بنا به گفته كارشناسان اين اثر تاريخي متعلق به قرن هفتم قبل از ميلاد است كه معماران براي ساخت تخت جمشيد از آن الهام گرفته‌اند.
اين بناي تاريخي در سال 1316 و با شماره 300 در فهرست آثار تاريخي ملي و باستاني كشور به ثبت رسيده است.
بگفته كارشناسان آتشكده سرمسجد، به دستور يكي از پادشاهان بزرگ هخامنشي ساخته شده و هر كدام از سنگ‌هاي بزرگ معدني به كار رفته در آن چهار تا پنج تن وزن دارد كه براي ساخت ديوارهاي اين معبد هيچ نوع ملاتي به كار نرفته و با توجه به زلزله‌هاي مكرر در مسجد سليمان احتمال ريزش اين سنگ‌هاي خشكه‌چين وجود دارد.
سر مسجد از سنگ بدون ملات ساخته شده و طبق كاوش‌هاي گريشمن باستان شناس فرانسوي تخت جمشيد با الگوگيري از اين آتشكده ساخته شده است.
كشف ظروف سفالين، پايه‌هاي برنزي شمعدان به شكل حيوانات، نقش برجسته‌هاي سفالي با شكل گل شش پر، انواع سرديس، مجسمه‌هاي سفالي سواركاران، مجسمه‌هاي عظيم سنگي هركول در حال مبارزه با شير و... از جمله كشفيات باستان شناسان پيش از انقلاب است كه در اين بنا به دست آمده و اكنون در موزه‌هاي شوش، ايران باستان و لور نگهداري مي شوند.
«صفه سرمسجد» مسجدسليمان در معرض آسيب جدي
مجتبي گهستوني،سخنگو و دبير انجمن دوستداران ميراث فرهنگي تاريانا خوزستان دربار وضعيت اين بناي تاريخي مي‌گويد: عرصه سايت موزه معبد باستاني سر مسجد در شهر مسجدسليمان مورد تعرض پايه هاي برق دياند قرار گرفته است و براي نصب پايه‌هاي برق دياند بر روي عرصه معبد سرمسجد حفره‌هاي چهار متري در آن ايجاد كرده اند.
بگفته وي با اينكه در سال‌هاي 1386 و1387 عمليات گمانه زني به منظور تعيين حريم انجام شد اما اين عمليات هيچگاه به نتيجه‌اي نرسيد و ضوابط تعيين عرصه و حريم صفه سرمسجد ابلاغ نشد.
او همچنين با بيان اين كه هنوز گمانه زني ها براي تعيين عرصه و حريم انجام نشده بود كه در سال 1386 عمليات حصار كشي دور معبد صفه سرمسجد انجام شد گفت: در واقع اين حصار كشي و تعيين نشدن عرصه و حريم بنا مقدمه‌اي براي تخريب و تعرض به عرصه و حريم معبد صفه سر مسجد شد.
وي با اشاره به اين كه سال 1386 مكاتبه اي با اداره ميراث فرهنگي و رسانه ها در اعتراض به اين حصار كشي انجام شد اظهار كرد: اكنون با موافقت اداره ميراث فرهنگي صنايع دستي گردشگري مسجدسليمان پايه هاي برق در اين حريم ايجاد شده كه اين تعرض به اين اثر تاريخي مهم مسجد سليمان است.
دبير انجمن دوستداران ميراث فرهنگي تاريانا خوزستان ادامه داد: در عرصه اين محوطه تاريخي با بررسي‌هاي سطحي مي‌توان ساخت و سازهاي كهن را مشاهده كرد كه در زير ساخت و سازهاي جديد نابود شده‌اند.
وي گفت: به طور مثال بازسازي و توسعه يك واحد آموزشي، ساخت تالار عروسي، ساخت ده‌ها واحد مسكوني، توسعه راه‌ها، حصار كشي بدون عرصه و حريم، عبور ديگر پايه‌هاي برق از جمله اين تعرض‌ها است.
وي گفت: البته در جريان هر ساخت و ساز و انجام عمليات نظير گاز رساني، انتقال خطوط آب و برق و تلفن و فاضلاب آثار زير سطحي در صفه سرمسجد به شدت آسيب ديده است.
او اضافه كرد: ساخت سرويس‌هاي بهداشتي، اتاق مراقبان، ايجاد باغچه، كاشت درخت و آبياري سطحي كه خود بارها شاهد آن بوده‌ام همگي توسط ميراث فرهنگي روي اين اثر بدون هرگونه مطالعه دقيقي صورت گرفته است.
بگفته وي فاضلاب و پسماند خانه‌هاي اطراف كه حاوي مواد شيميايي است هم مي‌تواند با تركيب شدن با لايه مارني در ميان آثار، كه حساس به برخي مواد است، تخريب آثار را سرعت بخشد.
تعيين حريم آتشكده سر مسجد به زودي
اين در حالي است كه مسعود سلطاني، مدير اداره ميراث فرهنگي شهرستان مسجد سليمان در گفت‌وگو با ايرنا گفت: پايه‌هاي برق از ساليان گذشته و نزديك به 20 سال است كه در آن نصب شده‌اند و علاوه بر اين براي ايجاد پايه برقي كه خودش تقريبا سه متر است چطور ممكن است چهار متر حفاري شده باشد.
وي ادامه داد: البته زماني كه مي‌خواستند برق آن را تقويت كنند اعلام كردند كه پايه‌ها ضعيف هستند و كارهايي را براي تقويت برق انجام دادند اما هيچ گونه حفاري صورت نگرفت.
سلطاني تصريح كرد: همچنين سال گذشته اعتباري براي مرمت و استحكام بخشي اين اثر تاريخي تخصيص داده شد و هم اكنون مرمت آن با نظارت كارشناسان ميراث استان و شهرستان در حال انجام است.
وي گفت : به عنوان مثال هم اكنون سازه سنگي كه در طول زمان آسيب ديده است را در حال مقاوم سازي آن هستيم.
او با اشاره به زمان تعيين عرصه و حريم صفه سرمسجد مسجدسليمان اظهار كرد: تعيين حريم اين بناي تاريخي اين روزها و به زودي انجام مي‌شود.
مدير اداره ميراث فرهنگي شهرستان مسجد سليمان درباره حصار كشي كه در اين اثر تاريخي صورت گرفته هم گفت: سال‌ها پيش حصار كشي در اين بنا انجام شده است كه از نظر ما نيز كار خوبي نبوده است چراكه فضا را محصور كرده است و شهروندان را به اين فكر وادار كرده است كه آثار فقط در درون حصار است در حالي كه آثار بيرون حصار هم طبق شواهد وقراين وجود دارد.
او درباره اقداماتي كه قرار است براي اين آتشكده انجام دهند هم گفت: فعلا اولويت ما تعيين حريم است و گمانه زني را در مراحل بعدي انجام مي‌دهيم.
شهرستان مسجد سليمان يكي از شهرستانهاي تاريخي استان خوزستان در 120 كيلومتري شمال شرقي اهواز قرار دارد.
7160/6064
تاریخ انتشار: ۲۳ تیر ۱۳۹۵ - ۰۹:۰۲
اهواز ـ ايرنا ـ اثر تاريخي 'سرمسجد'(آتشكده)واقع در شهرستان مسجد سليمان با قدمت تاريخي بالا نيازمند توجه بيشتر مسئولان ميراث فرهنگي و گردشگري استان خوزستان است.