امام حسن مجتبی(ع) در 15 رمضان سال سوم هجرت در مدینه چشم به جهان گشود و خانه امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) را با نور وجود خویش روشن تر ساخت، رسول خدا(ص) نام حسن را برای ایشان برگزید.
امام دوم شیعیان(ع) سبط، سید، زكی و مجتبی لقب گرفت و كنیه ایشان ابومحمد نامیده شد. این امام همام(ع) سال های كودكی خود را در كنار رسول خدا(ص) گذراند و از پیام آور دین اسلام درس ها آموخت. وی با شهادت حضرت فاطمه(س) غم هجران بزرگی را در كنار خواهرها و برادرش امام حسین(ع) تحمل كرد و در محضر پدر با فضایل اخلاقی آشنا شد.
كریم اهل بیت(ع) پدر را در روزهای سخت امامت و تبیین دین اسلام، همراهی كرد و با درس آموزی از دریای دانش ایشان خود را برای هدایت و رهبری مسلمانان آماده ساخت. وی در این سال ها شاهد ظلم و ستم خاندان بنی امیه بر مسلمانان و تلاش معاویه برای خلافت بر آنان بود. در چنین شرایطی امام حسن مجتبی(ع) پس از شهادت پدر بزرگوارش به امر خدا و طبق وصیت آن حضرت، رسالت امامت را بر عهده گرفت و خلافت خویش را نیز آغاز كرد.
طمع بی پایان معاویه برای به دست گیری حكومت و فریب خوردن مردم كوفه موجب شد توطئه های بسیاری علیه امام حسن مجتبی(ع) شكل بگیرد تا جایی كه ایشان تنها راه حفظ دین اسلام را پذیرش پیمان صلح معاویه و جلوگیری از جنگ دانست. نپذیرفتن این صلح نامه، از میان رفتن تعداد اندك مسلمانان راستین را در پی داشت و با این اندیشه كه ممكن است اسلام در خطر قرار بگیرد امام(ع) این صلح نامه را قبول كرد.
امام دوم شیعیان(ع) در سال های امامت خویش با وجود محدودیت های دستگاه حكومت، به هدایت و راهنمایی مردم پرداخت و همواره با مبارزه های پنهانی با حكومت بنی امیه و دفاع از حقانیت دین رسول خدا(ص) برای گسترش دین اسلام تلاش كرد. ایشان با صبر و شكیبایی و برخورداری از ویژگی های بخشش و تقوای راستین در دل های بسیاری از مردم روزگار خود جای گرفت و كریم اهل بیت(ع) نامیده شد.
معاویه كه تاب روشنگری های امام حسن مجتبی(ع) را نداشت سرانجام ایشان را در 28 صفر 50 هجری قمری با تطمیع جعده همسر امام(ع) مسموم كرد و به شهادت رساند. قبرستان بقیع متبرك به وجود پیكر مطهر این امام بزرگوار است.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به بهانه سالروز شهادت امام حسن مجتبی(ع) با «محمدباقر خراسانی» مدیر اجرایی مجمع عالی حكمت اسلامی و كارشناس مسایل دینی به گفت و گو پرداخت.
خراسانی درباره میلاد امام دوم شیعیان(ع) گفت: در منابع تاریخی و روایی آمده است هنگامی كه امام دوم شیعیان(ع) چشم به جهان گشود، پیامبر(ص) از خداوند خواست كه نامی را برای او برگزیند، در این هنگام جبرییل نازل شد و پس از مبارك باد و بشارت گفتن فرمود كه «خداوند نام فرزند بزرگ هارون را برای ایشان برگزیده است». نام فرزند بزرگ هارون در زبان عبری «شبر» بود كه در زبان عربی به حسن ترجمه می شود، بنابراین امام حسن(ع) نخستین فردی بود كه به این نام مبارك خوانده شد، هدیه ای كه از طرف خداوند برای تولد این فرزند پاك سیرت نازل آمد.
