر اساس گزارش ها، در پنج ماه نخست سال ٩٢، میزان صادرات نفت كشور به روزانه ٩٧٠ هزار بشكه (بدون محاسبه میعانات گازی) رسیده بود اما در خردادماه امسال، میزان صادرات با رشد دو برابری به حدود دو میلیون بشكه در روز افزایش یافت.
نكته حایز اهمیت این است كه افزایش دوبرابری صادرات نفت ایران در ماه های اخیر و پس از اجرایی شدن برجام و رفع تحریم ها از دی ماه پارسال محقق شده است. خبرگزاری رویترز نیز چندی پیش اعلام كرد صادرات نفت ایران به بالاترین سطح خود در تقریبا چهار سال و نیم گذشته نزدیك شده است.

** افزایش تولید نفت و گاز از میدان های مشترك
پس از پارس جنوبی، مهمترین میادین مشترك ایران در غرب كارون و در جوار مرز عراق قرار گرفته اند. میادین نفتی آزادگان شمالی و جنوبی، یاران شمالی و جنوبی و یادآوران، میادین مشترك نفتی منطقه غرب كارون هستند كه در اولویت كاری وزارت نفت دولت یازدهم قرار دارند.
در سال های اخیر روند توسعه میادین این منطقه به كندی پیش می رفت اما وزارت نفت دولت یازدهم تلاش كرد با ساماندهی امور، تخصیص بودجه و اخراج پیمانكار چینی كم كار میدان آزادگان جنوبی، به كارها سرعت بیشتری دهد.
بر این اساس پیش بینی می شود با توسعه میادین مشترك با عراق، روزانه بیش از یك میلیون بشكه نفت خام از این منطقه تولید شود.
به گفته زنگنه، میزان تولید نفت از میدان های مشترك غرب كارون از روزانه ٧٠ هزار بشكه در آغاز به كار دولت یازدهم، در خردادماه امسال به ٢٠٠ هزار بشكه در روز رسیده است.
بر اساس گزارش ها، میزان تولید نفت از میدان های مشترك با عراق تا پایان امسال از ٢٦٠ هزار بشكه فراتر خواهد رفت.
میزان تولید گاز از میدان مشترك پارس جنوبی نیز در دولت یازدهم با بهره برداری از فازهای جدید افزایش داشته است؛ میزان تولید ایران از این میدان بزرگ گازی در سال 94 نسبت به سال 91 افزایش 50 درصدی داشته و از ٢٤١ میلیون مترمكعب به ٣٥٤ میلیون مترمكعب در روز رسیده است.

** افزایش تولید میعانات گازی به 600 هزار بشكه در روز
در ابتدای دولت یازدهم، روزانه 380 هزاربشكه میعانات گازی در كشور تولید می شد كه در دولت یازدهم به 600 هزار بشكه افزایش یافته است.
میعانات گازی كه یك نوع نفت فوق سبك است، یك محصول جانبی پالایشگاه های گازی به شمار می رود و میزان تولید آن ارتباط نزدیكی به میزان تولید گاز كشور دارد.
پس از توسعه پارس جنوبی در دولت یازدهم و بهره برداری از فازهای جدید مانند فاز 12، 15، 16 و بخش هایی از فازهای 17 و 18 و 19، میزان تولید میعانات گازی كشور افزایش یافت.
با توجه به اینكه هنوز پالایشگاه های اصلی مصرف كننده میعانات گازی كشور مانند پالایشگاه های سیراف و ستاره خلیج فارس تكمیل نشده اند، بیشتر میعانات گازی كشور صادر می شود و بر این اساس، در اردیبهشت ماه میزان صادرات میعانات گازی به حدود 450 هزار بشكه در روز رسید.
بر اساس گزارش ها، با تكمیل پالایشگاه های كشور، صادرات میعانات گازی متوقف و همه میعانات در داخل كشور مصرف خواهد شد.

** افزایش ٤٦ درصدی صادرات محصولات پتروشیمی
در دولت یازدهم میزان تولید و صادرات محصولات پتروشیمی نیز افزایش داشته است به طوری كه در سال 1392، حدود 40.6 میلیون تن محصول پتروشیمی تولید می شد كه در سال 94 به ٤٦ میلیون تن افزایش یافت.
با هدف افزایش تولید محصولات، میزان گاز طبیعی تحویلی به مجتمع های پتروشیمی از ٣٥ میلیون تن در سال ٩٢ به ٤٣ میلیون تن در سال ٩٤ رسید. میزان صادرات محصولات پتروشیمی نیز از ١٢.٨ میلیون تن در سال 91 به ١٨.٧ میلیون تن رسیده كه نشان دهنده افزایش ٤٦ درصدی در صادرات است.
تخمین زده می شود با بهره برداری از طرح های جدید پتروشیمی در سال 95 و سال آینده، میزان صادرات محصولات پتروشیمی جهش قابل توجهی یابد؛ وزارت نفت برای افزایش میزان صادرات محصولات پتروشیمی قصد دارد روند صادرات محصولات را متمركز كند.

