به گزارش ایرنا، در فرآیند عرضه و تقاضای بازار در جهان مدرن یكی از عواملی كه برای فروشندگان و خریداران ارزش پیدا كرده سهولت در ارائه محصولات و خدمات و دسترسی آسان به آنهاست.
در هزاره سوم میلادی كه رفتار مشتریان تغییر یافته هر آنچه به سهولت در اختیار مشتری قرار گیرد از سوی او پذیرفتنی است لذا صاحبان برندهای معروف دنیا اقدام به عرضه كالاهای خود در فضای مجازی و جذب مشتری از طریق بازاریابی شبكه ای یا network marketing كرده اند.
بازاریابی شبكه ای یا چندسطحی در واقع نوعی شیوه فروش است كه تولیدكنندگان و شركتها محصولات را بدون تبلیغات و واسطه از طریق نمایندگان خود به فروش می رسانند و مشتریان پس از خرید در صورت تمایل می توانند محصولات شركت را بازاریابی كنند و حق العمل بگیرند.
بر این اساس اگر با شركتی مواجه شدید كه جمله 'در صورت معرفی یكی از دوستانتان به ما، در خرید بعدی از تخفیف برخوردار می شوید' را تبلیغ می كند، بدانید كه بازاریابی شبكه ای را در پیش گرفته است.
مدتی است كه شركتهای بزرگ و شناخته شده ایران در مشهد از طریق بازاریابی شبكه ای اقدام به فروش كرده اند. دامنه این فعالیت در بازاریابی شبكه ای به جایی رسیده كه مكانی را به بازاریابها اختصاص داده اند تا به صورت تبلیغات كلامی، نمایش فیلمهای آموزشی و آموزش چهره به چهره مجموعه ای از افراد را در درون شبكه تشكیل داده و از این طریق فروش را افزایش دهند.
اما پرسش این است كه گسترش این نوع بازاریابی در فرآیند عرضه و تقاضا تا چه حد مورد پذیرش مشتریان قرار می گیرد، یا اگر حمایت از این نوع بازاریابی در دستور كار قرار دارد تكلیف اشتغال صنوفی كه با گسترش خرید از طریق فضای مجازی از بین می روند چیست؟
پرسش مهمتر اینكه چگونه می توان مانع از تبلیغ كالاهای خارجی و فروش آنها از طریق بازاریابی شبكه ای در جهت حمایت از تولید داخل شد و ادعاهای فریبنده بازاریابان این شبكه مبنی بر درآمدهای میلیونی تا چه حد به واقعیت نزدیك است؟
یكی از افراد فعال این حوزه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا مدعی شد كه درآمد قابل توجهی از طریق فروش محصولات یك شركت معتبر توسط بازاریابان زیرمجموعه خود بدست می آورد بطوری كه اكنون توان خرید یك خودرو 500 میلیون ریالی یا یك ساختمان مسكونی را دارد.
وی كه خواست نامش ذكر نشود افزود: كارم را دو سال قبل با درآمد ماهانه 700 هزار ریال از طریق معرفی و فروش محصولات بهداشتی كشورهای ایتالیا و بلاروس كه شركت پنبه ریز نمایندگی آن را دارد آغاز كردم و اكنون با تلاش فراوان به درآمد قابل توجهی دست یافته ام.
با این حال وی گفت: همه افراد در این بازاریابی موفق نمی شوند چون موفقیت با كسانی است كه از ابتدا وقت بیشتری برای این كار می گذارند.
بر اساس بررسیهای خبرنگار ایرنا بطور معمول عمده افرادی كه به عنوان بازاریاب شبكه ای فعالیت می كنند بین 17 تا 35 سال سن داشته و عمدتا فاقد شغل دیگری هستند.
در مجموع افرادی كه از طریق بازاریابی شبكه ای به درآمد قابل توجهی دست یافته اند انگشت شمارند اما بررسیها نشان می دهد تا حدودی نمی توان رسیدن به درآمد مناسب را از طریق بازاریابی شبكه ای انكار كرد.
* بازاریابی شبكه ای راهی برای حمایت از تولید داخلی
معاون بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: همانطور كه از نام بازاریابی شبكه ای پیداست در این بخش بازاریابی از طریق چند لایه متعدد از افراد یا نمایندگان فروش اتفاق می افتد كه معرفی یك محصول برای رساندن آن به مصرف كننده را از طریق فضای مجازی یا عرضه مستقیم كالا به مصرف كننده بدون واسطه برعهده دارند.
علی غفوری مقدم افزود: این نماینده كه توزیع كننده، عضو یا شریك شركت نیز نامیده می شود علاوه بر جذب مشتریان، آموزش نیروهای تازه وارد را نیز بر عهده دارد تا مجموعه خود را برای جذب مشتریان بیشتر و رسیدن به درآمد تشكیل دهد.
