خردسودگی؛ سفر به دیار فراموشی

آلزایمر شایع ترین نوع خردسودگی است كه با شروع تدریجی و پیشرفتی مداوم همراه است. آلزایمربه تدریج حافظه و توانایی‌های ذهنی دیگر مانند تفكر، استدلال وقضاوت فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و وی را درانجام وظایف روزانه زندگی با مشكل مواجه می‌كند.
میزان شیوع آلزایمر رو به پیشرفت است به طوری كه پیش بینی شده در سال 2050 بیش از 100 میلیون نفر در جهان به بیماری آلزایمر مبتلا شوند.بیشترین شیوع آلزایمر در سنین بالای 60 سال است، اما در موارد نادری در سنین 45 سالگی یا 30 سالگی هم دیده می شود.
حدود 500 هزار تا 600 هزار نفر در ایران مبتلا به آلزایمر هستند و بر اساس پیش بینی كارشناسان تا سال 2050 جمعیت سالمندان ایران به بیش از 26 میلیون نفر می رسد و به همین دلیل این قشر گنجینه های ارزشمند از علم و تجربه نیازمند برنامه ریزی برای ارائه خدمات هستند تا همانند اقشار دیگر جامعه با آرامش زندگی كنند.
دكتر فاطمه خمسه متخصص بیماری های مغز و اعصاب روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا در باره رابطه دمانس و سالمندی گفت:وقتی سن بالا می رود خیلی چیزها تغییر می كند؛ در سالمندی طبیعی، فعالیت بدن و مغز كند می شود اما هوش ثابت باقی می ماند همچنین از نظر بدنی و ذهنی انعطاف قبلی را نداریم و برای پردازش اطلاعات نیاز به وقت بیشتری داریم .
وی ادامه داد:در این شرایط اختلال حافظه رخ می دهد و هر چه سن بالاتر می رود بیشتر برای به خاطر آوردن اسامی افراد و مكان ها و خیلی چیزهای دیگر دچار مشكل می شویم.
این متخصص بیماری های مغز و اعصاب با بیان اینكه خردسودگی مجموعه ای از علائم و نشانه ها را توصیف می كند و به دلیل آنكه كمترین بار منفی را به همراه داشته باشد این واژه انتخاب شده است، گفت:دمانس می تواند به علل مختلفی ایجاد شود كه بیماری آلزایمر یكی از شایع ترین آنها است.
وی با اشاره به اینكه آلزایمر یك بیماری پیش رونده است، اظهاركرد: با دارو می توان روند رو به پیشرفت آلزایمر را كند كرد اما متاسفانه هنوز درمان قطعی برای آن وجود ندارد.
این متخصص بیماری های مغز و اعصاب افزود: آلزایمر موجب می شود فرد قادر به انجام كارهای روزمره خود نباشد و توانمندی برنامه ریزی را از دست دهد. اختلال در روابط بین فردی و كارهای اجتماعی و در نهایت وابستگی كامل به اطرافیان برای انجام كارها از مراحل بعدی آلزایمر است.
وی ادامه داد:این بیماری دارای شروعی تدریجی اما پیشرفتی مداوم است كه به تدریج حافظه و توانایی های ذهنی دیگر مانند تفكر، استدلال و قضاوت فرد را تحت تأثیر قرار می دهد و او در انجام وظایف روزانه زندگی با مشكل مواجه می شود.

**اختلال شناختی خفیف (MCI)
خمسه به اختلال شناختی خفیف (Mild Cognitive Impairment) در دوران سالمندی اشاره كرد و گفت:در این اختلال، فرد با حافظه و دیگر اعمال مغز مشكل پیدا می كند. این اختلال به قدری است كه اطرافیان متوجه آن می شوند و در بررسی های شناختی نیز نشان داده می شود اما هنوز آنقدر شدید نیست كه در زندگی روزانه بیمار ایجاد اختلال كند.
وی اظهار كرد :بیمارانی كه دچار این اختلال شده اند احتمال بیشتری دارد كه در آینده دچار بیماری آلزایمر و یا انواع دیگر دمانس شوند.

