قنات های ایران جهانی شدند

به گزارش روز جمعه ایرنا از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در اجلاس امروز(جمعه) میراث جهانی یونسكو در استانبول تركیه كه چهلمین اجلاس از تاریخ تشكیل آن به شمار می رود، احمد جلالی به عنوان نماینده ایران حضور داشت.
با موفقیت ثبت 11 قنات ایرانی در میراث تاریخی - فرهنگی یونسكو، در مجموع 20 اثر ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسكو قرار گرفته اند.
اسامی قنات های ثبت شده شامل «قصبه گناباد، بلده فردوس، زارچ حسن آباد، آسیاب آبی میرزانصرالله مهریز، جوپار كرمان، اكبرآباد و قاسم آباد بروات بم، مون در اردستان، وزوان و مزدآباد اصفهان و ابراهیم آباد اراك» در 6 استان خراسان رضوی، خراسان جنوبی، یزد، كرمان، مركزی و اصفهان هستند.
تاكنون با تلاش فراوانی كه انجام شده است از بین میراث فرهنگی ایران، چغازنبیل به عنوان نخستین اثر ثبت شده كشوردر سال 1358، میدان امام اصفهان، تخت جمشید، تخت سلیمان، ارگ بم، پاسارگاد، سلطانیه، بیستون، مجموعه قره كلیسای آذربایجان، سازه های تاریخی - آبی شوشتر، بازار تبریز، بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، 9 باغ ایرانی شامل «اكبریه بیرجند، فین كاشان، شاهزاده ماهان، ارم شیراز، عباس آباد بهشهر، چهلستون اصفهان، دولت آباد یزد، پاسارگاد شیراز، پهلوان پور یزد» (در مجموع به عنوان یك اثر)، گنبد قابوس، مسجد جامع اصفهان، كاخ گلستان، شهر سوخته، محوطه باستانی شوش و چشم انداز فرهنگی میمند، در سال 1394 در فهرست میراث جهانی یونسكو به ثبت رسیده اند.
میراث جهانی یونسكو، نام عهدنامه‌ای بین‌المللی است كه شانزدهم نوامبر ۱۹۷۲ میلادی به تصویب كنفرانس عمومی یونسكو رسید. موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است كه اهمیت جهانی دارند و متعلق به همه انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص هستند.
برپایه این كنوانسیون، كشورهای عضو یونسكو می‌توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی كشور خود را نامزد ثبت به‌عنوان میراث جهانی كنند. حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطه حاكمیت كشور مربوطه، برعهده همه كشورهای عضو خواهد بود.

** ویژگی و پیشینه قنات
كاریز یا قنات یا كهریز به مجرای تونلی شكلی كه در زیر زمین كنده شده تا آب در آن جریان یابد می‌گویند. این مجرا كه در عمق زمین برای ارتباط دادن رشته چاه‌هایی كه از «مادر چاه» سرچشمه می‌گیرد باهدف هدایت آب و مدیریت آب برای كشاورزی و سایر مصارف به كار گرفته می‌شود.
فناوری ساخت قنات در اوایل هزاره اول پیش از میلاد در مناطق خشك كوهستانی ایران گسترش یافت و به كشاورزان این مناطق اجازه داد تا بتوانند در دوره‌های طولانی خشكی كه آب سطحی پیدا نمی‌شود به كشت و زرع بپردازند. این قنات‌ها به تدریج در مناطق دیگر دنیا رایج شدند و اكنون قنات‌های زیادی از چین تا مراكش و حتی در قاره آمریكا وجود دارند.
طبق آمار ارائه شده در كارگاه مهندسی قنات برگزار شده در تهران، در سال 1389 تعداد قنات‌های فعال 36 هزار و 300 رشته بوده و مجموع طول كوره‌های قنات 21 هزار و 7800 كیلومتر و مجموع طول میله‌های قنات 158 هزار و 268 كیلومتر تخمین زده شده است.
قنات زارچ با قدمت بین 2000 تا 3000 سال و با 71 كیلومتر طول به عنوان یكی از بلندترین قنات‌های ایران شناخته می‌شود. عمیق‌ترین مادر چاه نیز در شهرستان گناباد با نام قنات قصبه قرار دارد كه تاریخ حفر آن به دورهٔ هخامنشی می‌رسد.
فراهنگ** 3079** 2023