حركت لاك پشتی در اجرای طرح های آبیاری نوین در خراسان شمالی

براساس آمارهای موجود، هم اكنون تنها 19 هزار هكتار از زمین های زراعی آبی استان كه 11 درصد سطح كل كشتزارها را تشكیل می دهد به سامانه آبیاری نوین مجهز است و این آماری برای استانی كه با تنش آبی زیاد روبه رو است بسیار ناچیز است.
خرده مالكی، معضلی كه كشاورزی خراسان شمالی را با 82 هزار بهره بردار از 344 هزار هكتار عرصه كشاورزی تنها در حد اقتصاد معیشتی نگه داشته به طوریكه هم اكنون هر كشاورز استان تنها در سه هكتار زمین كار می كند و این امر مانع اجرای طرح های آبیاری نوین، ارتقای درجه مكانیزاسیون و سایر موارد شده است.
براساس آمارهای موجود همین مقدار زمین نیز برای استفاده بهینه از آن در امر كشت و كار یكپارچه نیست.
كارشناسان حوزه كشاورزی بر این باورند كه خرده مالكی و تفكیك اراضی كشاورزی به قطعات كوچكتر مانع اصلی توسعه صنعت كشاورزی به شیوه اقتصادی بوده و آن را در سطح كشاورزی معیشتی نگه داشته است.
به گفته آنان، این وضعیت موجب شده تا كشاورزی در این استان بر پایه اقتصادی شكل نگیرد و تنها معیشت خانواده ها را تامین كند.
با توجه به اینكه در این سال ها بر اهمیت تامین غذایی و افزایش بهره وری در بخش كشاورزی بر اساس چشم انداز بسیار تاكید شده و به همین منظور باید تكلیف خود را با كشاورزی اقتصادی و كشاورزی معیشتی یا تولید پیشرفته مقرون به صرفه و تولید سنتی در راهبرد توسعه كشاورزی مشخص كند.
هم اكنون اشتغال بین 31 تا 37 درصد جمعیت خراسان شمالی در بخش كشاورزی است كه در واقع می توان با اقتصادی كردن آن، بخش زیادی از مشكلات اجتماعی و معضلات بیكاری را برطرف كرد كه این امر توجه مسوولان را می طلبد.
كارشناسان حوزه كشاورزی گفتند: كشاورزان باید خود بتوانند طرح های بزرگ از جمله اجرای سامانه آبیاری نوین را در راستای افزایش تولید و بالا بردن راندمان تولید در واحد سطح افزایش دهند.
آنان همچنین اظهار كردند: دولت طرح های كشاورزی خوبی از جمله سامانه آبیاری نوین اجرا می كند كه اعتبارات و تسهیلاتی نیز به فعالان در حوزه كشاورزی ارائه می شود كه تنها كشاورزان صنعتی كار می توانند از این خدمات استفاده كنند اما كشاورزان خرده مالك كمتر قادر به استفاده از این نوع تسهیلات هستند.
آنان با بیان اینكه كشاورزان باید از این فرصت استفاده كنند، اظهار كرد: دولت برای اجرای طرح های آبیاری نوین تا 85 درصد هزینه ها را پرداخت می كند.
آنان افزودند: مشكل فعلی كشاورزان و باغداران كمبود آب است كه اجرای طرح های آبیاری نوین می تواند كمك بزرگی در راستای بهینه مصرف كردن از منابع آبی باشد.
به گفته كارشناسان حوزه كشاورزی كشاورزان خرده مالك نیز باید با هم تجمیع شوند تا بتوانند با استفاده از تسهیلات طرح های آبیاری نوین را اجرا كنند چرا كه هر استانی كه كمتر از اعتبارات و تسهیلات در اجرای آبیاری نوین كمتر استفاده كنند ضرر خواهند كرد.
آنان بر زنجیره ای كردن فعالیت های بخش كشاورزی نیز تاكید كردند و افزودند: كشاورزان باید با هم متحد شوند و تشكلی ایجاد كنند كه با كمترین هزینه طرح ها را در سطح مزارع اجرا كنند.
مدیر آب و خاك و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان شمالی گفت: تنها 20 درصد اعتبار اجرای سامانه آبیاری نوین از محل سفر ریاست جمهوری به این استان جذب شده است.
بهروز عربی در گفت و گو با ایرنا اظهار كرد: از محل سفر ریاست جمهوری به این استان برای اجرای طرح های سامانه آبیاری نوین در سطح باغ ها و مزارع 600 میلیارد ریال اعتبار اختصاص داده شد اما تاكنون از این میزان 120 میلیارد ریال جذب شده است.
