س1. آيا جايز است در ايام محرم از افراد خيّر اموالي را جمع آوري كرد و با تقسيم آن‌ها به سهم هاي مختلف، قسمتي را به قاري قرآن و مرثيه‌خوان و سخنران داد و باقي‌مانده را براي برگزاري مجالس مصرف كرد؟
ج. اگر با رضايت و موافقت صاحبان اموال باشد، اشكال ندارد.
س2. آيا مي‌شود «اضافه‌خرج» مراسم فاطميه را در محرم خرج كرد؟
ج. اگر نذر خاص نشده باشد كه در مراسم فاطميه مصرف شود و يا خلاف نظر اهدا كنندگان نباشد، اشكال ندارد.
س3. باقي مانده اموالي كه به عنوان هزينه هاي مراسم عاشوراي امام حسين(ع) جمع آوري مي شود، در چه موردي بايد خرج شود؟
ج. مي توان اموال باقي‌مانده را با كسب اجازه اهداء كنندگان آن‌ها در امور خيريه مصرف كرد و يا آن‌ها را براي مصرف در مجالس عزاداري آينده نگه داشت.
س4. آيا مي توان از اموال بيت المال براي مراسم عزاداري استفاده كرد؟
ج. بطور كلي اين گونه امور تابع قوانين و مقررات اداره مربوطه مي باشد و تخلف از آن جايز نيست؛ و اگر بر طبق قوانين و مقررات باشد، مانع ندارد.
س5. آيا سياه پوش كردن مسجد و پوشيدن لباس مشكي در مراسم عزاداري كراهت دارد؟
ج. سياهپوش كردن مساجد و پوشيدن لباس مشكي در ايام عزاداري خاندان عصمت و طهارت (عليهم السلام) به منظور تعظيم شعائر الهي و اظهار حزن و اندوه موجب ترتب ثواب الهي است در هر صورت كراهت پوشيدن لباس سياه در غير نماز ثابت نيست.
س6. آيا ماليدن گِل به سر و صورت در ايام عزاداري اشكال دارد؟
ج.اگر به نحو متعارف و به گونه اي باشد كه از نظر عرفي از مظاهر حزن و اندوه در عزاداري محسوب شود، اشكال ندارد.
س7. از ساختمان حسينيه صداي قرائت قرآن و مجالس حسيني بسيار بلند پخش مي‌شود به‌طوري كه صداي آن از بيرون شهر هم شنيده مي‌شود واين امر منجر به سلب آسايش همسايگان شده است و مسئولين و سخنرانان حسينيه اصرار به ادامه آن دارند، اين عمل چه حكمي دارد؟
ج. اگرچه اقامه مراسم و شعائر ديني در زمان‌هاي مناسب در حسينيه از بهترين كارها و جزو مستحبّات مؤكد مي‌باشد، ولي واجب است برگزاركنندگان مراسم و عزاداران تا حد امكان از اذيّت و ايجاد مزاحمت براي همسايگان بپرهيزند هرچند با كم كردن صداي بلندگو و تغيير جهت آن به طرف داخل حسينيه باشد.
س8. در حسينيه ها و مساجد بيشتر مناطق به‌خصوص روستاها مراسم شبيه خواني به اعتبار اينكه از سنت‌هاي قديمي است برگزار مي شود كه گاهي اثر مثبتي در نفوس مردم دارد، اين مراسم چه حكمي دارند؟
ج. اگر مراسم شبيه خواني مشتمل بر امور دروغ و باطل نباشند و مستلزم مفسده هم نباشند و با توجه به مقتضيات زمان باعث وهن مذهب حق هم نشوند، اشكال ندارند، ولي در عين حال بهتر است كه به جاي آن‌ها، مجالس وعظ و ارشاد و ذكر مصائب حسيني و مرثيه‌خواني برپا شود.
