تكانه های پیشرفت در منطقه محروم سیستان/ امید مردم به طرح های آینده

به گزارش ایرنا حرف زدن از محرومیت ها و به تصویر كشیدن چهره رنجور سیستان و مردم آن با تجربه ملموس سختی ها و دشواری های موجود منطقه بسیار سخت و متفاوت است.
روزهای گرم، آفتابی و سوزان، طوفان های شن سهمگین، بیماری های تنفسی شایع، نبود درآمد و كوچ دسته جمعی برخی ساكنان این منطقه تنها بخشی از مشقت هاییست كه سالیان سال بر مردم این منطقه چیره شده و رنگ و بوی آسایش و رفاه را از این رنجدیده ها گرفته است.
شاید با شنیدن واژه سیستان در ابتدا نامی از رستم و یعقوب لیث و یا انبار غله ایران و تالاب بین المللی هامون در ذهن ها تداعی شود اما اینك وضعیت سیستان با سالیان گذشته آن بسیار متفاوت است، امروز دیگر در دست كودكان این منطقه نمی توان شاخه گندمی دید و در تالاب خشكیده هامون نمی توان فعالیت های وسیع صید و صیادی را مشاهده كرد.
منطقه سیستان از دیربار محل كشت و كار و دامپروری و صیادی بوده است اما پس از قطع شریان حیات بخش آن یعنی رودخانه هیرمند و در پی آن خشك شدن تالاب هامون نوعی تغییر اقلیم در آن رخ داده و این امر سبب تغییر چهره زندگی در آن شده است.
چهره های شاداب و جنب و جوش و سرسبزی و نشاط شهرها و روستاهای آن جای خود را به باد و طوفان و شن و ماسه داده و بسیاری از مردان و زنان را می بینید كه برای در امان ماندن از گرد و غبار سر و صورت خود را با لنگ و چفیه و چادر بسته اند و بجای گشت و گذار در مزارع سرسبز در گوشه ای از روستا و یا شهر در كنار یكدیگر چمباتمه زده و از روزهای خوش گذشته سخن می گویند و دل خوش به آینده هستند.
پس از اینكه در 18 سال قبل رودخانه هیرمند در سرچشمه خود محصور و دریاچه پر گهر آن خشك شد رفته رفته مردم این منطقه درآمد خود را از دست دادند و این موضوع سرآغاز مهاجرت شماری از مردم این دیار شد.
بسیاری از آنانی كه ماندند مجبور به تغییر پیشه از كشاورزی به تجارت مرزی با كشور همسایه یعنی افغانستان كه 300 كیلومتر مرز با این منطقه دارد شدند و با استفاده از هوش و ابتكارشان در تجارت توانستند گلیم معیشت خود را از آب خشكیده در جوار هامون بكشند اما با انسداد مرز در سالهای اخیر و نبود هیچ تدبیر خاصی در پی آن، مردم نیز شغل و معیشت خود را از دست دادند.
انسداد مرز و نبود منابع كافی برای كشاورزی سبب شده تا در چند سال گذشته سیل مهاجرت از این منطقه رشد پیدا كند به طوری كه برخی افراد از مهاجرت بیش از هشت هزار خانوار از این منطقه خبر می دهند و نصب دست نوشته هایی از جنس 'این منزل به فروش می رسد' در سراسر شهرستان های پنجگانه سیستان گواهی بر این ادعا بود.

*** دولت تدبیر و امید نور امید را در دلها روشن كرد
با روی كار آمدن دولت تدبیر و امید به ویژه پس از سفر فروردین سال 93 رئیس جمهوری و اعضای هیات دولت به سیستان و بلوچستان با تصویب و آغاز طرح های مهم زیربنایی این منطقه دچار شوك تحرك و پویایی شد بطوری كه حجت الاسلام والمسلمین انصاری معاون حقوقی رئیس جمهوری در سفر چند روز پیش به زاهدان گفت: با طرحهای متعدد زیربنایی آغاز شده در سه سال اخیر آینده این استان را بسیار درخشان می بینم.
