انتقال آب چغاخور چهارمحال و بختياري تهديد يا فرصت

يك فعال محيط زيست در چهارمحال وبختياري گفت: تالاب ها يكي از ارزشمندترين منابع طبيعي بلحاظ تنوع زيستي است، به طوري كه هر هكتار تالاب 150برابر هر هكتار عرصه طبيعي غير تالابي ارزش دارد.
هومان خاكپور افزود: تالاب ها به عنوان ذخيره گاه هاي ژني تنوع زيستي در حوزه گياهي و جانوري به حساب مي آيد كه علاوه بر كاركردهاي تنوع زيستي سبب تغذيه آب هاي سطحي و تغذيه منابع آب هاي زيرزميني مي شود.
به گفته وي، همانطور كه تالاب ها بلحاظ كاركرد زيستي داراي اهميت است در صورت تخريب مي تواند به عنوان تهديدي جدي در حوزه سلامت سكونتگاه هاي اطراف آنها نقش ايفا كند.
وي اظهار كرد: تالاب ها به لحاظ برخورداري از رسوبات و ذرات بسيار ريز در صورت پر شدن به عنوان كانون هاي گرد و غبار، سلامت و حيات مردم را به شدت تهديد مي كنند.
خاكپور افزود: در شرايط كنوني كشور كه گرد و غبار، بسياري از استان هاي كشور را درگير كرده و اين گرد وغبار در بسياري ازاستان هاي كشور منشا تالابي داشته است.
اين فعال زيست محيطي اظهار كرد: در استان چهارمحال وبختياري نيز خشك شدن تالاب ها از جمله مرغزار شهركرد، دهنو و خانميرزا كه در شمار تالاب هاي خشك شده در استان هستند و به عنوان يكي از منابع توليد گرد و غبار داخلي در استان محسوب مي شود.
خاكپور با بيان اين كه تالاب ها داراي حق آبه زيست محيطي هستند و در ساليان متمادي اين حق آبه از طريق حوضه آبخيز و رودخانه بالادست تامين مي شد، افزود: دست كاري در رودخانه ها و حوضه آبخيز بالادست به بهانه هاي توسعه صنعتي و كشاورزي و اقدام به سد سازي و انتقال بين حوضه اي آب ها بدون ناديده گرفتن ملاحظه هاي زيست محيطي يكي از مهم ترين تهديدهايي است كه تالاب ها را تهديد مي كند.
وي تصريح كرد: تالاب بين المللي چغاخور به عنوان بيست و سومين تالاب بين المللي كشور است كه به همراه تالاب «خاني برازان» در استان آذربايجان غربي بعد از انقلاب اسلامي در ليست تالاب هاي بين المللي كنوانسيون رامسر قرار گرفته است.
وي گفت: هم اكنون با توجه به تغيير اقليمي و محدوديت منابع آبي و تعهد ايران در برابر معاهده ها و تفاهم نامه هاي بين المللي ايجاد مي كند كه اين تالاب هاي بين المللي بيش از ساير مناطق از ضريب حفاطت تالابي و مديريت جامع تر برخوردار باشد.
وي اظهار كرد: تالاب چغاخور در بالا دست تالاب گندمان به عنوان يكي از سايت هاي پرنده نگري كشور واقع شده و حق آبه اين تالاب از سرريز تالاب بين المللي چغاخور تامين مي شود.
خاكپور اظهار كرد: در اوايل دهه 70 با احداث سد بر روي تالاب بين المللي چغاخور نه تنها حوضه اين تالاب با تهديدي جدي در شاخص هاي بين المللي كنواسيون رامسرمواجه شده است، بلكه حق آبه تالاب گندمان نيز ناديده گرفته شده و هيچ آبي در رودخانه «آق بلاق» جريان پيدا نكرده و به تالاب گندمان نرسيده است.
به گفته وي، تالاب چغاخور به عنوان يك تالاب بين المللي است و نبايد با نگاه تجاري آب و مانند يك درياچه با منبع ذخيره آب به آن نگاه ويژه كرد.
خاكپور اظهار كرد: انتظار است با توجه به اهميت ملي و بين المللي تالاب چغاخور و گندمان مديريت جامع با نگاه اكوسيستمي و اكولوژيكي برآن حاكم شود تا حق آبه زيستي و حيات تالاب و همچنين تالاب گندمان در اولويت برنامه ريزي قرار گيرد.