مدیر اجرایی مجمع عالی حكمت اسلامی اظهار داشت: رسول خدا(ص) بسیار به امام حسن(ع) و امام حسین(ع) عشق می ورزید و آنان را گرامی و عزیز می داشت. در روایت های معتبر آمده است كه پیامبر(ص) آنان را در آغوش گرفت و فرمود «خدایا من آنها را دوست می دارم و تو دوست بدار هر فردی كه آنها را دوست داشته باشد.» این سخن جایگاه ارزنده فرزندان حضرت فاطمه(س) را در نزد آخرین فرستاده خداوند و دوستداران ایشان نشان می دهد. امام حسن(ع) هشت سال از عمر مبارك پیامبر(ص) را درك كرد و درس های بسیاری در شناخت دین مبین اسلام از ایشان آموخت.
وی با اشاره به برخی از ویژگی های ظاهری و شخصیتی كریم اهل بیت(ع) بیان داشت: شكوه و جلال امام حسن مجتبی(ع) بسیار شبیه به رسول خدا(ص) بود. آن امام همام 25 مرتبه با پای پیاده برای سفر حج به مكه سفر كردند و امام(ع) از چنان ابهتی برخوردار بود كه آورده اند تمام همراهان حتی مخالفان ایشان، به احترام وی از اسب ها و شترهای خود پایین می آمدند و مسیر را با پای پیاده طی می كردند.
خراسانی در ادامه تصریح كرد: این امام همام(ع) از نظر تقوا و عبادت دارای جایگاه بسیار بالایی بود و همیشه از مرگ و قیامت یاد می كرد. همچنین از امام حسن(ع) به عنوان فرد بخشنده ای نام می برند كه دو مرتبه تمام اموال خود را در راه خداوند به نیازمندان بخشید. ایشان همچنین از قدرت فصاحت و بلاغت بسیار بالایی برخوردار بود و معاویه در این باره گفته است كه هیچ فردی را ندیدم مانند حسن بن علی(ع) كه هنگام سخن گفتن منتظر جمله بعدی او باشم.
وی با اشاره به اینكه امام حسن(ع) 37 سال از عمر مباركش را در كنار حضرت علی(ع) گذراند، گفت: امام دوم شیعیان(ع) در تمام امور سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و ... یار و یاور پدر بود و در دوره سكوت و زمان خلافت امام علی(ع)، همواره آن حضرت را در میدان های جنگ و در هنگام تصمیم گیری و برنامه ریزی همراهی می كرد. شجاعت ایشان در جنگ های سپاه اسلام مانند فرماندهی او در جنگ جمل بسیار معروف است. امیر المومنین(ع) نیز در برخی امور مردم را برای یافتن پاسخ سوال های خود به ایشان ارجاع می دادند. چنین همراهی اثرگذاری در دوره امامت امام حسن مجتبی(ع) از طرف امام حسین(ع) نیز مشاهده شد و به طور سلسله وار در میان امامان معصوم دیگر نیز ادامه یافت.
این كارشناس مسایل دینی درباره عهده دار شدن مقام امامت به وسیله كریم اهل بیت(ع) عنوان كرد: امام حسن(ع) از 21 ماه رمضان سال 41 هجری پس از شهادت امام نخست شیعیان(ع)، زمامداری امور مسلمانان جهان را در شرایطی به عهده گرفت كه مركز حكومت از مدینه به كوفه منتقل شد و كوفه در این هنگام درگیر التهاب های جنگی بود و در شرایط سختی به سر می برد. اوج اختلاف هایی كه معاویه در میان امت اسلام به وجود آورد، در دوره امام مجتبی(ع) قابل مشاهده است، ایشان امامت امتی را بر عهده گرفت كه بیشتر آنها به دلیل نیرنگ و فریب معاویه تزلزل های اعتقادی و تصمیمی داشتند و امام(ع) تلاش داشت مناسب ترین شیوه را برای هدایت آنان و نجات مسلمانان از شبهه ها برگزیند. بنابراین پس از شش ماه حكومت، امام مجتبی(ع) كه از ترفند معاویه جهت ریشه كن ساختن دین اسلام آگاهی داشت، برای جلوگیری از ایجاد جنگ و از میان رفتن مسلمانان اصیل كه تعداد اندكی بودند، بهانه را از معاویه گرفت و با او صلح كرد تا اینگونه كیان اسلام را از خطر هجمه های دشمنان دور سازد.