وی افزود: اعتبار اختصاص داده شده در یك سرفصل برای اجرای طرح های آبیاری نوین و همچنین انتقال آب با لوله اختصاص یافته است.
وی اظهار كرد: كشاورزان این استان از اجرای طرح های آبیاری نوین استقبال خوب دارند اما متاسفانه اعتبارات در این خصوص كمتر اختصاص یافته است.
وی افزود: طبق تعهد به مدت دو سال باید در این استان هفت هزار هكتار سامانه های آبیاری نوین اجرا می شد اما در یك سال در سطح 9 هزار هكتار مطالعه انجام شد و در سطح دو هزار و 800 هكتار نیز طرح اجرا كه بیش از تعهد كار انجام شده است.
وی اظهار كرد: طبق پیش بینی انتظار داریم در سال 95 نیز در سطح 9 هزار هكتار از زمین های كشاورزی و باغ های این استان طرح های آبیاری نوین اجرا شود كه برای این میزان به یك هزار میلیارد یال اعتبار مورد نیاز است كه امیدوار هستیم محقق شود.
مدیر آب و خاك و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان شمالی گفت: این استان 344 هزار هكتار عرصه كشاورزی دارد كه 146هزار هكتار آن آبی است و تاكنون 19 هزار و 250 هكتار از این سطح زیر پوشش شیوه های نوین آبیاری رفته است.
وی گفت: از مجموع زمین های آبی این استان در شرایط كنونی تنها 50 هزار هكتار استعداد لازم برای اجرای سامانه های نوین آبیاری قطره ای و بارانی را دارد و برای بقیه عملا نمی توان از این شیوه ها استفاده كرد.
مدیر آب و خاك و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان شمالی گفت: كشاورزان در اجرای طرح های آبیاری تحت فشار قطره ای و بارانی تنها 15 درصد هزینه اجرا را می پردازند و مابقی هزینه ها از طریق یارانه دولتی تامین می شود.
عربی افزود: با اجرای طرح های آبیاری نوین عملكرد آبیاری 50 درصد و میزان محصول تولیدی 30 درصد افزایش یافته و هزینه های آبیاری نیز تا 80 درصد كاهش می یابد.
وی بر اهمیت و ضرورت اجرای طرح های آبیاری نوین در زمین های كشاورزی این استان تاكید كرد و گفت: با توجه به پدیده خشكسالی و كمبود آب، باید روند آبیاری اراضی كشاورزی در این استان از سنتی به صنعتی تغییر یابد.
استان خراسان شمالی امسال در زمره سه استان نخست كشور است كه با بحران خشكسالی و پیامدهای آن مواجه بوده است.
عربی با بیان اینكه روند اجرای طرح های آبیاری نوین در این استان كند است افزود: هر ساله بخشی از سامانه های اجرا شده نیز فرسوده می شود كه باید روند اجرای طرح ها در این استان سرعت داده شود.
وی اظهار كرد: دست كم باید سالانه پنج هزار هكتار از عرصه های كشتزار های این استان مجهز به سامانه آبیاری نوین شود كه برای این منظور بیش از 500 میلیارد ریال اعتبار مورد نیاز است.
وی بر اجرای سند ملی آب در این استان نیز اشاره كرد و افزود: این طرح در سه شهرستان این استان اجرا می شود كه در این طرح الگوی های كشت، مصرف بهینه، بهره برداری اصولی و اساسی و سایر موارد در خصوص صرفه جویی آب و استفاده مطلوب مطرح خواهد شد.
مدیر آب و خاك و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد كشاورزی خراسان شمالی گفت: تاكنون تنها حدود 11 درصد از مزارع و باغ های آبی این استان به شیوه های نوین آبیاری مجهز شده است.
عربی افزود: خراسان شمالی 344 هزار هكتار عرصه كشاورزی دارد كه 146 هزار هكتار آن آبی است و تاكنون 16 هزار و 850 هكتار از این سطح زیر پوشش شیوه های نوین آبیاری رفته است.
وی گفت: از مجموع زمین های آبی این استان در شرایط كنونی تنها 50 هزار هكتار استعداد لازم برای اجرای سامانه های نوین آبیاری قطره ای و بارانی را دارد و برای بقیه عملا نمی توان از این شیوه ها استفاده كرد.
وی اظهار كرد: نبود آب كافی و منابع مطمئن آبی، شوری آب های موجود و عدم یكپارچه سازی زمین های زراعی از اصلی ترین موانع اجرای طرح های آبیاری نوین در كشتزارهای این استان است.
وی افزود: بر این اساس تاكنون 32 درصد از اراضی كشاورزی این استان كه مستعد اجرای سامانه های آبیاری نوین بوده است به این سامانه مجهز شده است.
