آیت الله بهشتی: یار دیرین انقلاب/ نگاه اجتماعی - فرهنگی روزنامه ها

فضای مطبوعاتی امروز در عرصه اجتماعی و فرهنگی به موضوع هایی چون شهادت آیت الله بهشتی پرداخت و این شخصیت انقلابی را از زاویه های مختلف مورد كنكاش قرار داد. آتش سوزی در شهر باستانی بیشاپور مساله دیگری كه روزنامه ها آن را مورد توجه قرار دادند و شهادت محیط بانان بی دفاع از دیگر مطالب مهم روزنامه ها به شمار می رود.
گروه اطلاع رسانی دفتر پژوهش و بررسی های خبری ایرنا؛ موضوع های یادشده را كه انعكاس قابل توجهی در روزنامه های صبح یكشنبه داشت؛ با هدف آگاهی بخشی و اطلاع رسانی مورد بررسی قرار داده است.

** سالروز شهادت آیت الله بهشتی
سالروز واقعه هفتم تیر كه به شهادت مظلومانه آیت الله بهشتی انجامید موضوعی بود كه سبب شد تا روزنامه های امروز در گزارش ها و یادداشت هایی به بررسی زوایای مختلف اندیشه ای و شخصیتی این مجتهد تاثیرگذار در روند پیروزی انقلاب بپردازند.
روزنامه «مردم سالاری» با اشاره به عنوان «بهشتی، رابطه امت و امام را رابطه‌ای مبتنی بر آرای عمومی ‌می‌دانست» به انتشار گفت و گویی با داوود فیرحی استاد دانشگاه تهران پرداخت و نوشت: آیت‌الله بهشتی ازجمله رهبران تأثیرگذار در جریان انقلاب اسلامی ‌و تأسیس نظام جمهوری اسلامی‌در ایران است. مدیریت و حضور قدرتمند او در مراحل حساس تاریخ معاصر ایران، بویژه در تأسیس حزب جمهوری اسلامی ‌و نیز در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی در سال 1358، چنان اهمیتی دارد كه هرگونه تحقیق و تحلیلی بر مبانی فكری نظام جمهوری اسلامی ‌ایران بی‌توجه به اندیشه‌های مذهبی و سیاسی او ناتمام به نظر می‌رسد.
در ادامه این گفت و گو آمده است: شهید بهشتی چنین می‌اندیشید كه مدیریت جامعه برخاسته از امت و امامت بر پایه مكتب است و به همین دلیل امت دو مسئولیت اساسی به عهده دارد: نخست آنكه «امت باید از امام‌شناختی آگاهانه داشته باشد» و چون تعیین و تحمیل در كار نیست، برمبنای همین شناخت او را بپذیرد؛ پس از چنین شناخت و انتخابی نه تنها از صمیم قلب او را بپذیرد، بلكه مسئولیت متقابل بین امت و امام برقرار می‌شود. بدین سان، در اندیشه شهید بهشتی «مسئولیت مال امت است» و از همین طریق است كه به نظر وی رابطه امت و امام رابطه‌ای دموكراتیك و مبتنی بر آرای عمومی‌تعریف می‌شود.
روزنامه «جام جم» نیز در یادداشتی عنوان «مجتهد مبتكر، مدیری مدبر» را منتشر كرد و نوشت: دقت در ویژگی‌های شخصیتی و مدیریتی شهید بهشتی نشان می‌دهد كه ایشان از نبوغی در عرصه علم و عمل برخوردار بودند. از بسیاری از دانش‌های روز مثل فقه، علوم دینی،‌ جامعه‌شناسی و اقتصاد بهره مند بودند و در عین حال به لحاظ مدیریت و اجرا نیز سرآمد بسیاری از معاصران خود محسوب می‌شدند. وجود چنین برجستگی‌هایی،‌ نمایندگان مجلس خبرگان را كه بسیاری از آنان جزو برجستگان عرصه علم و دانش بودند برآن داشت كه ریاست شهید بهشتی را بر این مجلس بپذیرند.
