یوسفی در بهمن ماه 1306 خورشیدی در مشهد به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همان شهر به پایان برد و از سال 1325 برای تحصیل در دوره كارشناسی زبان و ادبیات فارسی به تهران رفت. او در ادامه، در دوره دكتری ادبیات دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت و دوره كارشناسی حقوق قضایی و سیاسی دانشكده حقوق دانشگاه تهران را نیز طی كرد.
یوسفی با تاسیس دانشكده ادبیات در دانشگاه فردوسی مشهد از سال 1334 تدریس تاریخ ادبیات را در این دانشكده آغاز كرد. او تا مهرماه 1358 در دانشگاه فردوسی مشهد به تدریس ادبیات پرداخت و در سال 1358 در همان دانشگاه بازنشسته شد.
یوسفی برای پیشبرد آموزش و تحقیق در زبان و ادبیات فارسی كوشش فراوانی كرد. تاسیس دوره‌های كارشناسی ارشد و دكتری ادبیات فارسی در دانشگاه فردوسی مشهد پس از دانشگاه تهران مدیون تلاش های وی بود. او همزمان به تحقیق و پژوهش در حوزه‌های گوناگون ادامه داد و برای سفرهای مطالعاتی به كشورهایی چون فرانسه، انگلیس و آمریكا رفت. تصحیح متون یكی از موارد علاقه یوسفی بود كه كارهای ماندگاری از او در این زمینه باقی مانده است.
یوسفی آثار متعددی را در قالب تالیف، ترجمه و تصحیح از خود بر جای گذاشته است. از آثاری تالیفی او می توان به كتاب های «تمرین فارسی»، «فرخی سیستانی، بحثی در شرح احوال و روزگار و شعر او»، «ابومسلم، سردار خراسان»، «نامه اهل خراسان»، «دیداری با اهل قلم»، «برگ‌هایی در آغوش باد»، «كاغذ زر»، «چشمه روشن» و «یاداشت‌هایی در زمینه فرهنگ و تاریخ» اشاره كرد.
در زمینه تصحیح «قابوسنامه » اثر «عنصرالمعالی كیكاوس»، «التصفیه فی احوال المتصوفه» اثر «قطب الدین امیر منصور مظفر بن اردشیر عبادی»، «ترجمه تقویم الصحه» اثر «ابن بطلان»، «لطائف الحكمه» اثر «قاضی سراج الدین محمود ارموی»، «بوستان» و «گلستان» سعدی، «ملخص‌اللغات» اثر «حسن خطیب كرمانی» در زمره آثار او است.
كتاب‌های «سرگذشت جوان تاجر»، «داستان من و شعر » اثر «نزار قبانی»، «اما من شما را دوست می داشتم» اثر «ژیلبر سبرون»، «انسان دوستی در اسلام» اثر «مارسل بوازار»، «تحقیق درباره سعدی» اثر «هانری ماسه»، «شیوه های نقد ادبی» اثر «دیوید دیچز»، «برگزیده ای از شعر عربی معاصر» اثر «مصطفی بدوی»، «چشم اندازی در ادبیات و هنر» اثر «رنه ولك» هم آثاری است كه یوسفی ترجمه كرده است.
وی مقاله های متعددی را در نشریاتی همچون «نامه فرهنگ»، «یغما»، «راهنمای كتاب»، «فرهنگ خراسان»، «هیرمند»، «دانشكده ادبیات مشهد»، «نشر دانش» و «آینده » منتشر كرد.
یوسفی چهاردهم آذرماه 1369 در 63 سالگی در تهران درگذشت و پیكر او پس از انتقال به مشهد در آن جا به خاك سپرده شد.
** سعدی پژوهیِ یوسفی
سخن شناسان و سخن سنجان زبان فارسی، غزل های سعدی را از شاهكارهای بی همانند شعر فارسی به شمار آورده اند. دیوان غزلیات سعدی تاكنون چندین بار تصحیح و منتشر شده است. یكی از این تصحیح ها كار ارزشمند یوسفی بود كه در سال 1385 و شانزده سال پس از درگذشت او منتشر شد. این تصحیح با همكاری «پرویز اتابكی» صورت پذیرفته بود.
