اتحاديه بدون جزيره؛ آينده طلاق لندن از بروكسل

در ادامه اين يادداشت به قلم مازيار آقازاده مي خوانيم: اين نتيجه در شرايطي به دست آمده است كه نه بروكسل و نه لندن برنامه اي براي فرداي جدايي بريتانيا از اتحاديه اروپا ندارند و بايد در دو سال آينده در مذاكراتي – احتمالا پيچيده – فرمول نحوه همكاري هاي آينده خود را تعيين كنند.
پيش بيني هاي بسياري از هم اكنون مبني بر اين است كه انگليسي ها در ازاي صرفه جويي 15 ميليارد پوند درهزينه هاي ساليانه شان- سهم بريتانيا از بودجه هاي مصرفي اتحاديه اروپا روزانه 34 ميليون پوند است - آينده جايگاه سياسي و وضعيت اقتصادي خود را در يك قمار خطرناك به دست قضا و قدر سپرده اند.
از سوي ديگر اين بروكسل است كه بيشترين صدمه را از منظر 'اعتبار' ديده است، راي نه مردم يكي از سه بزرگ اروپايي( آلمان، بريتانيا و فرانسه) به اتحاديه اروپا، داراي پيامدهاي جدي براي اين اتحاديه خواهد بود كه در صدر آنها خدشه دار شدن اعتبار ، حيثيت و جايگاه بين المللي بزرگ ترين اتحاديه سياسي و اقتصادي جهان است.
هر چند به گمان بسياري از ناظران اين ' راي نه ' لازم بود، چون مي بايست يك بار براي هميشه تكليف 'اصلاحات اساسي' اتحاديه را مشخص كند؛ اتحاديه اي كه در چند سال اخير به واسطه بحران اقتصادي حوزه يورو و ديگر مشكلات و اختلافات داخلي اعتبار آن زير سوال رفته بود.
همه پرسي انگليس و موفقيت مخالفان اتحاديه اروپا در آن (با كسب پيروزي 52 بر 48 درصد مخالفان عضويت )؛ بدون ترديد وضعيت و موقعيت راست هاي مخالف بروكسل را در ديگر كشورهاي اروپايي از جمله هلند و فرانسه (دو كشور مهم بنلوكس كه از پايه هاي تشكيل اتحاديه اروپا هستند) تقويت خواهد كرد و ممكن است نواي واگرايي در قاره سبز از اين پس بيش از پيش طنين انداز شود.
درباره اين كه كدام يك از دو طرف – لندن يا بروكسل- زيان بيشتري خواهد ديد ؟ نظرهاي مختلفي وجود دارد.
برخي معتقدند زيان انگليس در آينده ميان مدت و بلند مدت بيش از اتحادييه اروپا خواهد بود. اين ناظران با اشاره به پيامدهاي احتمالي اقتصادي خروج انگليس از اتحاديه و نيز احتمال انزواي اين كشور در صحنه بين المللي معتقدند لندن بيش از بروكسل از اين طلاق و جدايي زيان خواهد ديد.
سخنان ماه گذشته اوباما درباره آينده رابطه واشنگتن و لندن در صورت خروج انگليس از اتحاديه اروپا از نظر اين ناظران روشن ترين گواه بر اين مدعاست كه انگليس خارج از اتحاديه حتي براي نزديك ترين متحدش يعني واشنگتن نيز چندان مطلوب نخواهد بود چون اوباما در ترغيب راي دهندگان بريتانيايي به راي منفي به گزينه خروج ( نقل به مضمون) گفته بود: 'اگر از اروپا خارج شويد بايد براي تعامل جداگانه با آمريكا ته صف بايستيد.'
اما عده ديگري با انگشت گذاشتن روي مساله ' خدشه دار شدن اعتبار بروكسل ' معتقدند خروج وزنه سنگين انگليس از اتحاديه اروپا توازن موجود در اتحاديه را به هم خواهد ريخت. اين عده معتقدند انگليس وزنه كوچكي نيست كه برداشته شدن آن از كفه معادلات اروپايي تاثير چنداني در آينده اين اتحاديه نداشته باشد.