نگارنده در ادامه می نویسد: از آنجا كه شهید بهشتی مقتضیات زمانه را به خوبی درك كرده بود، می‌توانست پاسخ‌های نویی به سوالات نو بدهد. باید درنظر داشت كه در آن شرایط زمانی بسیاری از جوانان روحیه انقلابی داشتند و از این رو، انجام برخی از فعالیت‌های در مسیر انقلاب پاسخگوی توقع بالای آنان برای حفظ ارزش‌ها نبود. اما شهید بهشتی در مواجهه با چنین اندیشه‌هایی از شیوه اقناعی استفاده می‌كرد. او توان ایجاد تحول را در برخورد افراد و افكار مختلف داشت.
روزنامه «شرق» در گزارشی با عنوان «سرچشمه خونین»، نوشت: «هر نفسی كه می‌كشیدم برابر یك عمر بود، فقط یك حفره كوچك جلو دهانم بود تا بتوانم كمی نفس بكشم. صدای بقیه را خیلی خفیف و دورگه می‌شنیدم كه ناله و دعا می‌كردند، یا سراغ بهشتی را می‌گرفتند»؛ این جملات، گوشه‌ای از لحظات سخت مرتضی فضل‌علی، یكی از مجروحان حادثه هفتم تیر سال ٦٠ است؛ روزی كه آیت‌الله بهشتی، رئیس قوه قضائیه، به‌همراه عده زیادی ازاعضای حزب جمهوری اسلامی در محل دفتر این حزب در سرچشمه تهران ترور و كشته می‌شوند.
در ادامه این گزارش می خوانیم: ٣٥ سال بعد در همان مكان و به‌جای آن ساختمان فروریخته، یادمانی از شهدای هفتم تیر قرار دارد. از میدان بهارستان كه خیابان مصطفی خمینی را به سمت چهارراه سرچشمه برویم، روبه‌روی ماهی‌فروشی‌های معروف آنجا، كوچه صیرفی‌پور و سرای ناهید و مغازه‌های لاستیك‌فروشی است. از همان ابتدای كوچه هم می‌شود مجموعه فرهنگی سرچشمه را دید؛ مجموعه‌ای كه توسط سازمان تبلیغات اسلامی اداره می‌شود و مدیریت آن را محمدرضا زائری كه روحانی معروفی در حوزه روزنامه‌نگاری است، برعهده دارد.
روزنامه «جوان» با انتشار گفت و گویی با جواد اژه‌ای داماد و یكی از نزدیك‌ترین چهره‌ها به شهید آیت‌الله بهشتی، عنوان «بهشتی در پی قدرت نبود قدرت در پی او بود» را منتشر كرد و نوشت: شهید بهشتی به دنبال قدرت نبودند، بلكه قدرت به سمت ایشان می‌آمد. ریاست مجلس خبرگان از نظر رسمی و قانونی به عهده آقای منتظری بود، اما در واقع قدرت مدیریت و درایت دكتر بهشتی، عملاً ایشان را رئیس مجلس خبرگان كرد و انصافاً بهتر از آن هم نمی‌شد مجلسی را كه از بزرگ‌ترین علما و مراجع كشور تشكیل شده بود و هر یك جایگاه مهمی داشتند اداره كنند.
در ادامه این گفت و گو آمده است: شهید بهشتی هرگز به فكر بیرون كردن رقبا از میدان نبودند. یادم هست پس از بركناری بنی‌صدر، همسرش را دستگیر كردند. شهید بهشتی به سرعت دستور دادند او را آزاد كنند! در حالی كه هر جای دنیا بود او را گروگان نگه می‌داشتند تا شوهرش را دستگیر كنند.
در حقیقت شهید بهشتی یك نماد بودند. امام هرگز در باره هیچ‌كس مبالغه نمی‌كردند، بنابراین وقتی فرمودند: بهشتی یك ملت بود، حقیقتاً به این سخن اعتقاد داشتند. شهید بهشتی همچنان مظلوم هستند و چهره واقعی ایشان هنوز هم برای جامعه تبیین نشده است.
همچنین روزنامه «قدس» در گزارشی دیگر با عنوان «شهید نفوذ» به بیان گوشه ای از سخنان بنیانگذار بزرگ انقلاب امام خمینی(ره) درباره شخصیت شهید آیت الله بهشتی پرداخت و نوشت: من كرارا گفته‌ام كه مرحوم آقای بهشتی در این مملكت مظلوم زیست. تمام مخالفین اسلام و مخالفین این كشور حمله مستقیم‌شان را به ایشان و بعضی دوستان ایشان كردند.
