شریف‌زاده سال 1315 خورشیدی در شهرِ «باخرز» از توابع استان خراسان رضوی متولد شد. او موسیقی را از نوجوانی آغاز كرد و بیش از 60 سال با استاد معروف «دوتار»، «غلامحسین سمندری» همكاری كرد.
مهمترین و مطرح ترین اثر شریف زاده آلبوم «خون‌پاش و نغمه‌ریز» است كه با همكاری سمندری اجرا شده است. نام این آلبوم برگرفته از شعر «مهدی اخوان ثالث» است؛ قربان نغمه‌های تو خون پاش و نغمه ریز/ سبزپری است این كه زنی یا شتر خجو/ تو با دو سیم محشر كبری به پا كنی/ شش تار خویش من شكنم یا نه؟ هان بگو.
اخوان ثالث درباره شریف زاده نیز شعری را با این مضمون سروده است؛ آقا شریف‌زاده كه همراه‌ساز بود/ بودش صدا مناسب و اشعار هم نكو.
او در جشنواره هایی همچون «موسیقی آیینی» و «جشنواره مناجات ایرانی» حضور یافت. شریف زاده همچنین نوزدهم خردادماه امسال به همراه فرزند سمندری ویژه برنامه ای را در آیین اختتامیه جشنواره موسیقی نواحی ایران اجرا كرد.
از آثار شریف زاده می توان به آهنگ‌های معروفی همچون «دلبر رعنا»، «دختر عموجان» و سرو خرامان اشاره كرد. بیشتر مردم او را با صدای گوشنوازش در آهنگ سرو خرامان با شعر مولانا می شناسند؛ پوشیده چون جان می روی اندر میان جان من/ سرو خرامان منی ای رونق بستان من/ چون می روی بی‌من مرو ای جان جان بی‌تن مرو/ وز چشم من بیرون مشو ای مشعله تابان من/ هفت آسمان را بردرم وز هفت دریا بگذرم/ چون دلبرانه بنگری در جان سرگردان من/ تا آمدی اندر برم شد كفر و ایمان چاكرم/ ای دیدن تو دین من وی روی تو ایمان من/ بی پا و سر كردی مرا بی‌خواب و خور كردی مرا/ در پیش یعقوب اندرآ ای یوسف كنعان من.
شریف زاده پس از سال ها فعالیت هنری ابتدای در نخستین روز هفته (22 آبان 1395) درگذشت.
**موسیقی مقامی
موسیقی نواحی گونه‌ای از موسیقی است كه به نغمه‌ها، سازها و نواهای مناطق و نواحی ایران نظر دارد. این نوع موسیقی را با نام هایی همچون موسیقی محلی، فولكلور و مقامی هم می شناسند. خمیرمایه موسیقی قومی كه با طبیعت و اسطوره ها مانوس شده روحیه فداكاری، تقوا، وفای به عهد، پهلوانی، مردانگی، حب وطن، میهمان نوازی و ویژگی هایی از این دست است.(1)
در این میان، موسیقی مقامی خراسان یكی از دیرپاترین و ماندگارترین موسیقی های ایران زمین است. سازهای «تار» و «دوتار» نیز به این موسیقی زینت و جلایی ویژه داده است.
شریف زاده یكی از میراثداران موسیقی مقامی در خراسان بود كه عمر خود را در این راه گذاشت و آثاری جاودانه را خلق كرد. تفاوت اجرای شریف‌زاده با سایر استادان موسیقی محلی خراسان در این بود كه وی علاوه بر اجرای حزن‌انگیز موسیقی این خطه، نغمه‌هایی را به‌صورت حماسی اجرا كرد.
پژوهشگران عرصه موسیقی بر این باورند كه اجراهای او در تاریخ موسیقی خراسان منحصر به فرد است. شریف زاده غزلیات عارفانه را بسیار خوب می‌خواند، از این رو بسیاری تسلط او در ادای كلمات حین خواندن را تحسین می كنند.
«هوشنگ جاوید» پژوهشگر موسیقی نواحی و آیینی ایران، معتقد است: موسیقی شریف زاده نوعی آواز مخصوص منطقه جنوب خراسان است كه ریشه در تسلط او بر موسیقی این منطقه دارد. احاطه شریف زاده بر همه فرم های آواز، با وجود تنوع آوازی در این منطقه است. علاوه بر این او به دلیل مطالعه گسترده و آگاهی از ادبیات ایران به یك نوآوری در كار خود دست زده كه قابل توجه است. شریف زاده از اشعار شعرای سده هفتم و هشتم و قراردادن آن ها در مقام های موسیقی جنوبِ خراسان بهره برده است.(2)
گفتنی است كه سبك موسیقایی «هزارگی باخرزی» به نام شریف زاده به ثبت رسیده است.
**نقد و بررسی
به باور صاحبنظران عرصه موسیقی، شریف زاده پس از «نورمحمد درپور»؛ مطرح‌ترین خواننده و نوازنده موسیقی خراسان بود. «علی مغازه‌ای» پژوهشگر و مستندساز موسیقی نواحی بر این باور است كه شریف‌زاده ذخیره‌ای از مقام‌های قدیمی منطقه تربت جام بود. او در كنج عزلت و در تنهایی خودش با بیماری دست و پنجه نرم كرد. اگر به خانه‌اش می‌رفتید متاثر می‌شدید. او تنها زندگی می‌كرد و به‌جز دخترش، مونسی نداشت.
برخی شریف زاده را از آخرین بازماندگان هنر موسیقی مقامی می دانند كه هنری بی‌بدیل و غیر قابل تقلید داشت. «مجتبی قیطاقی» پژوهشگر موسیقی مقامی خراسان معتقد است شریف‌زاده چاوشی خوان و مناجات خوان ممتازی بود كه علاوه بر آن مولودی خوانی برای ائمه اطهار(ع) را در كارنامه خود دارد.(3)
«محمد حقگو» موسیقی‌دان و مدرس دانشگاه درباره شریف‌زاده گفته است: صدای استاد فرصت لذت‌بردن از انسان را می‌گیرد و انسان را وارد یك فضایی می‌كند كه در آن لحظه نمی‌تواند لذت ببرد و بعدا باید از آن لذت برد و در اصطلاح صدای شریف‌زاده انسان را مسخ می‌كند.(4)
*پی نوشت ها
1- «اشك و آه موسیقی مقامی خراسان»، تارنمای جام جم آنلاین، 20فروردین1394
2- پیشوای، یاسمن، « شریف زاده،پیر موسیقی مقامی»، تارنمای تبیان، 24 آبان1395
3- «شمارش معكوس زوال موسیقی مقامی خراسان؛ وقتی هنگام مرگ به یاد پیشكسوتان می‌‌افتیم»، خبرگزاری تسنیم، 25 آبان1395
4- سلیمانی، سیمین، «غربت صدای خون‌پاش و نغمه‌ریز خراسان»، روزنامه شرق، شماره ۲۵۴۱، چهارشنبه ۱۹ اسفند ۱۳۹۴، ص11
خبرنگار:محمدستاری**انتشاردهنده: سیدمحمد موسی كاظمی**پژوهشم**458**9279
تاریخ انتشار: ۲۸ آبان ۱۳۹۵ - ۱۰:۳۴
تهران- ایرنا- «محمدابراهیم شریف‌زاده» آهنگساز موسیقی مقامی و استاد آواز خراسانی است كه آهنگ های ماندگاری همچون «سرو خرامان» را اجرا كرده است؛ آهنگ هایی كه به گفته برخی، مخاطبان را تسخیر موسیقایی می كرد.