خاكپور با بيان اين كه يكي از اصول توسعه پايدار آمايش سرزمين و جانمايي صحيح مولفه هاي توسعه در بخش هاي سازماني و صنعتي است، افزود: مهم اين است كه توسعه در هر منطقه براساس داشته هاي اكولوژيكي و ظرفيت هاي طبيعي مناطق طراحي و چيدمان توسعه براساس همين ظرفيت هاي طراحي شود.
وي گفت: استعداد صنايع به خصوص صنايع پر مصرف آب مانند فولاد و كارخانه سيمان كه نياز آبي بسيار بالايي دارد در مناطق كم بارش مانند سفيد دشت و بروجن غير كارشناسي و غير اصولي بوده كه باعث خشك شدن منابع آبي زيرزميني و تهديد كشاورزي منطقه و فرونشست زمين شود.
اين فعال زيست محيطي افزود: هم اكنون مسوولان و دست اندركاران استان براي مخفي كاري اين اشتباه در جانمايي صنعتي استان به دنبال اجراي طرح هاي انتقال آب و تهديد ساير مناطق هستند.
خاكپور تصريح كرد: بهتر است با تغيير رويكرد توسعه اي در منطقه سفيد دشت و بلداجي با استفاده از منابع آب موجود مانند پساب هاي شهري و استفاده از سيستم بازچرخاني آب، مشكل و نياز آبي اين صنايع تامين شود.
وي گفت: با توجه به وضعيت كنوني توسعه فازهاي 2 و3 اين صنايع در اين مناطق يك تهديد و يك فعاليت غير اقتصادي است.
معاون آبخيزداري اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري چهارمحال وبختياري گفت: تالاب ها به عنوان يك اكوسيستم خاص هستند كه ارتباط به حوضه آبخيز بالا دست و پايين دارد و عمل و اتفاق كه در اين حوزه انجام شود بر روي تالاب، همچنين حوضه آبخيز مناطق مناطق زير دست تالاب اثر مخرب دارد.
حسين بهرامي افزود: برداشت آب از تالاب بين المللي چغاخوربراي دشت هاي بلداجي و گندمان و همچنين رودخانه آق بلاق كه از اين تالاب سرچشمه مي گيرد و حيات اين منابع به حيات تالاب وابسته است، يك تهديد محسوب مي شود.
به گفته وي، احداث سد بر روي تالاب بين المللي چغاخور و انتقال آب به خارج از اين حوضه در صورتي كه انتقال اب بين حوضه اي است، اثراتي مانند خشك شدن رودخانه پايين دست آق بلاق از محل خروجي تالاب و همچنين مناطق پايين دست مي شود.
بهرامي اظهار كرد: با احداث سد و همچنين انتقال آب به طرح هايي كه حق آبه جديد گرفته اند و يا طرح هايي كه از قبل حق آبه برداشت از اين تالاب را داشتند، امكان بهره وري كشاورزي و همچنين رودخانه هاي پايين دست اين تالاب را غيرممكن مي كند.
وي گفت: با برداشت و انتقال آب از تالاب بين المللي چغاخور رودخانه آق بلاق كه در يك منطقه دشتي وسيع كه از شهر و روستاهاي بلداجي، گندمان، بيژگرد و گدار كبك را طي مي كند و يك حاشيه سبز را طي ساليان فراهم كرده و گونه هاي جانوري خاص از بين رفته است، تامين آب تالاب گندمان را با مشكل مواجه كرده است.
وي تصريح كرد: با خشك شدن اين رودخانه و خشك شدن طبيعت سبز، يك كانون جديد گرد وغبار داخلي در استان خواهيم داشت.
بهرامي اظهار كرد: در يك نتيجه گيري كلي با انتقال آب از اين تالاب، روستاها و تمدن بومي كه در پايين دست اين طبيعت شكل گرفته دچار تغيير و تحول منفي مي شود.
معاون آبخيزداري اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري چهارمحال و بختياري افزود: اجراي طرح هاي غير كارشناسي در كشور بخصوص استان چهارمحال وبختياري كه در يك منطقه اب و هوايي خشك و نيمه خشك واقع شده به عنوان يك تهديد به حساب مي آيد.
به گفته وي، انتقال آب در مناطق مختلف، زماني اتفاق مي افتد و كارشناسي است كه آب مازاد باشد يا حداقل خود منطقه قابليت استفاده را نداشته باشد كه اجراي اين طرح كه در پايين دست بهره برداري مي شود و همچنين دشت هاي مستعد قرار دارد، غيركارشناسي و غيراصولي است و طرح هاي كشاورزي از بين مي رود.
بهرامي افزود: مشكل عمده اجراي طرح هاي توسعه اي در استان اين است كه اين طرح ها از گذشته بدون توجه به آينده نگري اجرا شده است.