در ادامه می خوانیم: كسی را كه من بیشتر از بیست سال می‌شناختم و روحیاتش را مطلع بودم و می‌دانستم چه جور مرد صالحی و مرد به درد بخوری برای این كشور است، مخالفین او را در كوچه و بازار و محله و صحبتهایی كه همه می‌كردند، آن طور جلوه دادند. یك مرد صالحی را به صورت یك دیكتاتور در آوردند!

** آتش سوزی در شهر باستانی بیشاپور
آتش سوزی در شهر باستانی بیشاپور در استان فارس موضوعی بود تا شماری از روزنامه های امروز در گزارش هایی به آن بپردازند.
روزنامه «شرق» در گزارشی با عنوان «شهر ساسانی بیشاپور در آتش»، نوشت: شهر و منطقه تاریخی بیشاپور در كازرون فارس طعمه آتش شد. این شهر بازمانده از دوره ساسانی، یكی از گزینه‌هایی است كه گفته می‌شود شانس ثبت‌شدن در فهرست جهانی یونسكو را دارد. آتش‌سوزی در شهر تاریخی «بیشاپور» در ١٢٠‌كیلومتری جنوب شیراز و ٢٣ كیلومتری غرب شهرستان كازرون، به‌ واسطه پوشش گیاهی خشك این محوطه تاریخی به‌سرعت گسترش یافت.
در ادامه این گزارش می خوانیم: این اولین‌باری نیست كه این محوطه دچار آتش‌سوزی گسترده می‌شود. ٣٠ اردیبهشت ١٣٩١ نیز در این محوطه آتش‌سوزی رخ داد كه بخش‌هایی از این شهر سوخت و محوطه آن كاملا سیاه شد.
همچنین روزنامه «جام جم» در گزارشی دیگر با عنوان «آتش‌سوزی بیشاپور به خیر گذشت»، نوشت: قسمت‌هایی از محوطه تاریخی شهر بیشاپور عصر جمعه چهارم تیر 95 دچار حریق شد كه آتش بلافاصله مهار شد و آسیبی به مجموعه تاریخی و آثار تاریخی موجود در مجموعه وارد نشده است.
در ادامه این گزارش آمده است: به گزارش روابط عمومی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس، این آتش‌سوزی را نیروهای مردمی، یگان حفاظت میراث فرهنگی شهرستان كازرون، كارمندان و كاركنان اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان كازرون و نیروهای پایگاه شهر تاریخی بیشاپور و آتش‌نشانی مهار كردند كه مهار آتش حدود دو ساعت طول كشید.
روزنامه «فرهیختگان» نیز با انتشار عنوان «جان بیشاپور ساسانی سوخت»، نوشت: علی هژبری باستان‌شناس، درباره تاثیر آتش بر تخریب آثار سنگی شهر بیشاپور گفت: «تصاویر منتشرشده نشان می‌دهد كه قسمت‌هایی از بناهای تاریخی شهر بیشاپور در آتش قرار گرفته‌اند. باید توجه داشت حرارت و رطوبت دشمنان آثار سنگی هستند، چراكه آتش سنگ را به آهك تبدیل می‌كند و با اولین بارندگی سنگ شسته می‌شود و از بین می‌رود.»
در ادامه این گزارش می خوانیم: هژبری درباره علت احتمالی این آتش‌سوزی بیان كرد: «آن‌طور كه تصاویر نشان می‌دهد شدت آتش بیشتر از آن است كه بتوان گفت بر اثر سوختن خس و خاشاك رخ داده و به نظر می‌رسد باید به دنبال دلیل جدی‌تری بود. اما اگر هم وجود علف باعث بروز این آتش‌سوزی شده باشد به این دلیل ایجاد شده كه به موقع پاكسازی نشده است.»
این باستان‌شناس درباره بهترین راه برای حذف علف از محوطه‌های تاریخی افزود: «بهترین راهی كه می‌شود علف‌ها را از بین برد سم‌پاشی است كه به این ترتیب دیگر علف رشد نمی‌كند، اما مشكل اساسی این است كه این كار هزینه‌بر بوده و میراث فرهنگی بودجه كافی را برای این اقدام ندارد.»

