همه چیز در باره برند حلال در ایران؛ از جنجال آدامسهای الكلی تا ژلاتین خوكی

برند «حلال» نوعی استاندارد اسلامی است كه وجود آن روی محصولات غذایی، به معنای آن است كه مصرف آن از نظر موازین شرعی برای مسلمانان مشكلی ندارد.
این برند برگرفته از «غذای حلال» در دین اسلام است. در میان مسلمانان نخستین بار، سالها پیش، مالزی استفاده از آن را در مورد محصولات غذایی باب كرد اما حالا، بسیاری از كشورهای اسلامی نیز آن را مورد استفاده قرار می دهند، به گونه ای كه به یك علامت جهانی در دنیا تبدیل شده و حتی مورد استقبال شهروندان كشورهای غیر اسلامی نیز قرار گرفته است.
برند حلال علاوه بر محصولات مختلف غذایی و آشامیدنی ، مواد آرایشی ، بهداشتی و دارویی را نیز در بر می گیرد اما بیشترین كاربرد آن برای موادغذایی است و نشان می‌دهد كه در تهیه مواد اولیه محصول از حیوانات حرام گوشت یا مواد و محصولاتی كه از نظر اسلام، غیرشرعی به شمار می رود، استفاده نشده است.
مردم با دیدن برند حلال به ویژه در كشورهای غیرمسلمان خیالشان راحت می شود كه غذا حلال است و با فراغ بال می توانند آن را مصرف كنند.
متولی صدور برند حلال در ایران، مركز ملی تحقیقات جمهوری اسلامی ایران است كه مردم در مقاطعی كه شایعات و اخباری مبنی بر ورود و عرضه آدامس های الكلی یا وجود منشاء خوكی در برخی داروها مطرح شد با اسم این مركز بیشتر آشنا شدند.
با انتشار اخباری مبنی بر صدور گواهی حلال سئوالاتی برای مردم مطرح شد كه پس چرا این لوگو را روی همه محصولات غذایی نمی بینند و آیا محصولاتی كه در فروشگاه ها بدون این برند عرضه می شوند ، حرام هستند یا نیستند.
همچنین با وجود اینكه بارها اعلام شده كه آدامس های الكلی در بازار وجود ندارد اما برخی مشتریان هنوز با آدامس هایی روبرو می شوند كه روی برچسب آنها با واژه الكل مواجه می شوند یا اینكه برخی دیگر نگران هستند كه نكند منشاء تهیه ژلاتین ها از حیوانات حرام گوشتی مانند خوك باشد و همه مردم انتظار دارند كه مركز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی به این سئوال ها پاسخ دهد. اما بطور طبیعی در كشورهای مسلمان كه تمام مواد غذایی باید حلال باشند پس گواهی حلال دیگر چه كارآیی دارد.

**گواهی حلال چرا آمد؟
گرچه فرآیند حلال سازی محصولات غذایی از گذشته های دور وجود داشته اما بحث گواهی و برند حلال از دهه 1960 مطرح شده است. گفته می شود پیش از مالزی، اولین گواهی های حلال برای محصولات غذایی در آرژانتین یعنی كشوری در قاره آمریكا صادر شد كه 92 درصد جمعیت آن را مسیحیان تشكیل می دهند.
جریان از این قرار بود كه یك مسلمان اهل لبنان به آرژانتین مهاجرت كرده بود و با تاسیس خانه ذبح آرژانتین برای فروش محصولات خود در این كشور ، نخستین گواهی حلال را با نام گواهی غذاهای حلال آرژانتینی صادر كرد.
طی سال های بعد كشورهای دیگری مانند مالزی ، تركیه، فیلیپین ، سنگاپور و اندونزی نیز به جمع كشورهای صادركننده گواهی حلال پیوستند.
مركز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران نیز بر اساس ابلاغیه وزیر وقت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی در سال 90 ایجاد شد.
طی مصوبه هیات وزیران در سال 91 نیز وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكی ملزم به ایجاد ساختار وتامین منابع مالی لازم برای تجهیز مركز تحقیقات حلال به عنوان طرح ملی در سازمان غذا و دارو شد.
اما برای برخی مردم این سئوال مطرح است كه صدور گواهی حلال در كشورهای غیرمسلمان منطقی است چراكه ساكنان یا مسافران مسلمان در این كشورها با دیدن گواهی و برند حلال می توانند با خیالی آسوده غذاهای حلال را بخورند اما پس چرا در كشورهای اسلامی نیز این گواهی ها صادر می شود و اصولا چه سازمان یا نهادی روی این گواهی ها نظارت دارد.