** تولید روزانه ٢٥ میلیون لیتر بنزین یورو 4
از برنامه های دولت یازدهم، افزایش تولید بنزین یورو 4 و توقف تولید وعرضه بنزین غیراستاندارد پتروشیمی ها بود كه توانست آن را اجرایی كند، بر این اساس پس از افزایش تولید بنزین یورو 4، پایتخت و كلانشهرهای كشور تحت پوشش بنزین یورو 4 قرار گرفتند.
به گفته وزیر نفت، میزان تولید بنزین یورو4 از 1.2 میلیون لیتر در آغاز به كار دولت یازدهم، به 25 میلیون لیتر در بهار امسال رسیده است.
دولت یازدهم همچنین با هدف افزایش تولید بنزین و سایر فراورده های نفتی، توسعه طرح های پالایشی را در دستور كار قرار داده و قرار است فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس تا پایان امسال به بهره برداری برسد كه با راه اندازی آن واردات بنزین متوقف و علاوه بر كلانشهرها، برخی از شهرهای متوسط نیز تحت پوشش عرضه بنزین یورو 4 قرار خواهند گرفت.
علاوه بر پالایشگاه ٣٦٠ هزار بشكه ای ستاره خلیج فارس، ساخت پالایشگاه های 480 هزار بشكه ای سیراف، پالایشگاه بهمن گنو و پالایشگاه آناهیتا نیز پیگیری می شود.

** تبدیل ایران به صادركننده گازوییل
ایران كه در سال های گذشته واردكننده گازوییل بود از پارسال به صادركننده پایدار این فراورده تبدیل شده است به گونه ای كه اكنون صادرات گازوییل به صورت مداوم ادامه دارد.
بر اساس گزارش ها، میزان صادرات گازوییل در سال گذشته به طور میانگین پنج میلیون لیتر در روز بوده كه در دوره زمانی ابتدای سال 1395 تا نیمه اردیبهشت ماه، به روزانه 9.2 میلیون لیتر گازوئیل افزایش یافت.
سید ناصر سجادی مدیرعامل شركت ملی پخش فراورده‏‎های نفتی چندی پیش به ایرنا گفت: برنامه‎ریزی شده تا پایان امسال، میزان صادرات گازوئیل به روزانه 15 میلیون لیتر افزایش یابد.
دولت یازدهم برنامه صادرات بنزین را نیز در دستور كار دارد و با راه اندازی فاز نخست پالایشگاه ها ستاره خلیج فارس، واردات این فراورده نیز متوقف و صادرات بنزین آغاز خواهد شد.

** برخورداری 90 درصد جمعیت كشور از شبكه گازرسانی
میزان پوشش شبكه گازرسانی كشور در سال های اخیر افزایش قابل توجهی یافته به گونه ای كه از ابتدای سال ٩٢ تا پایان سال ٩٤ به بیش از ٦ هزار و ٢٠٠ روستای جدید و ٦٠ شهر جدید كوچك گازرسانی شده است.
هم اكنون بیش از 73 هزار واحد صنعتی كشور انرژی اولیه خود را از گاز تامین می كنند و 96 درصد جمعیت شهری زیر پوشش شبكه گاز قرار دارند. در طول سال های اخیر، با اجرای بیش از 300 هزار كیلومتر خطوط انتقال و شبكه های توزیع و تغذیه همچنین نصب 10 میلیون انشعاب، 22 میلیون واحد مسكونی تحت پوشش گاز قرار گرفته است.
وزیر نفت درباره میزان گازرسانی به مناطق روستایی گفت: در سال 1392 پوشش گازرسانی روستاهای كشور از نظر جمعیتی ٥٥ درصد بود كه در اردیبشهت امسال این رقم به ٧٠ درصد نزدیك شده است.
هم اكنون پوشش گازرسانی كل جمعیت كشور ٩٠ درصد است كه با گازرسانی به مناطق جدید از جمله استان سیستان و بلوچستان، تا پایان امسال به 95 درصد خواهد رسید.
امسال گازرسانی به شهر زاهدان تكمیل می شود و با پایان یافتن طرح گازرسانی به كل استان سیستان و بلوچستان تا دو سال آینده، جشن گازرسانی به آخرین استان فاقد شبكه گاز و تكمیل گازرسانی كشور برگزار می شود.
همچنین، پارسال 58 میلیارد مترمكعب گاز طبیعی به نیروگاه‌ها تحویل داده شد كه یك میلیارد مترمكعب از برنامه تعریف شده بیشتر بوده است.
از: میثم طاهری
اقتصام**2022** 2023