اعتیاد؛ مرگ سیاه

اعتیاد به موادمخدر یكي از مهم‌ترین مشكلات اجتماعی، اقتصادي و بهداشتي است كه عوارض ناشي از آن تهدیدي جدي براي جامعه بشري محسوب شده و موجب ركود اجتماعي در زمینه‌‏هاي مختلف مي‌‌شود. به همین دلیل بررسی اعتیاد به‌عنوان عارضه‌ای روانی، اجتماعی و اقتصادی از دیدگاه علوم پزشكی، روانشناسی و جامعه‌شناسی و همین‌طور از دیدگاه‌های فلسفه، قانون، اخلاق و مذهب صورت می‌گیرد.
اعتیاد به‌عنوان یكی از عوامل اصلی گسترش بیماری‌هایی چون ایدز و هپاتیت و گسترش معضلات اجتماعی چون انزواطلبی، جدایی و طلاق مورد توجه كارشناسان قرار دارد. اعتیاد را وابستگی معنا كرده‌اند و امروزه در بسیاری از محافل كارشناسی و روانشناسی به‌جای كلمه اعتیاد از لغت وابستگی نام برده می‌شود، هرچند در میان مردم، این بیماری به اعتیاد و خود بیمار به‌عنوان معتاد معروف است. به‌واسطه این تعریف، به هر نوع درگیر شدن و وابستگی به یك محرك، اعتیاد گفته می‌شود كه با وجود اثرات نامطلوبش برای ذهن ما خوشایند بوده و هربار تجربه آن محرك، رغبت درونی ما را به تكرار آن تجربه بیشتر می‌كند و مصرف مكرر از مواد مخدر موجب وابستگی به آن‌ها می‌شود. نكته مهمی كه در اكثر مواد مخدر مشترك است، این است كه وقتی فرد به‌طور مداوم از مواد مخدر استفاده می‌كند، به تدریج بدن او نسبت به آن مقاوم شده و مجبور می‌شود برای تجربه احساسات قبلی، مقدار بیشتری از آن ماده را مصرف كند. این چرخه تلورانس و مصرف، رفته‌رفته باعث پیشرفت و گسترش بیماری اعتیاد شده و فرد را به مصرف این نوع مواد معتاد می‌كند؛ بنابراین كسانی كه یك‌بار با این مواد آشنا می‌شوند، چون سیستم پاداش در مغز آن‌ها تقویت شده، تمایل شدیدی به تكرار مصرف آن پیدا می‌‌كنند. گوشه‌گیری و فاصله گرفتن از جمع و دور شدن از فعالیت‌های فیزیكی و ورزش، خستگی و بی‌تفاوتی نسبت به خانواده و ارزش‌های حاكم بر آن، خشونت، پرخاشگری و قانون‌شكنی، عدم تمایل به صحبت و مشورت با والدین و نزدیكان، كاهش نمرات درسی و بی‌علاقگی نسبت به درس و آموزش و... از علایم اعتیاد است.
مواد مخدر انواع مختلفی دارد و امروزه مواد توهم‌زا یا روان‌گردان نیز به دسته مواد اعتیادآور اضافه شده‌اند. این مواد اغلب از مواد طبیعی یا ساختگی هستند كه با تاثیری كه بر مغز و سلسله اعصاب انسان می‌گذارند، وی را از حالت طبیعی خارج می‌كنند. وابستگی به مواد اعتیادآور چه مواد مخدر و چه مشروبات الكلی، یا عادت‌های ناهنجار، یك اختلال روان‌پزشكی و روانشناسی است كه از یك‌سو، معنای لغت خوشبختی را در زندگی فرد و خانواده او از بین می‌برد و از سوی دیگر آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی بی‌شماری را به همراه دارد. اعتیاد می‌تواند جسمی یا روانی باشد؛ اعتیاد جسمی كه پاسخ فیزیولوژیك بدن نسبت به ورود و تاثیر مواد جدید به بدن و اعتیاد روانی كه ناشی از لذت و سرخوشی مصرف مواد مخدر است. در واقع وابستگی روانی و ذهنی مشخصه اصلی اعتیاد بوده و برخلاف تصوری كه گاهی در جامعه وجود دارد، بسیاری از موادی كه وابستگی جسمی به همراه ندارند، دارای وابستگی روانی و كشش شدید بوده و در حقیقت اعتیادآور هستند. متخصصان همواره بر سر این نكته بحث دارند كه آیا اعتیاد یك «بیماری» است یا نوعی مشكل جدی مغزی به‌شمار می‌آید؟ حال آنكه اعتیاد می‌تواند با وابستگی دارویی هم‌معنی دانسته شود. هنگام رویارویی با پدیده اعتیاد باید به خاطر داشت كه دلیل آن تنها لذت‌طلبی ساده نیست و نباید از تاثیراتی كه بر اخلاقیات و شخصیت فرد دارد غافل شد.
طی سال 94 در زنجان 47 نفر بر اثر مصرف مواد مخدر و روانگردان‌ها جان خود را از دست داده‌اند.
3001/6085
دریافت كننده: مینا افشاری** انتشاردهنده: رویا رفیعی