س9. در بعضي از هيأت‌هاي مذهبي مصيبت‌هايي خوانده مي‌شود كه مستند به مقتل معتبري نيست و از هيچ عالم يا مرجعي هم شنيده نشده است و هنگامي كه از خواننده مصيبت از منبع آن سؤال مي‌شود، پاسخ مي‌دهند كه اهل‌بيت(عليهم‌السلام) اين‌گونه به ما فهمانده‌اند و يا ما را راهنمايي كرده‌اند و واقعه كربلا فقط در مقاتل نيست و منبع آن هم فقط گفته‌هاي علما نمي‌باشد بلكه گاهي بعضي از امور براي مدّاح يا خطيب حسيني از راه الهام و مكاشفه مكشوف مي‌شود، سؤال من اين است كه آيا نقل وقايع از اين طريق صحيح است يا خير؟ و در صورتي كه صحيح نباشد، تكليف شنوندگان چيست؟
ج. نقل مطالب به صورت مزبور بدون اينكه مستند به روايتي باشد و يا در تاريخ ثابت شده باشد، وجه شرعي ندارد مگر آن‌كه نقل آن به عنوان بيان حال به حسب برداشت متكلّم بوده و علم به خلاف بودن آن، نداشته باشد و تكليف شنوندگان نهي از منكر است به شرطي كه موضوع و شرايط آن نزد آنان ثابت شده باشد.
س10. آيا خواندن زن در مجالس عزاداري با علم او به اينكه مردان نامحرم صداي او را مي‌شوند جايز است؟
ج. اگر خوف مفسده باشد بايد از آن اجتناب شود.
س11. شنيدن صداي گريه و شيون نامحرم كه در عزاي اهل بيت عليهم السلام است (باتوجه به كنار هم بودن قسمت زنانه و مردانه هيئت) برايمردان چه حكمي دارد؟
ج. در صورتي كه مفسده اي نداشته باشد، في نفسه اشكال ندارد.
س12. برهنه شدن در سينه زني به شرط اينكه نامحرم نباشد اشكال دارد؟
ج. شايسته است عزاداري به شيوه مرسوم و سنتي ـ كه با لباس انجام مي گرفته ـ برگزار گردد.
س13. آيا لطمه زدن به بدن در عزاداري ها جايز است؟
ج. لطمه زدن در عزاداري اگر ضرر قابل توجهي بر بدن داشته باشد و يا موجب وهن مذهب يا مؤمنين يا مراسم عزاداري معصومين (عليهم السلام) باشد، جايز نيست و در هر حال بهتر است مؤمنين مراعات شؤون عزاداري معصومين (عليهم السلام) بويژه سيد و سالار شهيدان اباعبدالله الحسين (عليه السلام) را بنمايند.
س14. هروله كردن و گفتن ذكر ائمه بصورت تند و پشت سر هم (شور) جايز است؟
ج. اگر موجب وهن مذهب يا مراسم عزاداري معصومين «عليهم السلام» نباشد في نفسه اشكال ندارد.
س15. آيا استفاده از برخي از الفاظ مانند من سگ حسينم در عزاداري اشكال دارد؟
ج. گفتن اين الفاظ شايسته نيست و در هر حال بهتر است مؤمنين مراعات شؤون عزاداري معصومين «عليهم السلام» بويژه سيد و سالار شهيدان اباعبدالله الحسين «عليه السلام» را بنمايند.
س16. استفاده از آلات موسيقي مانند اُرگ (از آلات موسيقي و شبيه پيانو است) و سنج و غير آن‌ها در مراسم عزاداري چه حكمي دارد؟
ج. استفاده از آلات موسيقي، مناسب با عزاداري سالار شهيدان نيست و شايسته است مراسم عزاداري به همان صورت متعارفي كه از قديم متداول بوده برگزار شود.
س17. اگر بعضي از واجبات از مكلّف به سبب شركت در مجالس عزاداري فوت شود مثلاً نماز صبح قضا شود، آيا بهتر است بعد از اين در اين مجالس شركت نكند يا اينكه عدم شركت او باعث دوري از اهل‌بيت(عليهم السلام) مي‌شود؟
ج. بديهي است كه نمازِ واجب، مقدم بر فضيلت شركت در مجالس عزاداري اهل‌بيت(عليهم السلام) است و ترك نماز و فوت شدن آن به بهانه شركت در عزاداري اهل بيت (عليهم السلام) جايز نيست، ولي شركت در عزاداري به‌گونه‌اي كه مزاحم نماز نباشد ممكن و از مستحبّات مؤكد است.
س18. نظر شريف حضرت عالي نسبت به ادامه حركت دسته هاي عزاداري در شب هاي محرم تا نصف شب همراه با استفاده از طبل و ني چيست؟
ج. به راه انداختن دسته هاي عزاداري براي سيدالشهدا و اصحاب او(عليهم السلام) و شركت در امثال اين مراسم امر بسيار پسنديده و مطلوبي است و از بزرگترين اعمالي است كه انسان را به خداوند نزديك مي كند، ولي بايد از هر عملي كه باعث اذيّت ديگران مي شود و يا في نفسه از نظر شرعي حرام است، پرهيز كرد.