این در حالی است كه استاندار سیستان و بلوچستان چندی پیش در مصاحبه با ایرنا گفته بود: متاسفانه در سالهای گذشته هیچ سند توسعه ای برای این استان تهیه نشده بود و از هر دستگاهی سئوال می شد كه سند توسعه و برنامه جامع تهیه شده را ارائه كنند هیچ یك از آنها چنین سندی نداشتند.
یكی از ساكنان روستاهای مرزی زابل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: مردم سیستان به دلیل نداشتن شغل و كار مجبور به ترك دیار و پذیرفتن كارهای سطح پائین در سایر شهرستانها شده اند.
وی كه خود را علی اكبر نورایی معرفی كرد ادامه داد: در بسیاری از شهرهای كشور برخورد بسیار نامناسبی با مردم سیستان شده است و از آنان به عنوان پناهنده یاد می شود.
وی افزود: شرایط آب و هوایی نامساعد به علت وزش طوفانهای شن و نیز گرمای بیش از اندازه هوا در كنار نبود درآمد مزید بر علت مهاجرت بوده است.
وی بیان كرد: بسیاری از اقوام من در تماس های مكررشان می گویند در صورت وجود اندك درآمدی حاضر به بازگشت به موطن خود هستند.
وی خاطرنشان كرد: همچنین هیچ موضوع انگیزشی برای افراد این منطقه به منظور افزایش میل ماندگار آنان در نظر گرفته نشده بود.
وی با ابراز امیدواری از برخی طرح های دولت یازدهم در منطقه تصریح كرد: دولت یازدهم برخی فعالیت های مثبت در ایجاد طرح های زیربنایی در منطقه سیستان آغاز كرده كه در صورت تكمیل آنها نور امید در دلها روشن و موجب بازگشت روستاییان به خانه و كاشانه اصلی شان می شود.
نورائی اظهار داشت: پس از اعلام انجام برخی طرح ها از سوی دولت یازدهم در منطقه سیستان بسیاری از افراد مهاجرت كرده نسبت به بازگشت به منطقه ابراز امیدواری كرده اند.

**فعالیت دولت یازدهم به نفع شمال و جنوب سیستان و بلوچستان
با روی كار آمدن دولت یازدهم و توجه خاص آن به سیستان و بلوچستان بسیاری از طرح های بزرگ در این منطقه شكل گرفت اما برخی افراد با سوء استفاده از تفاوت های فرهنگی، مذهبی و قومی و قبیله ای موجود در این استان به دنبال تفرقه بین ساكنان شمال و جنوب استان با استفاده از شایعه توجه دولت به نقطه مقابل در این استان بوده اند.
استاندار سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: استان سیستان و بلوچستان در تمام برنامه های دولت یازدهم مهم دیده شده است و همواره در جلسات كابینه دولت از این استان یاد می شود.
علی اوسط هاشمی ادامه داد: برخی افراد مغرض با ادعای واهی اینكه دولت جنوب سیستان و بلوچستان را از شمال آن متمایز می داند به دنبال تشویش اذهان عمومی هستند.
وی ادامه داد: هر طرحی كه در هر گوشه ای از سیستان و بلوچستان اجرا شود تمام مردم این استان از شمال تا جنوب از آن بهره مند می شود.
وی افزود: این در حالی است كه در انجام تمام طرح های سیستان و بلوچستان به منطقه سیستان اهمیت ویژه ای داده شده است.
وی با بیان برخی طرح های بزرگ دولت یازدهم در سیستان و بلوچستان تصریح كرد: یكی از اولویت های این دولت توسعه بنادر چابهار بوده است كه این موضوع به طور مستقیم بر توسعه منطقه سیستان و فعالیت بیشتر پایانه رسمی میلك اثر دارد.