به گفته وي، در دهه هاي گذشته كه طرح انتقال آب به صنايع فولاد و همچنين بخش صنعت استان رخ داد، اين منطقه نياز آبي چنداني نداشت، اما اينك بحث تغيير اقليم و همچنين كاهش بارش و توسعه مناطق زير دست تالاب از مهمترين دلايلي است كه انتقال آب از اين تالاب را به يك طرح غير كارشناسي تبديل كرده است.
وي افزود: امروز با توجه به توسعه فضاي سبز منطقه تالاب گندمان و تالاب بين المللي چغاخور و بحث گردشگري اين تالاب اثر بيشتري بر درآمد زايي استان در حوزه گردشگري دارد.
بهرامي گفت: در حال حاضر با توجه به اينكه شرق استان نياز زيادي در زمينه آب دارد اجراي طرح هاي صنعتي كه نيار به آب زياد دارد، توجيه اقتصادي ندارد.
همچنين مديركل حفاظت محيط زيست چهارمحال وبختياري گفت: آب در تمام جهان در وضعيت بحراني است، در اجلاسيه آژانس سازمان ملل براي محيط ‌زيست كه در كيوتو ژاپن برقرار شد، آمده است كه تا سال 2015 شمار كساني كه به آب آشاميدن دسترسي ندارند به نصف كاهش يابد.
شهرام احمدي افزود: هم اكنون بيش از يك ميليارد انسان وجود دارد كه به آب آشاميدني دسترسي ندارند.
كارشناسان سازمان ملل يكي از مهم‌ترين وظايف كشورها در قرن 21 در آغاز هزاره سوم را مبارزه با مسائل مربوط به آب رودخانه ها، تالاب‌ها، درياها و اقيانوس‌ها مي دانند.
احمدي اظهار كرد: ايران هم از به دور از اين قاعده نيست و با توجه به قرارگيري اين كشور در مناطق خشك و نيمه خشك، اهميت مديريت منابع آبي را دوچندان مي كند.
وي گفت: مهم‌ترين مساله در روند برداشت بي رويه آب به خصوص در تالاب ها، گسستن زنجيره غذايي موجودات زنده مي‌باشد، چنانچه با از بين رفتن بخش قابل توجهي از ميكرو ارگانيسم‌هاي موجود در آب موجودات ريز نيز با خطر نابودي روبرو شده و به همين ترتيب نسل ماهيان كه از اين موجودات تغذيه مي‌كنند را رو به انقراض مي گذارد.
به گفته وي، در صورتي كه برداشت با رعايت حق آبه طبيعي صورت پذيرد، كمترين آسيب به اكوسيستم وارد خواهد شد.
مديركل حفاظت محيط زيست چهارمحال و بختياري افزود: برداشت بي رويه دركنار خشكسالي، مي تواند به خشك شدن تالاب و ايجاد كانون هاي ايجاد گرد و غبار در استان ها و مناطق منجر شود.
احمدي اظهار كرد: در حال حاضر عليرغم اين كه تقريبا بر روي تمام رودخانه هاي دائمي كشور سد احداث شده و محيط زيست كشور بويژه تالاب ها و رودخانه ها بشدت تحت تاثير قرار گرفته اند، مديريت منابع آب كشور كماكان با مشكلات جدي از جمله تامين آب با توجه به رشد جمعيت، افزايش آلودگي منابع آب و كاهش پتانسيل بهره ‌برداري از منابع آب و پيدايش بحران‌هاي عمومي آب در مقياس ملي و منطقه ‌اي مواجه است.
وي، تقويت كاركرد تالاب ها در زمينه ذخيره آب در زير زمين و سطح زمين، جلوگيري از تبخير و ساير روش هاي پايدار مهار، هدايت و ذخيره سازي سيلاب هاي فصلي را از راهبردهاي سازگار با شرايط اقليمي و اقتصادي اجتماعي كشور دانست كه لزوم توجه بيشتر به اين اكوسيستم را طلب مي كند.
در همين حال برخي كارشناسان آب در استان نظر مخالف قبلي ها دارند و معتقدند؛ انتقال آب از سد چغاخور به سفيد دشت نه تنها حقي از كشاورزان منطقه ضايع نمي كند بلكه بر منابع آب زيرزميني نيز اثر منفي ندارد.
سرپرست شركت آب منطقه اي چهارمحال و بختياري در همين خصوص به خبرنگار ايرنا گفت: انتقال آب چغاخور به سفيد دشت از سال 82 طراحي شده كه براساس اين طرح مقرر شد تا ميزان 255 ليتر بر ثانيه آب به صنايع شرق استان انتقال داده شود.
