بیش از 30 درصد تهرانی‌ها مشتری موبایل بانك هستند/گرایش 42درصد به بانكداری الكترونیك

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، در دو دهه گذشته صنعت بانكداری برای استفاده از فناوری اطلاعات (IT) سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام داده است اما بررسی های مختلف از مشكل استفاده پایین از این نظام و خدمات آن در ایران حكایت دارد.
بانكداری الكترونیكی به فعالیت های مالی گفته می شود كه با استفاده از فناوری الكترونیكی انجام می شود و به بانك‌ها این فرصت را می‌دهد تا به نیازهای متفاوت مشتریان در مكان های گوناگون به صورت همزمان پاسخ گویند.
با وجود ظهور سیستم های تكنولوژی در بانكداری بین الملل، پذیرش شیوه های جدید از طرف مشتریان، دچار نوعی عقب افتادگی بوده و میزان رشد افراد استفاده كننده از این خدمات در حد انتظار نیست.
به همین منظور، بانك دی چندی پیش پژوهشی با عنوان «بررسی نگرش و گرایش شهروندان تهرانی به بانكداری الكترونیك» با حجم نمونه 1200 نفر از شهروندان 18 سال به بالای شهر تهران، از طریق نظرسنجی در 100 نقطه از شهر در مناطق 22 گانه تهران انجام داد.
نتایج این نظرسنجی درباره میزان استفاده از خدمات بانكداری الكترونیكی در بین شهروندان نشان می دهد كه 19.1 درصد شهروندان تقریبا برای همه كارهای بانكی خود از خدمات بانكداری الكترونیك استفاده می كنند.
همچنین 22.5 درصد یعنی حدود نیمی از كارهای بانكی خود را با خدمات بانكداری الكترونیك انجام می دهند و 21.3 درصد خیلی كم از خدمات بانكداری الكترونیكی استفاده می كنند.
36.9 درصد شهروندان نیز اظهار كرده اند كه اصلا از خدمات بانكداری الكترونیكی بانك‌ها استفاده نمی كنند.
بر این اساس حدود 42 درصد شهروندان گرایش به بانكداری الكترونیك دارند و این نتیجه حاكی از وجود زمینه مناسب برای بازاریابی برای خدمات الكترونیكی بانكهاست.
همچنین بررسی میزان استفاده از خدمات الكترونیكی به تفكیك زن و مرد نشان داد كه تفاوت معناداری بین زنان و مردان از نظر میزان استفاده از خدمات الكترونیكی بانكی وجود ندارد اما بررسی میزان استفاده از خدمات الكترونیكی بانك ها به تفكیك گرو های سنی و سطوح تحصیلی حاكی از تفاوت معنادار میان گروه‌های سنی مختلف و سطوح تحصیلی متفاوت است.
براساس یافته های این نظرسنجی، هر چقدر به سن افراد افزوده می شود، از میزان استفاده آنها از خدمات بانكداری الكترونیكی كاسته شده است؛ این پژوهش نشان داد، 66 درصد كسانی كه تقریبا برای همه امور بانكی خود از بانكداری الكترونیكی استفاده می كنند، در بازه سنی 20 تا 40 سال قرار دارند.
یافته ها گویای آن است كه میان تحصیلات و میزان استفاده از خدمات بانكداری الكترونیكی رابطه معنادار وجود دارد و هر قدر به تحصیلات افراد افزوده شود، میزان استفاده آنها از خدمات بانكداری الكترونیكی افزایش می یابد.
همچنین 70.9 درصد كسانی كه برای همه امور بانكی خود از بانكداری الكترونیكی استفاده می كنند، تحصیلات دانشگاهی دارند و 79.6 درصد كسانی كه اصلا از این خدمات استفاده نمی كنند، فاقد تحصیلات دانشگاهی اند.

** علاقه مندی شهروندان به خدمات موبایل بانك
اینكه كدام خدمت بانكداری الكترونیكی بیشترین استفاده شهروندان را داشته، پرسش دیگری است كه در این پژوهش بررسی شده است.
یافته ها نشان داد كه موبایل بانك با 32.5 درصد واجد بیشترین میزان استفاده در بین شهروندان است و پس از آن اینترنت بانك با 30.9 درصد و تلفن بانك با 22 درصد قرار دارد.
همچنین 8.7 درصد شهروندان از اینترنت بانك همراه و 5.9 درصد از همبانك استفاده می كنند.
در این تحقیق به طور عمد گزینه دستگاه های خودپرداز آورده نشده بود.
بررسی یافته ها نشان داد كه تفاوت معناداری بین زنان و مردان در استفاده از انواع خدمات الكترونیكی بانكی وجود ندارد. بر این اساس میزان استفاده زنان و مردان از انواع خدمات به یك نسبت تقریبا مساوی است. اما میزان استفاده از بعضی خدمات در بین افراد با گروه های سنی مختلف و سطوح تحصیلی گوناگون متفاوت از سایرین است.
بر اساس یافته ها، اینترنت بانك، همبانك، موبایل بانك و اینترنت بانك، در بین گروه سنی 21 تا 30 سال، به طور معناداری بیش از سایر گروه های سنی مورد استفاده قرار می گیرد. اما نكته جالب توجه، استفاده گروه های سنی میانسال از «تلفن بانك» است. در مجموع 52 درصد كسانی كه از تلفن بانك استفاده می كنند بین 31 تا 50 سال هستند.
همچنین اینترنت بانك، موبایل بانك و اینترنت بانكِ همراه، به طور معناداری در بین افراد تحصیلكرده دانشگاهی و تلفن بانك به طور معناداری در بین افراد با تحصیلات غیردانشگاهی رواج دارد.