از نظر اينها 'جزيره انگليس' كه از همان ابتدا نيز در ورود به جامعه اقتصادي اروپا ' اين دست و آن دست ' مي كرد داراي گزينه هاي ديگري است كه بتواند در نظام بين الملل كنوني به عنوان يك قدرت مهم عرض اندام كند. انگليس مي تواند پس از خروج از اتحاديه اروپا در كنار مهم ترين متحد خود - آمريكا - باشد و از سويي به تنظيم مجدد رابطه خود با كشورهايي چون روسيه و چين بپردازد. وانگهي بريتانيا مي تواند با كشورهاي مجموعه اتحاديه اروپا نيز در قالبي كه هنوز چارچوب آن مشخص نيست به يك همگرايي مفيد برسد، در حالي كه همكاري و همگرايي با 60 كشور عضو 'مشترك المنافع ' را نيز در جيب خود دارد.
از نظر اينان اتحاديه اروپا هم اينك نيز با مسايل و مشكلات جدي دست و پنجه نرم مي كند؛ مشكلاتي كه سبب بلند تر شدن نغمه هاي واگرايانه در كشورهاي عضو شده است؛ هم اينك از ديدگاه بخش قابل توجهي از شهروندان اروپايي 'يورو ' عامل بدبختي و سياست هاي پولي و مالي ديكته شده از سوي نهادهاي اتحاديه به عنوان مزاحم سياست هاي اقتصاد ملي رخ مي نمايد.
بسته هاي كمكي و حمايتي در ازاي ليست درخواست هاي بلند بالا كه شاه بيت بيشتر آنها عمل به 'اقتصاد رياضتي ' است صداي بسياري از شهروندان اروپايي را در آورده است. از نگاه اين شهروندان اگر اروپاي واحد و سياست هاي ديكته شده آن نمي بود دولت هاي ملي در برخورد با بحران مالي و اقتصادي نسخه هايي را در نظر مي گرفتند كه دستكم بخشي از مطالبات و انتظارات شهروندان شان در آن لحاظ شده باشد؛ وانگهي از نظر برخي حتي عامل اساسي گسترش بحران اقتصادي به كشورهاي حوزه يورو خود اتحاديه اروپا و سياست هاي اقتصادي دهه گذشته آن است.
خروج انگليس از اتحاديه اروپا در چنين وضعيتي براي بروكسل خبر بسياري بدي خواهد بود و مي تواند نغمه هاي واگرايانه را در ديگر پايتخت هاي كشورهاي عضو بلند كند.

* نگاه از بيرون
در نگاه از بيرون به اتحاديه اروپا دو كشور روسيه و آمريكا را مي توان مورد توجه قرار داد.
دولت ايالات متحده آمريكا به رهبري اوباما به صراحت مخالفت خود را با خروج بريتانيا از اتحاديه اروپا اعلام كرده است. به نظر مي رسد با وجودي كه برخي راست گرايان آمريكايي از نتيجه همه پرسي انگليس استقبال كنند، اما بيشتر نخبگان و سياستمداران در واشنگتن از خروج مهم ترين 'كشور' متحدشان از مهم ترين 'كلوپ ' متحدشان خشنود نخواهند شد.
آمريكا در مواجهه با اين وضعيت همانند پدر يا بزرگ يك خانواده است كه چشم ديدن اختلافات فرزندان خود را ندارد و اختلافات فرزندان را سبب فروپاشي كيان خانواده و تضعيف آن مي داند.
در نقطه مقابل به نظر مي رسد روسيه از نتيجه همه پرسي خشنود باشد. هر چند مقامات مسكو تا كنون درباره همه پرسي جدايي انگليس از اتحاديه اروپا اظهار نظر صريحي نكرده اند، اما ديويد كامرون نخست وزير بريتانيا در جريان تبليغات كارزار تحت رهبري اش براي باقي ماندن انگليس در اتحاديه اروپا به صراحت گفته است: ولاديمير پوتين از خروج انگليس از اتحاديه اروپا خشنود خواهد شد.
از نظر مسكو جدايي انگليس از اتحاديه اروپا در حكم ' اختلاف در خانه دشمن ' است و هر نتيجه اي كه منجر به جدايي و افتراق شود از قدرت مجموعه كاسته شده و به سود روسيه خواهد بود.
سكته و پارگي در اتحاديه اي كه مسكو را به بهانه بحران اوكراين تحريم كرده و همراه با آمريكا و در قالب ناتو، كشورهاي شرق اروپا را پذيراي جنگ افزارها و نيروهاي تهديد كننده منافع راهبردي روسيه كرده است، في نفسه براي مسكو خبر بدي نيست.
*منبع: پايگاه خبري عصر ايران/ 4تير 95
** اول ** 1337