فتح الله صابرپور با بيان اين كه ميزان آب موجود در سد چغاخور قابل اندازه گيري است، تصريح كرد: ميزان حق آبه كشاورزان و محيط زيست از اين آب تعيين شده و آب مورد نياز صنايع شرق استان از مازاد آب موجود در اين سد انتقال داده مي شود.
وي تصريح كرد: حفظ حقوق كشاورزان از منابع آب چغاخور از مهم ترين تعهدات طرح انتقال آب چغاخور به سفيددشت است.
سرپرست شركت آب منطقه اي چهارمحال و بختياري با بيان اين كه طرح انتقال آب از چغاخور به شكل مستقيم به صنايع شرق استان منتقل مي شود، افزود: همين امر سبب مي شود تا هيچ بهره برداري از چشمه ها و قنات هاي بين مسير صورت نگيرد و تاثير منفي بر منابع آب زيرزميني نداشته باشد.
صابرپور خاطرنشان كرد: اين طرح براي تامين آب فولاد و سيمان در منطقه سفيد دشت درنظر گرفته شده و اين اطمينان را مي دهيم كه اين آب به استان همجوار و يا شهرستانهاي ديگر استان منتقل نمي شود.
رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختياري نيز گفت: اواخر سال 85 موافقت نامه اجراي طرح انتقال آب چغاخور به صنايع شرق استان شامل سيمان، ورق خودرو و فولاد با 255 ليتر بر ثانيه منعقد شد.
سيد نعيم امامي به خبرنگار ايرنا اظهار كرد: حجم مخزن اين طرح 40 ميلي مترمكعب است ولي به دليل كاهش بارش در سال هاي اخير، هم اينك حجم آب ذخيره شده در اين مخزن 28 ميلي متر مكعب است.
به گفته وي با رايزني هاي انجام شده طي سال هاي اخير و به دليل خشكسالي هاي اخير با اجراي اين طرح مقرر شد بين 40 تا 50 ليتر بر ثانيه آب از چغاخور به صنايع شرق استان انتقال يابد.
امامي تصريح كرد: در برنامه بلند مدت براي تامين آب صنايع استان به خصوص شهرستان بروجن استفاده از پساب شهري برنامه ريزي شده است.
وي گفت: واحدهاي صنعتي سيمان و ورق خودرو از اين طرح منتفع نمي شوند و برنامه ريزي براي اجراي طرح انتقال آب به واحدها در شهرستان هاي «بن» - شهركرد - بروجن است.
رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان گفت: با توجه به اين كه سهم حق آبه كشاورزي مشخص و اين انتقال آب از سهم كشاورزي استفاده نمي كند و حتي بسيار كمتر از سهم صنعتي استفاده خواهد كرد، سهم 10 درصد حق زيست تالاب در تالاب رعايت خواهد شد، انتقال آب چغاخور به صنايع شرق تاثير منفي بر تالاب ندارد.
به گفته وي آب در صنعت فولاد در سه بخش داراي سيستم بازچرخاني است، معادل آبي كه وارد شده در سيستم مي چرخد و به ورودي سيستم باز مي گردد.
امامي با بيان اين كه بين 70 تا 400 دما درجه حرارت در سيستم فولاد وجود دارد، گفت: آب در سه بخش خنك كردن روغن و ياتاقان، كولر و تميز كردن غبارگيرها در سيستم مي چرخد و آب چرخش شده براي توليد آهن اسفنجي استفاده مي شود.
به دنبال اجراي طرح انتقال آب به صنايع شرق استان در سه سال گذشته، مردم بلداجي نگران خشك شدن چاه هاي آب كشاورزي، قنوات و چشمه هاي منطقه شدند درحالي كه مسوولان وعده داده اند اين انتقال هيچ گونه نگراني در حوزه كشاورزي ايجاد نخواهد كرد.
به همين دليل مردم، كشاورزان و تشكل هاي مردم نهاد در بلداجي اعتراض خود را به منظور اجراي اين طرح روز سه شنبه هفته گذشته اعلام كردند.
تونل سبزكوه با هدف تامين آب شرب شهرهاي گندمان و بلداجي در شهرستان بروجن و صنايع شرق چهارمحال وبختياري آب را از ناغان به تالاب بين المللي چغاخور و از آنجا به بروجن منتقل مي كند.
روستاييان اين منطقه معتقدند: برخورد اين تونل به يكي از آبخوانهاي منطقه باعث كم آبي و خشكي سه چشمه در اين منطقه شده است.
7360/7361/7363/6021