س19. آيا جايز است زنان با حفظ حجاب و پوشيدن لباس خاصي كه بدن آنان را بپوشاند، در دسته هاي سينه زني و زنجيرزني شركت كنند؟
ج. شركت زنان در دسته هاي سينه زني و زنجير زني شايسته نيست.
س20. اگر انسان در زيارتگاه هاي ائمه(عليهم السلام) خود را به زمين بيندازد و همانند بعضي از مردم كه صورت و سينه خود را برزمين مي مالند تا از آن خون جاري شود و به همان حالت وارد حرم مي شوند، عمل كند چه حكمي دارد؟
ج. اين اعمال كه به عنوان اظهار حزن و عزاداري سنّتي و محبت ائمه(عليهم السلام) محسوب نمي شوند از نظر شرعي اعتباري ندارند، بلكه اگر منجر به ضرر بدني قابل توجه و يا وهن مذهب شوند، جايز نيست.
س21. استفاده از عَلَم در مراسم عزاداري سيدالشهدا(ع) با قراردادن آن در مجلس عزا يا حمل آن در دسته عزاداري چه حكمي دارد؟
ج. في نفسه اشكال ندارد ولي نبايد اين امور جزء دين شمرده شوند.
س22. استفاده از طبل و سنج و شيپور در مجالس و دسته هاي عزاداري چه حكمي دارد؟
ج. استفاده از شيپور و طبل و سنج به نحو متعارف اشكال ندارد، ولي نبايد به گونه اي استفاده شود كه موجب اذيت ديگران شود.
س23. زنجيرزدن به بدن همان‌گونه كه بعضي از مسلمانان انجام مي دهند، چه حكمي دارد؟
ج. اگر به نحو متعارف و به گونه‌اي باشد كه از نظر عرفي از مظاهر حزن و اندوه در عزاداري محسوب شود اشكال ندارد.
س24. خريد و فروش در روزهاي تاسوعا و عاشورا چه حكمي دارد؟
ج. في نفسه حرام نيست، لكن شايسته است شخص به عزاداري اشتغال داشته باشد و خود را از ثواب بزرگ محروم نسازد.
س25. در روز عاشورا مراسمي مانند زنجيرهايي كه داراي تيغ و پابرهنه وارد آتش و ذغال روشن شدن برگزار مي شود كه علاوه بر اين كه باعث بدنام شدن مذهب شيعه اثني عشري در انظار علما و پيروان مذاهب اسلامي و مردم جهان مي شود، ضررهاي جسمي و روحي هم به اين اشخاص وارد مي كند و همچنين موجب توهين به مذهب مي گردد، نظر شريف حضرت عالي در اين باره چيست؟
ج. هر كاري كه براي انسان ضرر داشته و يا باعث وهن دين و مذهب گردد حرام است و مؤمنين بايد از آن اجتناب كنند و مخفي نيست كه بيشتر اين امور باعث بدنامي و وهن مذهب اهل بيت(عليهم السلام) مي شود و اين از بزرگترين ضررها و خسارت هاست.
س26. معيار شرعي ضرر اعم از جسمي يا روحي چيست؟
ج . معيار، ضرري است كه در نظر عرف، قابل توّجه و معتنابه باشد.
س27. آيا قمه زدن به طور مخفي حلال است يا اين كه فتواي شريف حضرت عالي عموميت دارد؟
ج. قمه زني علاوه بر اين كه از نظر عرفي از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمي شود و سابقه اي در عصر ائمه(عليهم السلام) و زمان هاي بعد از آن ندارد و تأييدي هم به شكل خاص يا عام از معصوم(ع) در مورد آن نرسيده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب مي شود بنا بر اين در هيچ حالتي جايز نيست.
تاریخ انتشار: ۱۸ مهر ۱۳۹۵ - ۰۹:۵۰
كرج - ايرنا - پايگاه اطلاع رساني دفتر مقام معظم رهبري به مناسبت ماه محرم و فرا رسيدن ايام تاسوعا و عاشوراي حسيني برخي از احكام مربوط به ايام ماه محرم و عزاداري در قالب سوال پرسيده شده و نظر مقام معظم رهبري را منتشر كرده است.