** دمانس
متخصص بیماری های مغز و اعصاب به دمانس اشاره كرد و توضیح داد: دمانس یا زوال عقل یك بیماری نیست بلكه یك اصطلاح عمومی است كه علایمی را توصیف می كند كه ممكن است با تعدادی از بیماریهای مختلف مغزی دیده شوند.
وی افزود :در دمانس اختلال حافظه رخ می دهد كه به قدری شدید است كه با زندگی روزمره بیمار ایجاد تداخل می كند و یكسری از اعمال مغزی فرد را مختل می كند.
خمسه گفت : حافظه اخیر ( عدم توانایی یادگیری مطالب جدید و بخاطر آوردن اطلاعات جدید) زبان ( عدم توانایی نوشتن یا صحبت كردن و یا درك لغات گفته و یا نوشته شده)،عملكرد بینایی –فضایی: ( توانایی درك و استفاده از نمادها و سمبولها و استفاده از نقشه و اینكه بتوانند بفهمند جای درست اشیا كجاست و غیره) و عملكرد اجرایی ( توانایی برنامه ریزی ، استدلال ، حل مسأله و تمركز بر روی كار) از اعمالی است كه فردی كه مبتلا به دمانس قادر به انجام آن نیست .
وی علت شایع بیماری دمانس را آلزایمر عنوان كرد و گفت :بیماری آلزایمر یك بیماری آهسته پیشرونده است كه به سلولهای مغز آسیب می زند همچنین سلولهای مغزی بیشتری آسیب می بینند و به مرور زمان بدتر می شوند.
خمسه بیان كرد :بیماری الزایمر ممكن است در 30، 40 و پنجاه سالگی دیده شده اما بیش از همه در افراد بالای 65 سال دیده می شود.
وی ادامه داد: اولین مشكلی كه در مبتلایان به بیماری آلزایمر مورد توجه قرار می گیرد ، فراموشی است كه به قدری شدید است كه كار ، سرگرمی و زندگی اجتماعی فرد را دچار اختلال می كند .
متخصص بیماری مغز و اعصاب اضافه كرد: دیگر علایمی كه به طور شایع دیده می شوند تغییر خلق ، مشكل در انجام چند كار به طور همزمان ، اشیا را در جای خود نگذاشتن ، تكرار مطالب ، گیج بودن و اختلال جهت یابی زمانی ، مكانی و شخصی و گم شدن در مكانهای آشنا است.

**دمانس عروقی
وی همچنین اظهار كرد: بسیاری از متخصصان بیماری مغزی-عروقی را دومین علت دمانس می دانند. دمانس عروقی وقتی رخ می دهد كه لخته ،جریان خون به قسمتی از مغز را مختل می كند و موجب مرگ سلولهای آن قسمت از مغز می شود.
خمسه افزود :علایم دمانس عروقی طیف وسیعی دارد و بسته به قسمتهایی از مغز كه درگیر می شوند علایم متفاوت خواهد بود. علایم شایع به صورت اختلال حافظه ، اشكال در تمركز و گیجی است . تغییرات ممكن است ناگهانی و یا پلكانی باشند كسانی كه دچار این نوع از دمانس می شوند ممكن است سابقه پرفشاری خون یا دیابت ، چربی خون ، بیماری قلبی و مصرف سیگارداشته باشند.
وی به دمانس با اجسام لویی اشاره كرد و گفت :در این نوع دمانس رسوب غیر نرمال پروتیینی به نام جسم لویی در مغز رخ می دهد. علایم این بیماری به صورت اختلال حافظه ، قضاوت و گیجی،اختلال حركت به صورت كندی در راه رفتن ، لرزش ، اختلال تعادل و به زمین خوردن مكرر ،خواب آلودگی زیاد در روز،توهم بینایی،تغییر آگاهی در طول روز و یا هفته
بروز می كند .
وی همچنین به دژنرسانس قسمت پیشانی – گیجگاهی اشاره كرد و گفت :یك بیماری نادر است كه قسمت پیشانی و گیجگاهی مغز را درگیر می كند و سریع تر از بیماری آلزایمر پیشرفت می كند و افراد با سن كمتر را درگیر می كند.
متخصص بیماری های مغز و اعصاب در این زمینه توضیح داد:اولین علامت اغلب به صورت تغییر شخصیت ،اختلال در قضاوت، برنامه ریزی و مهارتهای اجتماعی است این افراد شروع می كنند به رفتار بی ادبانه ، خروج از خط قرمزهای اجتماعی و اخذ تصمیم های نابخردانه و ممكن است بی تفاوت شوند و یا به عكس هیجان بیش از حد از خود نشان دهند.
به گفته وی پر خوری و مصرف مواد قندی فراوان و چاق شدن نیز از علایم این بیماری است.
خمسه به درمان این بیماری اشاره كرد و توضیح داد :با توجه به پیشرفت های علم پزشكی و تحقیقات جدیدی كه درحال انجام است آینده این بیماران برای درمان نوید بخش است اما هم اكنون درمان به معنی پیشگیری از پیشرفت بیماری و كنترل علائم و اختلالات روانی و رفتاری مورد توجه است .
وی توصیه كرد: سالمندان برای پیشگیری به بیماری دمانس و آلزایمر به متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) مراجعه كنند.
علمی **1354**1440