** شهادت محیط بانان بی دفاع
شهادت سه محیط بان در دو روز، لزوم حمایت از مدافعان طبیعت و محیط زیست را بار دیگر مورد توجه و تاكید همگان قرار داد موضوعی كه روزنامه های امروز در گزارش ها و یادداشت هایی به آن پرداختند.
روزنامه «آرمان» در مطلبی با عنوان «شهادت 3 محیط‌بان در 48ساعت»، نوشت: طی 48 ساعت دو محیط‌بان در پارك ملی گنو و یك محیط‌بان در پارك ملی بمو مورد حمله شكارچیان غیرمجاز قرار گرفته و به شهادت رسیدند.
در ادامه این مطلب می خوانیم: دو نفر از محیط‌بانان منطقه حفاظت ‌شده گنو در تعقیب و گریز متخلفان غیرمجاز شكار و صید در شكارگاه تنگه گچ و سیاتك منطقه مذكور به شهادت رسیدند. این در حالی است كه «منوچهر شجاعی» محیط‌بان پارك ملی بمو كه حین درگیری با شكارچیان به ضرب گلوله به شدت زخمی شده بود نیز بر اثر شدت جراحات وارده از ناحیه سینه و گلو، در بیمارستان رجایی شیراز به خیل شهدای محیط‌بان پیوست.
همچنین این روزنامه در یادداشتی با عنوان «محیط‌‌بانان قربانی كمبود نیرو و بودجه» با قلم حمید‌رضا خیلدار، نوشت: در چند روز اخیر حوادث تلخی برای محیط‌بانان كشور اتفاق افتاد. درگیری محیط‌بانان با شكارچیان غیرمجاز به شهادت سه محیط‌بان در استان‌های فارس و هرمزگان منجر شد. این اتفاق نه تنها فعالان محیط‌زیست كه تك تك شهروندان را ناراحت و نگران كرده است.
در ادامه این یادداشت می خوانیم: با وجود این، نباید در چنین مواقعی به اظهارنظر‌های غیر كارشناسی و احساسی پرداخت، چرا كه موضوع كاهش تلفات محیط‌بانان موضوعی كاملا فنی است و راهكار‌های مشخص دارد. باید عنوان كرد كه هیچ‌وقت در هیچ جامعه‌ای تخلف از بین نمی‌رود.
همیشه متخلفانی هستند و بر این اساس احتمال اینكه ضابطان قانون با این متخلفان درگیر شده و جان خود را از دست بدهند، وجود دارد. محیط بانان جزو نیرو‌های مسلح دسته‌بندی می‌شوند و با این ذهنیت كه ممكن است در حین انجام وظیفه به شهادت برسند این شغل را انتخاب كرده‌اند. ما باید به سمت كمتر‌كردن درگیری‌ها و به تبع آن كاهش تعداد محیط‌بانان قربانی حركت كنیم.
روزنامه «اعتماد» در گزارشی با عنوان «محافظان بی‌پناه طبیعت ایران»، نوشت: بامداد روز گذشته بود كه خبر شهادت منوچهر شجاعیان، محیط‌بان پارك ملی بمو كه در اثر شلیك گلوله از نزدیك توسط متخلفان به سختی مجروح شده بود، ‌آمد و تعداد محیط‌بانان كشته شده در دو روز گذشته را به سه نفر رساند.
نگارنده در ادامه این گزارش می نویسد: سازمان حفاظت محیط زیست كشور این روزها عزادار تعدی شكارچیان و متخلفان و از دست دادن نیروهای انسانی اندكش است، ‌نیروهایی كه در سخت‌ترین شرایط جغرافیایی، ‌با كمترین امكانات در حال حفاظت از عرصه‌های طبیعی كشور‌ند.
