ارتقای اقتصاد ملی به پژوهش های كاربردی نیاز دارد

پژوهش یا تحقیق به فعالیتی خلاقانه و هوشمندانه گفته می شود كه در آن پژوهشگر تلاش دارد با استفاده از شیوه های علمی به بررسی یك رخداد، رفتار و پدیده بپردازد و این مهم به دو صورت پایه (بنیادی) و كاربردی صورت می گیرد.

پژوهش پایه، یك رشته نظام مند و هدایت شده در راستای دانش و درك هر چه بیشتر جنبه‌های بنیادین پدیده‌ها است كه به طور مستقیم در زندگی انسان ها نقش ندارد اما می تواند زمینه تحقیق كاربردی را فراهم آورد. این در حالی است كه پژوهش‌های كاربردی جنبه عملی دارند و به صورت مستقیم با هدف حل مشكل های موجود در جامعه انجام می شوند.

به طور معمول یافته های پژوهشی برای استفاده در اختیار نهادها، افراد خاص و بهره برداری در مجله های علمی معتبر ارایه می شود. بر پایه تعریف عنوان شده دو جنبه اساسی یعنی «یافت پرسش پژوهش» و «پاسخ دادن به آن» را می توان برای انجام پژوهش مطرح كرد.

این مقوله كاربرد زیادی در حل مسایل زندگی بشر ایفا می كند و اگر به درستی صورت بگیرد بسیاری از معضل ها را برطرف خواهد كرد. بنابراین یك پژوهش توانمند قادر است ریشه بسیاری از مشكل های جامعه مانند فقر، بیكاری، فساد و ... را شناسایی كند و راهكارهای موثری را برای كاهش آن به دستگاه های اجرایی ارایه و در سطح خردتر شیوه هایی را برای كاهش مسایل موجود در اختیار افراد قرار دهد.

ضرورت پرداختن به امر پژوهش و شناخت اهمیت و كاركردهای آن در جامعه سبب شد تا پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا در آستانه روز پژوهش با «سیدمحمدرضا امیری تهرانی» مدیر پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به گفت و گو بپردازد.

امیری تهرانی طرح های پژوهشی را با كتاب و دیگر نوشتارها متفاوت دانست و گفت: تعدادی از افراد به اشتباه تصور می كنند پژوهش و طرح پژوهشی مجموعه ای از اطلاعات را گرد هم می آورد كه در نهایت در قالب یك جلد كتاب انتشار می یابد، در حالی كه مفهوم این فعالیت تحقیقی با كتاب متفاوت است. كتاب مجموعه ای از نوشتارهایی به شمار می رود كه درباره موضوعی باشد و بر پایه شرایط و اقدام های علمی تهیه شود اما یك طرح پژوهشی باید معطوف به یك مساله و موضوعی باشد كه پرداختن به آن ضروری به نظر برسد.

مدیر پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تصریح كرد: پژوهش باید تنها به یك موضوع اختصاص یابد و درباره موضوعی صورت بپذیرد كه بتواند در راستای پاسخگویی به یك نیاز و مشكل مهم پیش برود و این امر بایستی به وسیله پژوهشگر مشخص شود تا او بتواند شاخصه های لازم را برای بررسی استخراج كند و بر روی آن پژوهش انجام دهد. تحقیقاتی كه درباره این مسایل صورت می گیرد طرح پژوهشی نامیده می شود. لازم است پژوهشگر و نخبگان این طرح را از درون جامعه تشخیص دهند و برای دستیابی به راه حل در مرحله های مختلف به تعریف علمی و نظری موضوع بپردازند و سپس بتوانند یك تحلیل و راهكار برای آن ارایه كنند.

وی درباره نقش پژوهش در پیشبرد هدف های كلان جامعه، اظهار داشت: هر اجتماعی برپایه مراجع و سیاست گذاری كلان و خرد هدف هایی را برای رسیدن به آرمان های خویش تعریف می كند. برای مثال نهادهای مختلف وظیفه دارند تا با توجه به برنامه پنج ساله توسعه كشور و برنامه سالیانه ای كه برای سازمان خود در نظر گرفته اند، اقدام های ضروری را برای دستیابی به نیازها و حل مسایل اساسی جامعه انجام دهند و در این راستا از تحقیق هایی كه به وسیله دانشگاه ها صورت می پذیرد، بهره بگیرند تا بتوانند مناسب ترین شیوه و راهكار را برای حل موضوع انتخاب كنند. در چنین مواردی ضرورت ارتباط و تعامل میان نهادهای اجرایی، نخبگان و مركزهای علمی و تحقیقاتی بیش از پیش احساس می شود.

در مساله های خرد برای نمونه خانواده ها به منظور پرداختن به امور تربیتی، آموزشی و اقتصادی فرزندان خویش نیازمند اطلاعات و راهكار هستند كه می توانند پاسخ آن را از جامعه نخبگان دریافت كنند و این مهم تا میزانی به صورت مشاوره های اجتماعی، تربیتی، اقتصادی، روانشناسی، حقوقی و ... صورت می گیرد، بنابراین ارتباط میان سیاست ها، هدف های كلان و موضوع های خرد اجتماع به صورت كامل قابل تعریف است.