**سازمان غذا و دارو، تنها صادر كننده گواهی حلال
معاون پژوهشی مركز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: مجلس شورای اسلامی اخیرا مصوبه ای داشت كه طبق آن سازمان استاندارد نیز می توانست نشان حلال را اعطا كند اما شورای نگهبان این مصوبه را تائید نكرد.
عبدالعظیم بهفر تاكید می كند: پرداختن به موضوع حلیت مواد غذایی در قالب سازمان در برخی كشورها پیش از ایران آغاز شده است اما سازمان غذا و دارو، هم اكنون به عنوان یك مركز حاكمیتی ، نظارت شدیدی در خصوص حلیت تمام فرآورده های غذایی وارداتی دارد .

**اقتصاد و گواهی حلال
كارشناسان امر دلایل زیادی را برای صدور گواهی حلال برشمرده اند كه مهم ترین آن دلیل اقتصادی است.
سالانه محصولات غذایی زیادی به ایران وارد می شود كه حلال یا حرام بودن آن از اهمیت زیادی برخوردار است؛ بطورمثال سال گذشته 30 فرآورده غذایی - كه عمدتا از نوع ژلاتین بودند- به خاطر داشتن منشاء حرام ، اجازه ورود به كشور را پیدا نكردند.
همچنین داشتن گواهی حلال به عنوان یك نشان كیفیت و استاندارد در جهانی كه كشورهای غیرمسلمان بازار اقتصادی محصولات غذایی را قبضه كرده اند ، می تواند نقش مهمی در صادرات به كشورهای مسلمان و حتی غیرمسلمان داشته باشد.
معاون پژوهشی مركز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران در این باره نیز می گوید: طبق آمار یك و نیم میلیارد نفر مسلمان در جهان خواستار مواد غذایی حلال هستند و علاوه بر آن برآورد می شود كه یك میلیارد از غیرمسلمانان نیز غذای حلال را ترجیح می دهند؛ این مساله به آن معناست كه در مجموع تقریبا دو و نیم میلیارد نفر در جهان خواهان غذاهای حلال هستند.
بهفر خاطرنشان می كند: مساله حرام و حلال از اهمیت ویژه ای در زندگی مسلمانان برخوردار است و اگرچه یك بحث فقهی است اما از نظر اقتصادی و نیز علمی ، حائز اهمیت است.
به گفته وی، بحث حلیت مواد غذایی، تلفیقی از مباحث فقهی و آنالیز كنترل آنها است.
معاون پژوهشی مركز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران تاكید می كند: این مركز همچنین بر فرآورده های غذایی تولید داخل نیز نظارت داشته و آنها را بررسی می كند و در صورت لزوم ، مشاوره ها و توصیه های لازم و روش كار را به تولیدكنندگان آنها گوشزد می كند.
بهفر اضافه می كند: حلیت و ایمنی فرآورده های غذایی وارداتی باید برای وزارت بهداشت احراز شود و توسط كارشناسان و ارگان های ذیربط مورد بررسی قرار گیرد.
وی ادامه می دهد: با اخذ گواهی حلال و سلامت است كه مردم با خیال راحت می توانند فرآورده های غذایی با آرم سازمان غذا و دارو را مصرف كنند.