وی در ادامه اظهار داشت: امام مجتبی (ع) به عنوان فردی با سیاست شناخته شده است كه صلح ایشان نیز برپایه این ویژگی شكل گرفت. امام دوم شیعیان(ع) در پاسخ به این سوال كه چرا صلح كردید؟ فرمود: «من ترسیدم اگر صلح نكنم مسلمانی بر روی زمین باقی نماند». بنابراین این صلح نشان از سیاست، كیاست، درایت و آینده نگری ایشان دارد. امام حسن(ع) از زمان صلح در 41 هجری تا پایان مدت امامت خویش كه 9 سال و چند ماه بود، هیچ خلف وعده ای از جانب وی صورت نپذیرفت و ایشان با آگاهی از مفاد صلح نامه اجازه نداد كه معاویه بهانه ای به دست بیاورد كه صلح نامه را پاره كند یا تعرضی نسبت به آن انجام دهد. این قرارداد مقدمه ای برای قیام تاریخی امام حسین(ع) به شمار می رود زیرا اگر این رفتار سیاستمدارانه ایشان نبود، آن یاران وفادار و با اخلاص را در كربلا سراغ نداشتیم.
خراسانی با اشاره به برخی از فعالیت های این امام همام(ع) در دوران صلح، بیان داشت: امام دوم شیعیان(ع) پس از این پیمان از كوفه به مدینه مركز جهان اسلام بازگشت و در این سال ها علاوه بر عهده دار بودن زمام امور مسلمانان با خلق خوب و معاشرت خویش به فعالیت های سیاسی، دینی و اجتماعی می پرداخت. ایشان در سفرهای خویش به حج مسایل مختلف اعتقادی، مذهبی و ... را برای همراهان تبیین كرد و در این مسیر با مردمی از نقطه های مختلف جهان اسلام ارتباط گرفت و با رفتار و كردار خویش افراد زیادی را به طرف اسلام خواند. حتی بسیاری از اهل شام با مشاهده خلق و خوی امام(ع) از تبلیغات منفی معاویه علیه ایشان آگاه شدند و به اسلام راستین گرایش یافتند.
مدیر اجرایی مجمع عالی حكمت اسلامی درباره نحوه شهادت این امام همام(ع) گفت: اگرچه امام حسن(ع) در این سال ها خلافت نكرد اما دست از هدایت مسلمانان نكشید و با تربیت یارانی شایسته نقش بسیار موثری را در تبیین و گسترش دین اسلام و مكتب اصیل و راستین آن ایفا كرد. قول های مشهوری درباره شهادت امام دوم شیعیان(ع) نقل شده است كه هفتم و 28 صفر از آن جمله است، اما 28 صفر سال 50 هجری مشهور تر است.
*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مرضیه دهقانی** انتشاردهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9165** 9131
ایرنا مقاله كانالی برای انعكاس مقاله های اندیشكده ها - پژوهشكده ها - دانشكده ها - مراكز تحقیقاتی و رسانه های ایران و جهان*
تاریخ انتشار: ۷ آذر ۱۳۹۵ - ۱۳:۳۷
تهران- ایرنا- «محمدباقر خراسانی» مدیر اجرایی مجمع عالی حكمت اسلامی در گفت و گو با ایرنا از امام حسن(ع) به عنوان بزرگمردی سیاستمدار و با تدبیر نام برد كه صلح با معاویه را بر پایه دور اندیشی خویش پذیرفت و با قبول این پیمان مقدمه ای را برای تربیت انسان هایی با اخلاص و برپایی قیام تاریخی امام حسین(ع) فراهم ساخت.