از محل اعتبارات سفر رهبری به استان 150 میلیارد ریال برای تجهیز اراضی كشاورزی به طرح های آبیاری نوین در سال های 92 تا 94 مصوب شده كه در سال 92 برای این منظور 65 میلیارد ریال اختصاص یافت.
مدیر آب و خاك و امور فنی و مهندسی اداره كل جهاد كشاورزی خراسان شمالی گفت: كشاورزان در اجرای طرح های آبیاری تحت فشار قطره ای و بارانی تنها 15 درصد هزینه اجرا را می پردازند و مابقی هزینه ها از طریق یارانه دولتی تامین می شود.
وی افزود: با اجرای طرح های آبیاری نوین عملكرد آبیاری 50 درصد و میزان محصول تولیدی 30 درصد افزایش یافته و هزینه های آبیاری نیز تا 80 درصد كاهش می یابد.
وی بر اهمیت و ضرورت اجرای طرح های آبیاری نوین در زمین های كشاورزی این استان تاكید كرد و گفت: با توجه به پدیده خشكسالی و كمبود آب، باید روند آبیاری اراضی كشاورزی در این استان از سنتی به صنعتی تغییر یابد.
رئیس سازمان جهادكشاورزی خراسان شمالی گفت: از محل سفر رییس جمهوری به این استان 600 میلیارد ریال اعتبار برای سامانه آبیاری نوین اختصاص یافت.
عبدالله یوسفی اظهار كرد: این میزان اعتبار به مدت دو سال برای اجرای طرح های آبیاری نوین این استان اختصاص داده شد.
وی با بیان اینكه كشاورزان برای اجرای طرح های آبیاری نوین از این فرصت استفاده كنند افزود: این اداره كل برای اجرای طرح های آبیاری نوین در مزارع و باغ ها آمادگی دارد و در این راستا اعتبارات بلاعوض و تسهیلات خوب در اختیار كشاورزان قرار می دهد.
وی گفت: هم اكنون دوران استحصال آب های ارزان قیمت به پایان رسیده و باید قدر كمترین آب ها را هم بدانیم.
یوسفی افزود: باید با بهره وری درست جلوی هدر رفت آب گرفته شود و تولید در واحد سطح نیز افزایش یابد.
رییس سازمان جهاد كشاورزی خراسان شمالی تعداد بهره برداران بخش كشاورزی خراسان شمالی را 82 هزار بهره بردار عنوان و بیان كرد: این استان 344 هزار هكتار عرصه كشاورزی دارد كه این میزان برابر 11.4 درصد مساحت كل این خطه است.
یوسفی میزان كل تولیدات بخش كشاورزی این استان را بیش از یك میلیون و 200 هزار تن عنوان كرد.
وی نیز خواستار تجمیع حوزه كشاورزی شد و گفت: بیشتر زمین های كشاورزی این استان كوچك و آن هم پراكنده است كه تنها راه افزایش تولید در واحد سطح، پایین آوردن هزینه های تولید، استفاده در طرح های نوین از جمله آبیاری نوین ایجاد تشكل و تجمیع شدن است.

***كشاورزان خراسان شمالی از آبیاری نوین بهره برداری مطلوبی نمی كنند
رییس سازمان نظام مهندسی كشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی گفت: كشاورزان این استان از سامانه های آبیاری نوین به نحو مطلوب بهره برداری نمی كنند.
حسن نامجو در گفت و گو با ایرنا به كمبود منابع آبی اشاره و اظهار كرد: اكنون عملكرد استفاده از سامانه های آبیاری نوین در این استان پایین است.
وی افزود: برخی از بهره برداران بخش كشاورزی با وجود اینكه هزینه های زیادی برای تجهیز زمین های خود به طرح های آبیاری نوین كرده اند اما به علت دانش كم در این حوزه با مشكلات زیادی روبه رو هستند.
وی گفت: هم اكنون حمایت های خوبی نیز از سوی دولت برای اجرای طرح های آبیاری نوین می شود كه دولت 85 درصد هزینه ها به بهره برداران در قالب تسهیلات قرض الحسنه پرداخت می شود.
وی افزود: برای بهره برداری اصولی باید كارشناسان در كنار كشاورزان باشند تا نحوه استفاده صحیح از این سامانه ها به آنان آموزش داده شود.
وی یكی از مشكلات بخش كشاورزی این استان را نیز كوچك بودن قطعات زمین دانست و گفت: این امر نیز موجب اجرای طرح ها از جمله سامانه آبیاری نوین خواهد شد.
وی افزود: هم اكنون 90 كارشناس آبیاری در سطح این استان وجود دارد كه امید وار هستیم با هدایت و نظارت این كارشناسان بهره وری از منابع آبی افزایش یابد.