**چرایی نبود لوگوی حلال روی برخی محصولات غذایی
معاون پژوهشی مركز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران می گوید: تمام فرآورده های غذایی تولید داخل كه آرم سازمان غذا و دارو را دارند از نظر حلیت مورد بررسی قرار گرفته اند.
بهفر می افزاید: با این وجود برخی از تولیدكنندگان برای صادرات محصولات خود بطورجداگانه درخواست گواهی حلال می كنند و بنابراین در كنار لوگوی سازمان غذا و دارو در برخی محصولات ، لوگوی حلال نیز استفاده می شود.
وی خاطرنشان می كند: تمام محصولات غذایی نیز كه از ایران صادر می شوند، حلال هستند چراكه زیرساخت های كارخانه های ایران برای تولید فرآورده های غذایی، همه حلال است.

**ضرورت ورود لوگوی حلال ایران به بازار جهانی
معاون پژوهشی مركز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران تاكید می كند: آرم و برند حلال جمهوری اسلامی ایران باید وارد بازار جهانی شود.
بهفر می افزاید: مركز ملی تحقیقات حلال جمهوی اسلامی ایران در راستای جهانی كردن آرم حلال كشور، قدم های بزرگ برداشته به نحوی كه سایر كشورها به مصرف فرآورده های غذایی ایران ، تشویق شده اند.

**آدامس های الكلی كه الكلی نیستند
معاون پژوهشی مركز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به بحث وجود الكل در برخی آدامس ها نیز می گوید: تشخیص الكل های موجود در باقت آدامس، یك بحث تخصصی و شیمی است؛ قند الكل ها در حقیقت ساختاری از فرآورده های قندی هستند كه بطورمثال در آن بجای بنیان های كتونی (نوعی تركیبات شیمیایی ) ، بنیان الكلی قرار می گیرد و این الكل با الكل اتانول متفاوت است و منظور الكل اتیلیك یا اتانول (شراب) نیست.
بهفر در عین حال تصریح می كند: هیچ اظهارنظری درباره فرآورده های قاچاق و تقلبی نمی كنیم اما فرآورده هایی كه از مسیر رسمی وارد كشور می شوند از لحاظ ایمنی و حلیت بررسی شده و مشكلی ندارند و مردم با خیال راحت می توانند این محصولات دارای لوگوی سازمان غذا و دارو را مصرف كنند.

**ردیابی منشاء خوكی ژلاتین ها
معاون پژوهشی مركز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران می گوید: مردم مطمئن باشند كه كوچكترین آلودگی به مواد حرام در محصولات غذایی ردیابی می شوند به طورمثال تاكنون توانسته ایم كوچك ترین آلودگی های ژلاتین را ردیابی كنیم و به برخی فرآورده ها در این زمینه ، مجوز واردات نداده ایم.
بهفر می افزاید: از طریق بررسی بقایای دی ان ای (DNA) -نوعی اسید نوكلئیك برای ذخیره سازی طولانی مدت اطلاعات ژنتیكی- حتی از مقادیر اندك آلودگی مطلع شده ایم و اكنون نیز قادر به شناسایی آلودگی منشاء خوكی ژلاتین ها هستیم.

**صادرات راهی برای معرفی هرچه بیشتر نشان حلال ایران
معاون پژوهشی مركز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی ایران در خصوص وضعیت برند حلال ایران در جهان می گوید: بسیاری از كشورها برای افزایش اعتبار و قدرت و نیز گسترش نشان حلال خود تلاش می كنند تا صادرات را افزایش دهند.
بهفر می افزاید: وظیفه مركز ملی تحقیقات حلال جمهوری اسلامی این است كه تلاش كند تا تولیدكنندگان را از طریق مشاوره علمی و اعطای نشان حلال به سمت صادرات سوق دهد.
به هرحال طی دهه اخیر صنعت تولید محصولات دارای برند حلال تقریبا سالانه پنج بیلیون دلار رونق اقتصادی داشته است.
از سوی دیگر علاوه بر كشورهای مسلمان، بخش خصوصی در برخی كشورهای غیرمسلمان مانند كانادا و سوئیس اقدام به اعطای گواهی و برند حلال به محصولات غذایی می كند بنابراین ایران نیز همگام با اقتصاد جهان باید در جهت تقویت گواهی و برند حلال خود بیش از پیش تلاش كند.
گزارش از سادات حسینی خواه
اجتمام(5)**9185 ** 1418