انتشار كتاب غزل های سعدی با تصحیح و توضیح یوسفی كه همراه با بررسی كامل نسخه های مختلف صورت پذیرفت، یكی از اقدام های ارزشمند در كارنامه سعدی پژوهی است. استفاده از 17 نسخه ارزشمند خطی كهن كه برخی از آن ها متعلق به نیمه نخست سده هشتم است، بر ارزش این تصحیح افزوده است.(1)
یوسفی بر این باور است كه سعدی در گلستان، واقع بین و واقع گرا و در بوستان آرمان گرا است. به باور او، سعدی در گلستان از جهان موجود و از جمله سیاست و اخلاق واقعی سخن می‌گوید و در بوستان به ترسیم جهان مطلوب و جامعه آرمانی یا مدینه فاضله می‌پردازد.(2)
**چشمه روشن
كتاب چشمه روشن یكی از مطرح ترین آثار یوسفی است كه او در پهنه ادب فارسي به ویژه در حوزه نقد ادبي و تاریخ ادبیات نگاشت. به دلیل دقت پژوهشي، ژرف نگري و دامنه كار، این كتاب اثری در خور ستایش و مثال زدني است. تسلط یوسفی بر متون‌كلاسیكِ برجسته ادب فارسي و تمرین فراوان در زمینه نویسندگي، چشمه روشن را تبدیل به متنی ساده و روان و در عین حال استادانه كرده است.
نگارش متن نیز عاري از ایرادهای دستوري ونگارشي است. در این كتاب برخي اشعار مهم تعدادي از شاعران - از رودكي تا دوران معاصر - به ترتیب تاریخي، نقد و بررسي شده است. یوسفي گاهي در تجزیه و تحلیل اشعار و شاعران از نظریه های نقادان شرق و غرب بهره جسته و در برخي موارد نیز وارد حوزه ادبیات تطبیقي شده است.(3)
**نقد و بررسی
به باور برخی صاحبنظران، یوسفی گام های بلندی را در راستای ارتقای ادبیات ایران برداشته است. «محمدرضا راشد محصل» مدرس ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد درباره علت موفقیت یوسفی معتقد است كه وی متون قدیمی و تاریخ ادبیات را به همراه آیین‌های نگارش و پژوهش آموزش داد. همچنین در زمینه ترجمه و تصحیح هم قدم های موثری برداشت.
یكی از ویژگی های یوسفی آشنایی با ادبیات جهان است. در این زمینه «علی آبان» پژوهشگر و مدرس دانشگاه، تفاوتِ بارز یوسفی با برخی از ادیبان معاصر همچون «غلامحسین زرین‌كوب» و «محمدرضا شفیعی كدكنی» را در این مساله می داند كه او با ادبیات جهان بیشتر آشنا بود. آبان معتقد است: تلفیق ادبیات جهان و داخل كشور باعث شد كه آثار یوسفی از نظر دانشگاهیان پس از آثار دیگران قرار گیرد. او یكی از پیشگامان پژوهش ادبیات اروپا محسوب می‌شود و این نشان می‌دهد كه نگاهش فراتر از ادبیات ایران بود چرا كه از ادبیات سنتی فارسی و ادبیات ایران پا فراتر نهاد.(4)
*پی نوشت ها
1- حسن لی، كاووس، «كاری نیمه تمام از مردی تمام»، پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی، بهار1388، شماره1، ص105
2- رحمانیان، داریوش، «سعدی و سیاست»، ماهنامه مهرنامه، شماره 7، آذر 1389
3- «نقد و بررسی كتاب چشمه روشن»، تارنمای شورای بررسی متون و كتب علوم انسانی وابسته به پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
4-«یوسفی از پیشگامان پژوهش ادبیات اروپا محسوب می‌شود»، خبرگزاری كتاب، 14 آذر1394
خبرنگار: محمد ستاری**انتشاردهنده: سیدمحمد موسی كاظمی**پژوهشم**458**9279
تاریخ انتشار: ۵ آذر ۱۳۹۵ - ۱۵:۲۵
تهران- ایرنا- «غلامحسین یوسفی» ادیب، نویسنده و مترجم معاصر است كه برای پیشبرد آموزش و تحقیق در زبان و ادبیات فارسی تلاش فراوانی كرد و آثار ارزشمندی چون تصحیح غزلیات سعدی و چشمه روشن را از خود به یادگار گذاشت.