معاون بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی ادامه داد: درآمد در بازاریابی شبكه ای هم در ازای فروش مستقیم كالا و هم در ازای فروش از طریق زیرمجموعه كسب می شود.
وی بازاریابی شبكه ای را فعالیتی قانونمند اعلام و بیان كرد: 18 شركت در ایران مجوز فعالیت قانونی خود را در این حوزه از طریق مركز امور اصناف وزارت صنعت، معدن و تجارت گرفته اند كه برخی از آنها از جمله پنبه ریز و بیز در خراسان رضوی شعبه دارند.
غفوری مقدم گفت: این شركتها بطور قانونی اجازه بازاریابی شبكه ای را با جذب افراد و برگزاری دوره های آموزشی یا همایش دارند اما ملزم به رعایت ضوابطی هستند كه در صورت عدم رعایت آنها بر اساس آیین نامه مربوطه، به عنوان متخلف شناسایی شده و با آنان برخورد قانونی صورت می گیرد.
وی افزود: گزارش تخلفات مربوط به بازاریابی شبكه ای این شركتها، به امور اصناف وزارت صنعت، معدن و تجارت در تهران اعلام می شود كه در ابتدا به آنها تذكر داده شده یا جریمه می شوند و در صورت تكرار تخلف مجوز آن شعبه لغو می شود.
معاون بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی ادامه داد: مواردی مربوط به تخلف این شركتها در حوزه بازاریابی شبكه ای در مشهد گزارش و مورد بررسی قرار گرفت كه منجر به تعطیلی برخی شعب آنها نیز شده است.
وی گفت: كسانی كه به عنوان بازاریاب عضو این شبكه می شوند بسته به میزان فعالیت خود به درآمدهای متفاوتی دست پیدا می كنند اما اگر وعده های درآمد غیرمنطقی به افراد برای جذب به این شبكه بدهند، به نوعی تخلف محسوب می شود.
غفوری مقدم افزود: نمی توان درباره درست یا غلط بودن برخی درآمدهای حاصل از فعالیت در بازاریابی شبكه ای اظهار نظر كرد اما این نوع بازاریابی در اصل اهداف منطقی و كارشناسی شده ای دارد كه در صورت رعایت ضوابط می توان به آن اهداف دست یافت.
وی ادامه داد: اگر بازاریابی شبكه ای به درستی انجام شود یك سری واسطه ها در فرآیند تولید و عرضه حذف می شوند. به این معنا كه وقتی فردی می تواند كالایش را از این طریق خریداری كند كالا را با قیمت پایین تری از كالای مشابه كه به صورت عادی در شبكه توزیع به فروش می رسد خریداری كرده و به نوعی منافع مصرف كننده از این محل تامین می شود.
او گفت: هدف دیگری كه باید در بازاریابی شبكه ای تامین شود حمایت از تولید داخلی است. این شركتها باید سهم بیشتری از عرضه كالاهای خود را در بازاریابی شبكه ای به كالاهای ایرانی اختصاص دهند و آنها را به مشتریان معرفی كنند.
* بازاریابی شبكه ای كمكی به مصرف كننده نمی كند
دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: از آنجا كه ساختار نظام توزیع كالا در ایران معیوب است بازاریابی شبكه ای كمكی به مصرف كننده نمی كند.
فیروز ابراهیمی افزود: اگر نظام توزیع در ایران مانند كشورهای توسعه یافته براساس ساختارهای اصولی شكل می گرفت ضرورتی به بازاریابی شبكه ای و متعاقب آن بروز هرج و مرج در فضای مجازی در حوزه تجارت داخلی نیست.
وی ادامه داد: در دولت گذشته طرح تحول اقتصادی با هفت محور به تصویب رسید كه اصلاح نظام توزیع یكی از محورهای آن بود زیرا نظام توزیع در ایران به شدت ایراد دارد.
این كارشناس اقتصاد اظهار امیدواری كرد كه دولت اصلاح نظام توزیع را در قالب لایحه ای به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد تا این طرح در سطح كشور به اجرا درآمده و دیگر نیازی به عرضه كالا توسط شركتهای داخلی از طریق بازاریابی شبكه ای نباشد.
وی گفت: گرچه نظام توزیع مجازی و بازاریابی شبكه ای صرفه جویی در برخی هزینه های مصرف كننده را به همراه دارد اما بررسیهای نشان می دهد حتی 10 درصد از كالاهایی كه توسط شركتهای داخلی از طریق بازاریابی شبكه ای در خراسان توزیع می شوند به كالاها و برندهای شناخته شده ایرانی اختصاص ندارد.
