روابط سیاسی مصر وعربستان در حالی در ماههای اخیر شاهد اختلافات و تنش های زیادی بوده است كه به نظر می رسد سریال عبرت آموز شكست های سیاسی و نظامی عربستان در منطقه و جهان پایانی ندارد.
ریاض پس از روی كار آمدن «عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهوری مصر با تمام امكانات خود و با استفاده از ابزارهای سیاسی، اقتصادی از وی حمایت كرد تا شاید بتواند مشروعیت داخلی و منطقه ای دولت وی را نزد افكار عمومی افزایش دهد.
از سوی دیگر، عربستان سعودی برای رسیدن به اهداف غیر قانونی خود در منطقه به دنبال جلب حمایت سیاسی مصر برای رویارویی با چالش های منطقه ای است. در مقابل، اما، مصر نیزكه با بحران های اقتصادی و مالی شدیدی رو به رو است، در برهه كنونی و به سبب كاهش درآمدهای گردشگری و سرمایه گذاری خارجی مجبور شده است برای جبران بخش ناچیزی از این عقب ماندگی، به سرمایه رو به پایان عربستان روی آورد.
بر اساس گزارش های رسمی، حدود 20 توافقنامه و یادداشت تفاهم بین 2 كشور در زمینه هایی چون برق، مسكن و انرژی هسته ای امضا شده است كه سرنوشت آنها در هاله ای از ابهام قرار دارد.
این در حالی است كه وزارت دارایی عربستان پیش بینی كرده كه كسری بودجه كشور در سال 2016 به حدود 87 میلیارد دلار(نزدیك به 79میلیارد یورو) خواهد رسید. پیش بینی می شود كه درآمدهای عربستان نیز به نزدیك به 514 میلیارد ریال سعودی برسد.
این كمترین میزان درآمدهای این كشورازسال 2009 به بعد است. در آن زمان كاهش شدید بهای نفت كه متأثرازبحران مالی جهانی بود سبب كاهش درآمدهای این كشورشده بود. همچنین ارزیابی شده كه هزینه های عربستان در سال آتی به 840 میلیارد ریال سعودی خواهد رسید.
بر اساس گزارش های منتشره، وزرات دارایی عربستان علاوه بركاهش یارانه های آب ، برق وسوخت، ازافزایش احتمالی بهای خدمات عمومی و تغییر نرخ مالیات ها خبر داد. بهای بنزین نیز در برخی موارد تا بیش از 50درصد افزایش یافته است. خطر كمبود شدید پول و تضعیف توانایی بانك ها به ارائه وام به كسب وكارهای تجاری، فشار روزافزونی را به اقتصاد عربستان وارد می كند. اقتصاد عربستان حدوداً در سال 2016 می تواند تنها 1.1 درصد رشد داشته باشد كه در پایین ترین میزان خود از سال 2009 تاكنون است.
آنچه كه در موضوع روابط رو به تیره مصر و عربستان از اهمیت بالاتری برخوردار است، وجود اختلافات شدید میان ریاض و قاهره بر سر موارد راهبردی است و همین اختلافات موجب گشته است تا این كشور به سیاست های منطقه رژیم سعودی پشت كند.
یكی از مهمترین این اختلافات، موضوع رهبری جهان عرب و نقش آن در تحولات سیاسی و نظامی منطقه است. مصر كه پیشینیه ای غنی در مدیریت تحولات منطقه را در كارنامه خود دارد، قصد دارد قدرت منطقه ای خود را بازپس گیرد و زیر بار استعمار بدوی رژیم سعودی نرود.
از سوی دیگر، اما، حضور دانشگاه الازهر (جامعة الأزهر الشریف) كه به عنوان یكی از مراكز اصلی ادبیات عربی و علوم اسلامی در جهان شناخته میشود، موجب شده است تا دولت مصر با پذیرش نقش سازنده ایران در تحولات مذهبی و فرهنگی منطقه، به دنبال افزایش دیپلماسی فرهنگی خود در سراسر جهان اسلام باشد.
نكته دیگر، شكست سنگین رژیم سعودی در یمن و واكنش سرد مصر به پیشنهاد عربستان است.عربستان سعودی از فروردین ماه سال 1394 با تشكیل ائتلافی با حمایت دولت آمریكا، تجاوز هوایی و محاصره علیه مردم یمن را به بهانه بازگرداندن عبدربه منصور هادی رییس جمهوری مستعفی و فراری یمن به حكومت این كشور آغاز كرد كه تنها آثار آن را می توان كشتار بیرحمانه حدود ده هزار زن و كودك و شهروند یمنی و زخمی شدن دهها هزار و آواره شدن صدها هزار نفر دیگر اعلام كرد.