امیری تهرانی با اشاره به نقش و وظیفه دانشگاه و پژوهشگاه در برابر جامعه یادآور شد: این نهادها از لحاظ مالی با ثروت های كشور و مالیات های مردم تامین می شوند، بنابراین طبیعی است كه جامعه، مطالبه هایی از دانشگاه ها و پژوهشگاه ها داشته باشد و از آنان بخواهد به مسایلی كه مردم با آنها درگیر هستند، توجه داشته باشند و به تحقیق و تفحص در این باره بپردازند و وظایف و تكلیف خود را با ارایه راهكارهای تحلیلی انجام دهند.

مدیر پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی درباره اثر گذاری جامعه، دولت و دانشگاه بر امر پژوهش گفت: جامعه بستری است كه باید دو نهاد دولت و دانشگاه به آن توجه كنند و مسایل و مشكل های آن را موضوع اصلی تحقیق های خود قرار دهند. دانشگاه بایستی با اندیشه و تحلیل به بررسی مسایل به صورت علمی بپردازد و نتیجه گیری لازم را برای حل مشكل ها انجام دهد. در طرف دیگر دولت باید با اولویت بندی مسایل گوناگون، دانشگاه ها را برای انجام دادن طرح های پژوهشی از نظر مالی حمایت كند زیرا بخش خصوصی نمی تواند هزینه بسیاری از بحث های كلان را همچون فقر، اشتغال، حاشیه نشینی، اعتیاد، بیكاری و ... بپردازد.

وی با بیان ضرورت كاربردی بودن طرح های پژوهشی بیان داشت: نهادهای اجرایی و دستگاه های دولتی برای پیدا كردن راه حل مسایل جامعه و راهكارهای برطرف كردن آنها باید به دستاوردهای تحقیقی پایبند باشند، اگر چنین امری صورت بپذیرد، پژوهشگر نیز برای ادامه فعالیت های علمی، انگیزه بیشتری خواهد داشت و با دقت نظر بالاتری برای طرح های پژوهشی دیگر اقدام خواهد كرد.
همچنین پژوهشگران و دانشگاهیان وظیفه دارند با بهره گیری از شیوه های علمی و استفاده از نظریه های مناسب به انجام دادن امور تحقیقی بپردازند زیرا در غیر این صورت جامعه از این طرح ها و نتیجه های حاصل از آنها استقبال نخواهد كرد.

امیری تهرانی با اشاره به صرف بودجه های كلان برای برخی از پژوهش ها تصریح كرد: گاهی وقت ها بخش بیشتر بودجه كارهای پژوهشی جهت تهیه طرح نامه های پژوهشی صرف می شود كه هیچ گاه از آن استفاده نمی شود و این گونه هزینه ای كه برای حل یك موضوع در نظر گرفته شده است برای انجام دادن پژوهش های ظاهری و صوری از میان می رود.

مدیر پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در پاسخ به پرسشی درباره بودجه اختصاص یافته دولت برای كارهای پژوهشی در كشور اظهار داشت: هزینه ای كه برای این امر در كشور اختصاص داده می شود اگرچه نسبت به تولید ناخالص ملی(GNP) در اندازه شاخص های بین المللی نیست اما همین مقدار هم اگر به درستی به نهادهای علمی ارجاع داده و با اولویت بندی برای نیازهای تحقیقی جامعه صرف شود تا میزان بالایی پاسخگوی نیازهای اجتماع خواهد بود. این در حالی است كه بیشترین بودجه اختصاصی پژوهش در عمل در اختیار نهادهای اجرایی است كه آن دستگاه ها به دلیل اینكه به طور جدی و اصیل به پژوهش اعتقاد ندارند، بودجه را جهت تحلیل و ارایه راهكار برای مسایل صرف نمی كنند و در پایان سال به طرح نامه های صوری، ظاهری و بی محتوا تخصیص می دهند.

وی در پایان با اشاره به شعار روز پژوهش در سال جاری گفت: «پژوهش تقاضا محور و تجاری سازی فناوری زیر بنای اقتصاد مقاومتی» به عنوان شعار این روز در نظر گرفته شده كه در آن به نكته های مختلفی توجه شده است. بحث تقاضامحوری و تجاری سازی در این شعار بر كاربردی بودن پژوهش تاكید دارد. اقتصاد مقاومتی هم یكی از مسایل عینی جامعه محسوب می شود و در تشریح آن باید گفت، اقتصاد ایران وابسته به درآمدهای نفتی است و برای تهیه منابع و امكانات لازم به مبادله های خارجی نیاز دارد اما این تبادل ها باید به صورتی انجام شود كه تكانه های خارج از كشور نتواند اقتصاد ملی را متزلزل سازد و بر آن اثرگذار باشد. اگر اقتصاد مقاومتی اینگونه تعریف شود لازم است با رویكرد كاربردی به پژوهش ها نگاه شود تا با استفاده از تحقیق های علمی بتوان اقتصاد ایران را قوت بخشید.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مرضیه دهقانی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9165**2002**9131
*ایرنا مقاله كانالی برای انعكاس مقاله های اندیشكده ها- پژوهشكده ها- دانشكده ها- مراكز تحقیقاتی و رسانه های ایران و جهان*
Irnaarticle@