ابراهیمی افزود: گرایش شركتها در بازاریابی شبكه ای به معرفی و توزیع كالاهای خارجی ناشی از ضعف نظام توزیع و ساختارهای اقتصادی كشور است.
وی همه فرآیندها را در بازاریابی شبكه ای دارای ایراد و ابهام ذكر و بیان كرد: پرسش این است كه روند مالیات ستانی از این نوع فروش كالا در بازاریابی شبكه ای به چه صورت است یا اثبات درآمد این نوع بازاریابی برای نظام مالیاتی به چه شكل خواهد بود.
دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با انتقاد از صدور مجوز برای فعالیت 18 شركت به منظور بازاریابی شبكه ای ادامه داد: اگر نظام توزیع اصلاح شود فاصله كارخانه تا مصرف كننده كمتر و واسطه ها حذف می شوند و عملا كالا با نرخ معمول و مرسوم خود به دست مصرف كننده می رسد.
* لزوم حمایت از بازاریابی شبكه ای
مدیر بازرسی و نظارت اصناف خراسان رضوی هم به خبرنگار ایرنا گفت: علم بازاریابی یك پدیده رسمی و كاملا شناخته شده است كه تاكنون در این حوزه فعالیتهای بسیاری انجام گرفته و به یك شیوه مدرن غیرقابل انكار در عرضه فروش كالا تبدیل شده است.
احسان اصولی افزود: وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز فعالیت در حوزه بازاریابی شبكه ای را برای 18 شركت صادر كرده كه این نوع فعالیت در حوزه مالی، توزیع كالایی و مباحث آموزشی باید تحت نظارت باشد و با ضوابط و قوانین كاملا روشن كنترل شود.
وی ادامه داد: اگر هر یك از شركتهای فعال در حوزه بازاریابی شبكه ای مرتكب تخلفی شوند دلیلی بر زیر سئوال بردن اصل بازاریابی شبكه ای نیست.
مدیر بازرسی و نظارت اصناف خراسان رضوی گفت: اگر شركتهای فعال در این بخش بر اساس اهداف تعیین شده عمل كنند بطور قطع بازاریابی شبكه ای در توسعه بازارهای داخلی و رشد تولید بسیار موثر است.
وی افزود: از آنجا كه شیوه جذب افراد برای فعالیت در بازاریابی شبكه ای به صورت چهره به چهره است، معرفی برندهای ایرانی و كالاهای تولید داخل و ترویج فرهنگ مصرف كالای ایرانی آسانتر انجام می گیرد اما فروش كالاهای خارجی از این طریق تخلف به شمار می رود.
اصولی ادامه داد: شش شركت در خراسان رضوی در حوزه بازاریابی شبكه ای فعال هستند كه مانند سایر صنوف تحت نظارت قرار دارند و در صورت بروز تخلف بر اساس قانون با آنها برخورد می شود.
وی گفت: بازاریابی شبكه ای پدیده نوین و بروز تخلف در آن اجتناب ناپذیر است لذا این نوع فعالیتها نیز مشمول یك سری قوانینی می باشند كه عدم رعایت آنها پیگرد قانونی دارد.
مدیر بازرسی و نظارت اصناف خراسان رضوی افزود: اجرای درست بازاریابی شبكه ای می تواند به ارتقا تولید ملی، نهادینه كردن مصرف كالای ایرانی در بین مردم، حذف واسطه ها و كم كردن فاصله بین تولیدكننده و مصرف كننده برای عرضه كالا به قیمت واقعی كمك كند.
وی ادامه داد: به هرحال بازاریابی شبكه ای می تواند بخشی از نیاز مصرف كننده را تامین كند اما افراط در هر چیز می تواند مخرب و مضر باشد لذا گسترش بیش از حد بازاریابی شبكه ای به حذف صنوف و از بین رفتن بخش زیادی از اشتغال می انجامد.
اصولی گفت: باید یك حد اعتدال برای فعالیت شركتها در بازاریابی شبكه ای تعریف شود تا هم این فرآیند به صورت قانونی و اصولی پیش رود و هم صنوف متضرر نشوند.
7489/1858
تاریخ انتشار: ۲۴ شهریور ۱۳۹۵ - ۰۹:۵۴
مشهد- ایرنا- در دنیای امروز كه بخاطر رشد كاربرد فناوریهای ارتباطی برخی آن را دهكده جهانی توصیف می كنند فرآیند عرضه و تقاضا در حال تحول بوده و وارد مرحله جدیدی از جمله فروش اینترنتی یا فروش از طریق بازاریابی شبكه ای شده است.