استاندار سیستان و بلوچستان خاطرنشان كرد: هم اینك بسیاری از محموله های عظیم به علت نبود ظرفیت كافی تخلیه و بارگیر در چابهار از این بندر گذشته و كالاهای مورد نیاز افغانستان را در بندر عباس تخلیه می كنند و این محموله ها پس از پیمودن مسیر ترانزیتی طولانی به منطقه سیستان وارد می شوند.
هاشمی بیان كرد: توسعه بنادر چابهار نه تنها به نفع منطقه سیستان بلكه سبب توسعه همه جانبه سراسر استان می شود.
وی اظهار داشت: همچنین طرح ایجاد خط ریلی چابهار- زاهدان- زابل- سرخس در دستور كار دولت یازدهم قرار دارد و هم اینك پیشرفت خوبی در جنوب داشته و در حال رسیدن به مركز استان و پس از آن به منطقه سیستان است.
وی افزود: با توجه به اینكه خطوط ریلی تاثیر بسزایی در انتقال و حمل و نقل افراد و كالا دارند این خط می تواند توسعه بسیاری را بر منطقه سیستان داشته باشد.
استاندار سیستان و بلوچستان با اشاره به طرح بزرگ گاز رسانی به سیستان و بلوچستان كه هم اینك از ایرانشهر به سمت زاهدان در حال انتقال است ادامه داد: وجود گاز در سیستان و بلوچستان مبنای ایجاد بسیاری از كارخانجات خواهد بود.
هاشمی گفت: هم اینك طرح های مطالعاتی انتقال گاز از زاهدان به زابل در حال انجام است و به محض اتصال زاهدان به شبكه گاز عملیات اجرایی انتقال آن به سیستان آغاز می شود.
باید توجه داشت كه سیستان و بلوچستان را نمی توان دو قطب جدا از هم انگاشت زیرا پیوندهای طایفه ای و باورهای دینی این دو منطقه نوعی تلفیق و همگرایی عجیب با یكدیگر دارد و توسعه دور افتاده ترین روستای بلوچستان قطعا به نفع تمام ساكنان سیستان و بلوچستان خواهد بود.

**طرح های امید بخش دولت در منطقه محروم سیستان
استاندار سیستان و بلوچستان اظهار داشت: رفع محرومیت از منطقه سیستان یكی از اولویت های استانداری این استان در سه سال فعالیت دولت تدبیر و امید بوده است و این موضوع به طور مكرر در حال پیگیری است.
*طرح 46 هزار هكتار
هاشمی ادامه داد: از طرح های بزرگ دولت در منطقه سیستان می توان به آبرسانی به 46 هزار هكتار از زمین های كشاورزی این منطقه از طریق لوله اشاره كرد كه می تواند تحولی عظیم را در كشاورزی منطقه ایجاد كند.
وی افزود: اعتبار مربوط به این طرح تخصیص یافته و بر اساس گزارش های موجود این طرح سبب فعال شدن تمام بخش های خدماتی از جمله رستوران ها، خودروهای سبك و سنگین و نیز صنایع سنگین از جمله سنگ شكن های منطقه سیستان شده است.
وی تصریح كرد: ایجاد هزار و 800 فرصت شغلی یكی دیگر از مزیت های این طرح در شرایط كنونی است.
استاندار سیستان و بلوچستان خاطرنشان كرد: به منظور بازده مطلوب این طرح مردم باید نسبت به تغییر الگوی كشت اقدام كنند.
-منطقه آزاد سیستان
وی همچنین با اشاره به فعالیت های دولت یازدهم برای ایجاد منطقه آزاد در سیستان بیان كرد: دولت تدبیر و امید تمام تلاش خود را برای ایجاد منطقه آزاد در سیستان انجام خواهد داد.
وی اظهار داشت: گرچه لایجه ایجاد مناطق آزاد جدید در كشور شامل تعداد محدودی منطقه می شد اما برخی افراد به علت كینه با دولت و نیز قصد انجام تبلیغات برای خود از این امر ممانعت كردند.