رییس سازمان نظام مهندسی كشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی بر آموزش بهره برداران بخش كشاورزی و اعضای سازمان نظام مهندسی تاكید كرد و گفت: برای این منظور درخواست چهار میلیارد ریال اعتبار از استانداری داده ایم.
سرپرست گروه سیستم های آبیاری كشور گفت: در سال جاری هزار و 500 میلیارد تومان برای سامانه های آبیاری نوین در كل كشور اختصاص داده شده است.
مهندی محسن عبدی اخیرا در حاشیه بازدید از طرح های آبیاری نوین در خراسان شمالی به خبرنگار ایرنا اظهاركرد: این اعتبارات از محل صندوق توسعه ملی پیش بینی شده است كه به صورت ارزی 500 میلیون دلار می باشد.
وی افزود: این اعتبارات 85 درصد اعتبارات مورد نیاز سامانه های آبیاری است كه 15 در صد آن را خود كشاورزان تامین می كنند.
وی تصریح كرد: در خراسان شمالی نیز مبلغ 60 میلیارد تومان از اعتبارات ریاست جمهوری اختصاص داده شده كه تاكنون مبلغ 13میلیارد تومان آن به استان ارسال شده است.
وی افزود: در كل كشور یك میلیون 500 هكتار از اراضی را به سامانه های آبیاری تجهیز كرده ایم كه چیزی معادل 25 درصد كل سطح اراضی كشور است.
وی بیان كرد: 75 درصد مابقی اراضی باقی مانده است كه باید به این سیستم تجهیز شود كه با حمایت دولت امیدوار هستمی به اهداف پیش بینی شده دست پیدا كنیم .
وی با اشاره به اینكه سیستم های آبیاری نوین برای صرفه جویی در مصرف آب موثر می باشند افزود: در كل كشور سامانه های آبیاری در دوگروه قطره ای و بارانی در حال اجرا می باشد.
وی تصریح كرد: اولویت و سیاست دولت و وزارت جهاد كشاورزی اجرای سامانه های بارانی نیست چرا كه این روش تبخیر زیادی را دارد.
وی اظهاركرد: سامانه های آبیاری قطره ای اگر كه به نحو مطلوبی مطالعه، طراحی و اجرا شود تا 90 درصد راندمان آبیاری را افزایش می دهد.
وی بیان كرد: سامانه های آبیاری بارانی نیز اگر در زمان مناسب آبیاری شود حداكثر 70 درصد راندمان آبیاری را تامین می كند.
با توجه به بحران شدید آب در خراسان جنوبی اجرای روش های نوین آبیاری كشاورزی از ضروریات است اما خرده مالكی به عنوان مانعی در اجرای این طرح موجب شده تنها 11درصد اراضی استان به این سیستم مجهز شود.
كارشناسان معتقدند كه مدیریت نادرست منابع آب خراسان شمالی در سالیان گذشته و از طرفی خشكسالی باعث شده است كه سطح آب های زیر زمینی این استان كاهش یابد.
هم اكنون كاهش نزولات جوی، مصرف بی رویه آب در بخش كشاورزی و پایین رفتن سطح منابع آب زیرزمینی این هشدار را به كشاورزان خراسان شمالی می دهد كه باید هر چه سریع تر كشاورزان را برای تغییر شیوه آبیاری ترغیب و با دریافت تسهیلات مورد نیاز روش‌های آبیاری نوین را در استان اجرا كنند.
دولت متعهد شده كه 85 درصد از هزینه تجهیز مزارع به سیستم های آبیاری نوین را به شكل بلاعوض پرداخت كند.
استان 925 هزار نفری خراسان شمالی از شمال و شمال شرقی به طول 300 كیلومتر دارای مرز مشترك با جمهوری تركمنستان و از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی و از جنوب غرب با استان سمنان و از غرب با استان گلستان همجوار است.
این استان با اقلیمی متفاوت از نواحی همجوار خود از این نظر شرایط خاصی در منطقه دارد؛ از شمال و جنوب با بیابانهای بزرگ كویری همجوار است ولی به دلیل شرایط منطقه ای و جهت غربی– شرقی رشته كوه های كپه داغ در شمال و آلاداغ در جنوب دارای آب و هوای متفاوتی است و از میزان بارندگی متفاوتی در مناطق مختلف برخوردار می باشد.
براساس داده های اداره كل هواشناسی خراسان شمالی میانگین بارش ۳۵ ساله بجنورد 263.4، شیروان 244.2، اسفراین 211.8، آشخانه350 و جاجرم 130 میلی متر باران است.
3007/6042