بر اثر این حملات، اكثریت قریب به اتفاق تأسیسات خدماتی، آموزشی، درمانی و بیمارستان ها، انبارهای دارو و غذا، مدارس و منازل مردم یمن ویران شده و مردم این كشور در پی محاصره هوایی، زمینی و دریایی در شرایط بحرانی بسر می برند.
سعودی ها به ورود نیروهای زمینی ارتش مصر در یمن امیدوار بودند اما این اتفاق رخ نداد و مصر كه تحت فشار آمریكا و رژیم صهیونیستی بود، تنها با نیروی دریایی خود در برخی مناطق ساحلی نزدیك یمن حضور محسوس داشت.
از نگاه دیگر، اما، دیدار وزیر خارجه مصر با وزیر خارجه كشورمان در حاشیه مجمع عمومی ملل متحد و پس از آن اصرارنماینده مصر در سازمان ملل مبنی بر حمایت از طرح روسیه موجب شد تا نماینده عربستان صراحتا از وی انتقاد كند. این اقدام سازنده مصر موجب شد تا ایران نیز در مذاكرات لوزان، یكی از پیش شرط های خود را حضور مصر و عراق عنوان كند.
اكنون كه روابط مصر و عربستان رو به تیرگی است و اختلافات عمیق سیاسی میان مقامات قاهره و ریاض پدید آمده است، بسیاری از تحلیلگران سیاسی تمایل مصر به توسعه روابط با ایران را نشانه ای از شكست عربستان در موضوع مصر قلمداد كرده و به ستایش دیپلماسی سازنده ایران در منطقه پرداخته اند.
«رخا أحمد حسن» عضو شورای امور خارجی مصر اخیرا در گفت وگو با شبكه تلویزیونی 'اون تی وی' تاكید كرده است كه ایران یك كنشگر اصلی در بحران سوریه است و گفت وگو با این كشور٬ كمك زیادی به حل این بحران خواهد كرد.
حسن با تاكید بر وجود گفت وگو بین ایران ومصر تصریح كرده است كه ایران در جریان تظاهرات 30 ژوئن 2013 (كه به عزل محمد مرسی انجامید) موضع خصمانه ای نسبت به مصر اتخاذ نكرد و بی طرف بود؛ بنابراین گفت وگو با این كشور به معنی كوتاه آمدن یا ضعف مصر نخواهد بود.
بر اساس اعلام ناظران منطقه ای، در حالی روابط تهران - قاهره توسعه می یابد كه كشورهای حاشیه خلیج فارس باید با پذیرش نقش سازنده ایران در دوران پسابرجام، از هرگونه اقدام كشورهای عربی برای توسعه روابط سیاسی و تجاری با ایران، این كشور قدرتمند منطقه، حمایت كنند.
پیشرفته و توسعه پرشتاب ایران پسابرجام در حالی است كه رژیم سعودی در راستای سیاست های ضد بشری رژیم صهیونیستی سعی كرده است تا با قدرت رو به فزون اقتصادی و سیاسی ایران در منطقه، مقابله كند، اما، بر اساس واقعیت های میدانی، این تلاش ها راه به جایی نبرده است.
به هر روی، توسعه روابط مصر با ایران به عنوان كشور اصلی در منطقه و جهان اسلام می تواند بر تحولات منطقه تاثیری مثبت برجای گذارد.
ضرورت دارد مقامات مصری با توجه به نقش پیشرفته و سازنده ایران پسابرجام و با تجدید نظر در برخی اقدامات خود نظیر حضور برخی از نمایندگان پارلمان این كشور در كنفرانس مخالفان ایرانی در پاریس، مسیرتوسعه مناسبات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تهران - قاهره را با جدیت و قدرت ادامه دهند؛ زیرا فواید و منافع این دیپلماسی سازنده، پیشرفت و سربلندی دو ملت ایران و مصر خواهد بود.
خاورم**9377**
گزارش: حمید اوضح **انتشاردهنده : عزیز موسوی
تاریخ انتشار: ۱ آبان ۱۳۹۵ - ۰۸:۵۰
تهران-ایرنا - روابط تهران و قاهره در حالی روز به روز توسعه می یابد كه عربستان پس از ناكامی های پی در پی در سیاست های منطقه ای خود، به ویژه پس از شكست سنگین در تجاوز به یمن، اكنون با خروج متحدان پیشین از اردوگاهش مواجه شده است.