استاندار سیستان و بلوچستان گفت: استانداران مناطقی كه در لایجه دولت به منظور ایجاد منطقه آزاد ذكر شده اند بصورت جدی پیگیر این طرح بوده و برای حصول نتیجه بصورت فرد به فرد ملاقات هایی انجام داده اند.
-بازارچه و معابر مرزی
هاشمی ادامه داد: فعال كردن دریچه های مرزی در سیستان از سایر فعالیت های دولت بوده است و در صورتی كه طرف مقابل در كشور افغانستان آمادگی لازم را داشته باشد برخی معابر جدید به منظور رفاه حال مرزنشینان تعبیه می شود.
-گردشگری
وی با اشاره به اهمیت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای دولت یازدهم افزود: دولت تمام آمادگی خود را برای حمایت از میراث فرهنگی موجود در منطقه سیستان اعلام كرده و اینك بسیاری از كارهای زیربنایی در شهر سوخته در حال انجام است.
وی تصریح كرد: آبرسانی به شهر سوخته تصویب و در دست اقدام است و در صورت نیاز به سایر امكانات از جمله برق نیز آمادگی لازم برای همكاری وجود دارد.
استاندار سیستان و بلوچستان خاطر نشان كرد: نمی توان از دولت انتطار ورود مستقیم به موضوع گردشگری و میراث فرهنگی را داشت بلكه دولت یازدهم تمام اقدامات زیر بنایی را انجام داده و شكوفایی این عرصه نیازمند ورود بخش خصوصی است.
-چرخش چرخ های كارخانه ها در سیستان
هاشمی بیان كرد: ایجاد كارخانه آنتیموآن یكی دیگر از فعالیت های مطلوب دولت یازدهم در منطقه سیستان محسوب می شود كه اینك این كارخانه به مرحله تولید شمش آنتیموآن رسیده است.
وی افزود: تصویب ایجاد كارخانه لاستیك، ایجاد كارخانه لوله و اختصاص اعتبار لازم برای حمایت از طرح های صنعتی از دیگر فعالیت های دولت در منطقه سیستان است.
كارخانه لوله در حال فعالیت است و كلنگ ساخت كارخانه لاستیك نیز به زمین زده شده است.
-تالاب بین المللی هامون
استاندار سیستان و بلوچستان گفت: تالاب بین المللی هامون یكی از بخش های مهمی است كه دولت های قبل از ورود به آن خودداری كرده بودند اما دولت یازدهم از بدو فعالیت خود این تالاب را در اولویت ها قرار داد و اینك موفق به ثبت این تالاب به عنوان ذخیره گاه زیست كره شده است.
معاون استاندار سیستان و بلوچستان و فرماندار شهرستان ویژه زابل نیز با اشاره به موضوع تالاب هامون بیان كرد: در هیچ یك از دولت های قبل موضوع تالاب هامون و خشكی آن مطرح نبوده است اما یكی از فعالیت های نخستین دولت یازدهم تلاش برای بهبود شرایط منطقه از طریق تالاب هامون بوده است.
هوشنگ ناظری اظهار داشت: با نگاهی گذرا به اخبار رسانه ها در سالهای قبل به راحتی می توان بی رنگی تالاب هامون و معضلات ناشی از آن را در ادوار گذشته احساس كرد.
-توجه سرمایه گذاران خارجی به سیستان و بلوچستان
فرماندار زابل اظهار داشت: دولت یازدهم توجه خاصی به منطقه سیستان داشته و طرح های عظیمی را نیز در این منطقه آغاز كرده است.
ناظری گفت: با توجه دولت یازدهم به بخش خصوصی و نیز بهبود روابط با كشورهای منطقه و جهان هم اینك سرمایه گذارانی از كشور های چین، تركیه و ایتالیا به منظور سرمایه گذاری در بخش راه آهن، گاز و نیروگاه ها اعلام آمادگی كرده و برخی بازدید ها را نیز انجام داده اند.