** چرایی استفاده یا نپذیرفتن خدمات بانكداری الكترونیك
در این بررسی دلیل نپذیرفتن یا استفاده نكردن از خدمات بانكداری الكترونیكی نیز مورد بررسی قرار گرفته كه بر اساس یافته ها مهمترین عامل در نپذیرفتن این خدمات از سوی شهروندان، «احساس عدم سهولت» در استفاده از خدمات الكترونیكی بانكی است.
موضوع سهولت ادراك شده، به درجه ای اطلاق می شود كه شخص معتقد است یادگیری چگونگی استفاده از یك فناوری خاص نیازمند تلاش اندكی از لحاظ ذهنی است.
یافته ها نشان می دهد كه 42.1 درصد شهروندان (تقریبا نیمی از شهروندان) احساس می كنند كه شیوه كار با خدمات الكترونیكی مثل اینترنت بانك و .. پیچیده و سخت است و نیاز به تلاش فراوان دارد و همین امر آنها را از استفاده از این خدمات منصرف می كند.
براساس نتایج این بررسی، هر چقدر بانك ها به لحاظ ذهنی بر احساس سهولت استفاده از خدمات الكترونیكی بانك ها تمركز كنند، گرایش مشتریان بالقوه و بالفعل به این خدمات افزایش می یابد.
از این رو پیشنهاد می شود بانك ها با ساده تر كردن طراحی وب سایت و صفحات خدمات الكترونیكی، كوتاه كردن مراحل و فرایند انجام مبادلات بانكی الكترونیكی، ایجاد امكان دسترسی آسان به ابزارهای بانكداری الكترونیك مثل اینترنت و برگزاری دوره های آموزشی كوتاه مدت استفاده از این خدمات را فراگیرتر كنند.
همچنین نتایج تحقیق نشان داد كه دومین عامل مهم در نپذیرفتن خدمات بانكداری الكترونیكی از سوی شهروندان، «احساس عدم مفید بودن» این خدمات است؛ ادراك از مفید بودن یك فناوری به معنی میزانی است كه فرد تصور كند استفاده از یك فناوری خاص به انجام بهتر كارهای وی كمك می كند.
نتایج نشان می دهد كه 33.7 درصد شهروندان نمی دانند كه از طریق بانكداری الكترونیك چه اموری را می توانند انجام دهند.
همچنین فقط 10 درصد شهروندان «احساس عدم امنیت» را به عنوان مهمترین دلیل خود برای عدم استفاده از خدمات الكترونیكی دانسته اند. امنیت ادراك شده به ادراك فرد نسبت به امنیت سامانه از لحاظ حفظ حریم شخصی در انجام مبادلات بانكداری الكترونیكی اطلاق می شود.
این یافته بر خلاف ذهنیت بسیاری از مدیران بانكی است كه احساس عدم امنیت را مهمترین دلیل عدم اقبال مردم به بانكداری الكترونیك می دانند.
در مجموع بررسی دلایل عدم اقبال مشتریان به خدمات الكترونیكی بانك ها به تفكیك زنان و مردان و گروه های سنی مختلف حاكی از نبود تفاوت معنادار میان آنهاست. بدین معنی كه برای زنان و مردان و گروه های سنی مختلف، سهولت درك شده، مفید بودن و احساس امنیت به ترتیب سه عامل عدم استفاده از خدمات الكترونیكی بانكهاست.
نكته جالب توجه دیگر در یافته ها، احساس عدم امنیت در استفاده از خدمات الكترونیكی در بین افراد تحصیلكرده است؛ 21.3 درصد افراد دانشگاهی به خدمات الكترونیكی بانك ها اعتماد ندارند كه احتمالاً این عدم اعتماد، خود مانعی برای پرس و جوی این افراد در خصوص خدمات الكترونیكی بانكی و به دنبال آن احساس غیرمفید بودن این خدمات است.
البته در سایر تحقیقات اجتماعی هم ثابت شده است كه با بالا رفتن سطح تحصیلات افراد، اعتماد آنها به مقولات مختلف كاسته می شود كه این امر ناشی از تقویت ذهنیت انتقادی این افراد نسبت به مقولات است.
اقتصام**2025** 2023** خبرنگار: لیلا جودی** انتشاردهنده: لطیف نكوئی