تدبیر دولت، بهره گیری از ظرفیت های بومی برای احیای صنایع دستی

به گزارش ایرنا، صنایع دستی پیشینه ای در تاریخ و فعالیت های انسان های نخستین دارد، بر اساس اسناد و مدارك تاریخی، سابقه پیدایش آن به عصر حجر می رسد كه از افتخارات هر ملتی، صنایع بومی و دستی آن است.
به عبارت بهتر هنر صنعت حاصل ذوق، هنر، سلیقه، ابتكار و خلاقیت هنرمندان و صنعتگرانی است كه آداب و رسوم و حتی پیام فرهنگی نسل ها را در محصولات تولیدی خود متجلی كرده و از آن پاسداری می كنند و از آنجا كه صنایع دستی، صنعتی چند بعدی و یا چند وجهی است غیر از جنبه های هنری و فرهنگی از نظر اقتصادی و اجتماعی نیز حائز اهمیت است.
از همین رو حفظ و حراست از صنایع دستی اهمیت دوجندان پیدا می كند، از این رو برنامه هایی برای حمایت و توسعه این صنعت در دستور كار دولت یازدهم قرار گرفته است.
چهارمحال و بختیاری از جمله مناطق خاص و مورد توجه دولت تدبیر و امید است، به همین سبب وجود اشكال متنوع شیوه زندگی در این استان دارای صنایع دستی از زندگی عشایر كوچرو، عشایر اسكان یافته، روستاییان و اقشار شهرنشین كه حرفه ای برای امرار معاش مردم این منطقه نیز محسوب می شود، توجه دوچندان را می طلبد.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری گفت: هم اكنون بیش از 6 هزار و 500 دانش آموخته رشته های هنری در استان وجود دارد كه از این تعداد 2 هزار و 500 هنرمند در 50 رشته صنایع دستی در استان مشغول فعالیت هستند و 70 درصد آن را بانوان به خود اختصاص داده اند.
به گفته بهمن عسگری سوادجانی، قالی بافی، چوخابافی، نمدمالی، گیوه دوزی، خورجین بافی، گلیم بافی، بافت سیاه چادر، جاجیم بافی و قفلسازی از مهمترین صنایع دستی این استان به شمار می رود كه فعالیت در رشته های قالی بافی، گلیم بافی و نمد از عمومیت بیشتری برخوردار است.
اما مساله این است كه بسیاری از این صنایع دستی با گذشت زمان و تغییر سلایق و نیازهای روز مردم و نبود توجیه اقتصادی برای تولید این محصولات، رفته رفته رو به فراموشی گذاشته و فعالیت در برخی از این رشته ها با استقبال بسیار كمی مواجه شده است.
تاكنون 37 محصول تولیدی صنایع دستی در چهارمحال و بختیاری موفق به دریافت نشان ملی مرغوبیت كالا شده كه از این تعداد 29 نشان در دولت یازدهم كسب شده است.
همچنین در دولت تدبیر و امید 9 رشته صنایع دستی استان از جمله گلیم بافی، خورجین بافی، ساخت عروشك محلی بازبازك، بافت چوخا، بافت عروسك لیلی، قالی بافی محلی و آهنگری سنتی در فهرست آثار معنوی به ثبت رسیده است.
در میان صنایع دستی استان، محصولات عشایری كه از صنایع دستی اولویت دار استان به شمار می رود بیش از سایر تولیدات در گذر زمان به دست فراموشی سپرده شده كه از آن جمله می توان به گلیم بافی، چوخابافی، جاجیم بافی اشاره كرد و نمد مالی هم كه جزو صنایع دستی مردم یكجانشین استان بوده در سال های اخیر رونق خود را از دست داده اما با تدبیر دولت یازدهم در آموزش مردم مناطق عشایری و روستایی گام بزرگی برای احیای این صنایع برداشته شده است.
متولیان بخش صنایع دستی استان نیز بر این باروند كه در دولت یازدهم برای جلوگیری از این روند، تدابیری اتخاذ شده تا از این طریق هم بتوان ارزش های تاریخی و فرهنگی صنایع دستی استان را حفظ كرد و هم از آن برای توسعه فعالیت های اقتصادی و بهبود وضعیت معیشت روستاییان بهره گرفت.
* استفاده از ظرفیت های بومی مناطق محروم در احیای صنایع دستی
معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری، بهره گیری از ظرفیت های بومی مناطق روستایی و عشایری را از مهمترین تدابیر احیای صنایع دستی و اشتغال آفرینی در استان دانست و گفت: سال گذشته در دهستان موگویی شهرستان كوهرنگ با برگزاری كلاس های آموزشی و در اختیار قرار دادن مواد اولیه تولید صنایع دستی برای 100 خانوار در این منطقه محروم اشتغالزایی شد.
مهرداد رییسی افزود: این محصولات تولیدی كه بیشتر شامل جاجیم، گلیم، سیاه چادر و چوخا بوده از این افراد با قیمت خوبی خریداری شده كه ضمن اشتغالزایی مناسب و كسب درآمد برای خانوارها در احیا و حفظ صنایع دستی اصیل استان نیز گام بسیار مهمی بوده است.
وی تصریح كرد: این برنامه امسال در منطقه بازفت شهرستان كوهرنگ و براساس اولویت بندی در سایر مناطق محروم استان اجرا می شود.
معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری، آموزش را از برنامه های محوری این معاونت برشمرد و افزود: در راستای توسعه و ترویج صنایع دستی در شهرستان اردل كارگاه های آموزشی برپا شده كه زمینه اشتغال 300 نفر را فراهم كرده و نزدیك به 10 میلیارد ریال از صندوق كارآفرینی امید پرداخت شده است.
رییسی با بیان این كه این معاونت متعهد است تا در سال جاری برای 500 نفر اشتغالزایی كند، اظهار كرد: براساس برنامه های پیش بینی شده امید است در سال جاری بیش از این اشتغالزایی شود.
* اعطای 25 میلیارد ریال تسهیلات به متقاضیان در استان
وی از اعطای 25 میلیارد ریال تسهیلات به متقاضیان طی سال گذشته خبر داد و گفت: از این میزان 9 میلیارد ریال از محل مشاغل خانگی و مابقی از محل صندوق كارآفرینی امید پرداخت شده است.
رییسی، اعمال ابتكار و خلاقیت در تولیدات را از دیگر راهكارهای احیای صنایع دستی در استان برشمرد و افزود: نمد و چوخا 2 محصول تولید صنایع دستی استان است كه در سال های اخیر با خلاقیت در تولید از حالت تك مصرفی خارج و كاربری های جدیدی برای این محصولات تعریف شده كه با استقبال خوب مردم روبرو شده است.
معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری با اشاره به تجهیز كارگاه های تولید صنایع دستی در استان اظهار كرد: تجهیز كارگاه های خاتم كاری در روستای شیخ شبان به نحوی كه هم اكنون تمام فرایندهای تولید خاتم در همین كارگاه ها انجام می شود و تجهیز مجتمع نمد بهرام آباد كه تمام نیازهای تولید محصولات نمدی را در استان پاسخ می دهد از اقدامات انجام گرفته در همین راستاست.
* گسترش نمایشگاه های صنایع دستی در مراكز آموزش عالی استان
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری به برگزاری نمایشگاه های صنایع دستی در مراكز آموزشی استان اشاره كرد و افزود: این اقدام زمینه مناسبی را برای ترغیب فارغ التحصیلان دانشگاهی به آموزش و تولید صنایع دستی فراهم می كند.
بهمن عسگری سوادجانی با اشاره به ارائه آموزش های رایگان تولید صنایع دستی در استان، تصریح كرد: در خصوص ایجاد كارگاه و فروش محصولات نیز مشاوره های لازم در اختیار افراد قرار داده می شود.
وی با بیان این كه چهارمحال و بختیاری، استان پایلوت كشور برای خرید تضمینی محصولات صنایع دستی تعیین شده است، خاطرنشان كرد: در همین راستا در مجموعه های فروشگاهی كه در سطح شهر برپا شده محصولات تولیدی فعالان این حوزه خریداری و وجه آن به صورت نقد به آنها پرداخت می شود.
عسگری سوادجانی همچنین گفت: در حوزه صنایع دستی استان فرصت های شغلی متعددی فراهم شده و با وجود این فرصت ها بیكاری در استان معنا و مفهومی ندارد و افراد جویای كار می توانند ضمن بهره مندی از آموزش های رایگان و دریافت مواد اولیه تولید صنایع دستی محصولات خود را با قیمت خوب به این اداره كل بفروشند و برای خود درآمدزایی كنند.
* تدبیر دولت برای حمایت از تولیدات صنایع دستی مطلوب است
یك استاد دانشگاه و دكترای رشته پژوهش و هنر، اقدام های انجام گرفته برای حفظ و احیای صنایع دستی استان را مطلوب ارزیابی كرد و گفت: امید است تا این حركت خوب تداوم یابد و به مقطع زمان كوتاهی منتهی نشود.
افسانه قانی با اشاره به اهمیت احیای صنایع دستی با توسل به تغییر كاربری این تولیدات افزود: صنایع دستی نه تنها بخشی از فرهنگ معنوی و پیشینه تاریخی جوامع به شمار می رود بلكه از نظر اقتصادی نیز دارای اهمیت بالایی است.
وی تصریح كرد: از آنجا كه صنایع دستی یادگار نیاكان و اجداد ماست و امروزه با دیدن این دست ساخته ها تاریخ و فرهنگ و هنر كهن و اصیل كشور در ذهن تداعی می شود، این موضوع نقش مهمی در ایجاد روحیه خودباوری و پایبندی به به ارزش ها دارد.
این استاد دانشگاه، بازاریابی و ایجاد زمینه لازم برای فروش محصولات صنایع دستی را شرط لازم برای توسعه صنایع دستی دانست و خاطرنشان كرد: فعالان صنایع دستی به واسطه قیمت پایین محصولات و نبود بازار فروش كمتر به سمت تولید این محصولات روی می آورند كه در این خصوص باید سازوكارهای مناسبی تدبیر شود.
با این وجود ذكر این نكته ضروری است كه حفظ و احیای صنایع دستی ضمن حمایت های دولت نیازمند عزم و مشاركت جویی جوامع بومی نیز است، چرا كه در صورت موفقیت این طرح، می توان گام مهمی در جهت حل مشكلات اقتصادی جوامع محلی به ویژه زنان روستایی برداشت.
در همین راستا امید است با احیا و توسعه صنایع دستی گام های موثری در ایجاد فرصت های شغلی متعددی برداشته شود تا جایگاه واقعی این صنعت از جهات اجتماعی، فرهنگی و اشتغالزایی حفظ و موجب رشد و توسعه اقتصادی استان و كشور را فراهم كند.
گزارش از خاطره حسین زاده
7363/6021