وی بیان كرد: همچنین سرمایه گذارانی از كشور های استرالیا، چین و تركیه به منظور سرمایه گذاری در زمینه انرژی های نو در سیستان بازدیدهایی را از این منطقه داشته اند.
-شناسایی مشكلات سیستان و اجرای طرح 46 هزار هكتاری
وی ادامه داد: دولت یازدهم بصورت مستقیم در بسیاری از چالش های موجود در منطقه سیستان وارد شده و موفقیت های خوبی را نیز به دست آورده است.
وی افزود: خشكسالی و خشك شدن تالاب بین المللی هامون یكی از معضلات اساسی منطقه سیستان است كه زمینه ساز تشدید گرد و خاك و بیكاری شمار زیادی از مردم منطقه شده و نیز پیامدهایی از جمله بیماری های شدید تنفسی، افزایش اعتیاد، طلاق و بسیاری دیگر از معضلات را در پی داشته است.
معاون استاندار و فرماندار شهرستان ویژه زابل تصریح كرد: دولت یازدهم با شناخت مشكل خشكسالی در منطقه سیستان طرح آبرسانی به 46 هزار هكتار از اراضی منطقه سیستان به وسیله لوله را در دستور كار قرار داده است.
ناظری خاطرنشان كرد: هم اینك این طرح در 16 ناحیه مختلف دشت سیستان در حال اجرا بوده و با راه اندازی آن، كشاورزان دغدغه تامین آب را نخواهند داشت.
-انتقال آب از دریای عمان به سیستان
فرماندار شهرستان ویژه زابل ادامه داد: یكی از برنامه های دولت یازدهم انتقال آب دریای عمان به نقاط شمالی سیستان و بلوچستان است كه در صورت محقق شدن آن می توان نیاز آبی استان به كشورهای اطراف را مرتفع كرد.
ناظری افزود: هم اینك لوله انتقال آب از زابل به زاهدان وجود دارد كه در صورت انتقال آب از دریای عمان می توان از آن برای هدایت آب به سیستان استفاده كرد.
وی تصریح كرد: با تصفیه این آب می توان از آن در مصارف مختلف از جمله كشاورزی بهره گرفت.
-توجه به آب های ژرف
وی خاطرنشان كرد: استفاده از منابع زیر زمینی و ژرف نیز یكی دیگر از اقدامات دولت یازدهم محسوب می شود كه هم اینك كارهای مطالعاتی آن در دست اقدام است.
-توجه به تجارت مرزی
معاون استاندار و فرماندار شهرستان ویژه زابل بیان كرد: ایجاد منطقه آزاد در سیستان یكی دیگر از اقدامات در حال پیگیری دولت یازدهم است كه لایحه آن اینك در كمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است.
ناظری گفت: علاوه بر لایحه ایجاد منطقه آزاد، فعال كردن معابر مرزی در سیستان از سایر برنامه های دولت بوده است.
وی ادامه داد: ارتباط مطلوب دولت با كشور های همسایه سبب شده تا بازارچه های مرزی استان و منطقه سیستان ارتباطی دو طرفه داشته باشند و معبرهای مرزی شاهگل و «بَشِّ دلبر» نیز در منطقه سیستان فعال شده است.
وی ایجاد كارخانه های مختلف، ورود به عرصه مقابله با شن های روان، مقابله با حاشیه نشینی، اعتیاد و مواد مخدر را از سایر فعالیت های دولت در منطقه سیستان ذكر كرد.
دولت یازدهم در سه سال كار و تلاش خود تاثیر بسزایی در منطقه سیستان داشته است و آثار آن را می توان در بسیاری از بخش ها مشاهده كرد اما باید به این نكته توجه داشت كه با توجه به زمان بر بودن این طرح ها، آثار حقیقی و فراگیر آنها در سالهای آینده مشخص می شود.
سیستان با پنج شهرستان زابل، هیرمند، زهك، هامون و نیمروز در شمال استان سیستان و بلوچستان و در همسایگی كشور افغانستان واقع شده است.
7311 / 6081