بحث حقوقی و قانونی محیط‌بانان و قانون به‌كارگیری سلاح در ارتباط با آنان، بحثی است كه در این چند روز بعد از اتفاقات رخ داده، ‌بیش از پیش مطرح شده است. معاون حقوقی و پارلمانی سازمان محیط‌زیست، در این خصوص گفت: یكی از مواردی كه در ارتباط تخلفات زیست‌محیطی دیده می‌شود، ‌این است كه پروانه سلاح متخلفان بعد از ارتكاب تخلف، باقی می‌ماند. در تعاملی كه با دستگاه قضا داشتیم، سازمان درخواست كرد اگر متخلفی شكار خلاف كند، ‌پروانه سلاحش هم باید باطل شود. شاید با این كار، بازدارندگی‌اش را شاهد باشیم.
روزنامه «اطلاعات» در مطلبی با عنوان «لایحه قانونی حمایت از محیط‌بانان در دست تدوین است»، نوشت: معصومه ابتكار معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در پی شهادت سه تن از محیط بانان منوچهر شجاعیان‌، محمد دهقانی و پرویز هرمزی گزارش از شرایط محیط بانان كشور ارائه كرد.
در ادامه این مطلب می خوانیم: سازمان حفاظت محیط زیست، لایحه قانونی حمایت از محیط بانان و تشدید مجازات مهاجمان مسلح را در دست تدوین دارد كه البته این لایحه تكمیل كننده مقررات حمایتی فعلی است. همچنین امید است براساس قانونی كه در دولت هشتم به تصویب رسید، خانواده شهدای محیط بان حمایت بنیاد شهید را هم با خود داشته باشند.
همچنین روزنامه «ایران» در عنوان «سومین محیط‌بان هم به‌شهادت رسید»، نوشت: مرگ سومین محیط‌بان در كمتر از 48 ساعت نه تنها موجی از تأثر و ناامیدی را در بین محیط بانان كشور رقم زد بلكه باعث شد تا بار دیگر مظلومیت این قشر زحمتكش جامعه و نبود بهره‌مندی آنها از ابتدایی‌ترین حمایت‌های قانونی و قضایی و مادی و معنوی به تصویر كشیده شود.
در ادامه این مطلب آمده است: تاكنون 119 محیط‌بان به همین ترتیب به شهادت رسیده‌اند اما ترس از درگیر شدن با شكارچیان و صدور چند مورد حكم قصاص برای محیط بانان از سوی قضات دادگستری باعث شده تا آنها نتوانند در درگیری‌های مسلحانه با متخلفان از سلاح گرم‌شان بدرستی استفاده كرده و از جان خود دفاع كنند و همین امر باعث شده تا در سال های اخیر شمار شهدای محیط زیست افزایش یابد.
این در حالی است كه مأموران محیط زیست به حكم قانون، ضابط قضایی محسوب شده و مشمول قانون حمل سلاح توسط نیروهای مسلح هستند. در حال حاضر به گفته مدیركل محیط زیست استان فارس دو شكارچی ضارب محیط‌بان پارك ملی بمو توسط نیروهای پلیس دستگیرشدند و به قتل اعتراف كرده و هم اكنون در بازداشت به سر می‌برند.
روزنامه «فرهیختگان» در مطلبی با عنوان «محیط‌زیست یك قربانی دیگر داد» را منتشر كرد و نوشت: پارك ملی بمو در استان فارس روز جمعه شاهد به شهادت رسیدن محیط‌بان فداكار منوچهر شجاعی بود كه به ضرب گلوله شكارچیان به‌شدت زخمی شد و ساعتی بعد پس از عمل جراحی بر اثر شدت جراحات وارده در بیمارستان رجایی به شهادت رسید.
در ادامه این مطلب آمده است: حمزه ولوی، مدیركل محیط‌زیست فارس درباره اتفاقی كه برای منوچهر شجاعی افتاد، گفت: «عصر جمعه این محیط‌بان در درگیری با شكارچیان مورد اصابت گلوله قرار گرفت و از ناحیه سینه و گلو زخمی و از روی صخره نیز به پایین پرتاب شد». او افزود: «این محیط‌بان كه حال بسیار وخیمی داشت به شیراز منتقل شد و تحت عمل جراحی نیز قرار گرفت، اما حوالی ساعت 24 جمعه به علت شدت جراحات وارده در بیمارستان رجایی به شهادت رسید.»
*گروه اطلاع رسانی
پژوهشم**2059**9131