نشست سه جانبه مسكو؛ زمینه سازی برای عبور از بحران حلب

به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا اجلاس سه جانبه مسكو در حالی با حضور وزرای خارجه ایران روسیه و تركیه در مسكو برگزار شد كه به نظر می رسد این بار راهكار سیاسی حل بحران سوریه شانس بیشتری برای موفقیت پیدا كرده است.درخصوص چرایی این ادعا می توان دلایل متعددی ارائه كرد.
شاید بتوان نخستین علت در این خصوص را در انتخابات اخیر آمریكا جست و جو كرد. در فاصله فترت سیاست خارجی در یكی دو ماه نقل و انتقال قدرت در آمریكا حلب از اشغال تروریست ها آزاد شد. رییس جمهور منتخب دونالد ترامپ كه دیروز آرای لازم الكترال برای راهیابی به كاخ سفید را كسب كرد با شعار « اول آمریكا » روی كار آمده است.اولویت نخست وی مبارزه با داعش است و شعار وی پرهیز از صرف هزینه های غیراقتصادی در خاورمیانه ، به طوری كه گفته است كشورهای حاشیه خلیج فارس اگر می خواهند ما امنیت آنها را تامین كنیم باید هزینه های آن را پرداخت كنند. وی در اظهار نظری اخیرا از برنامه خود برای ایجاد منطقه امن در سوریه خبر داده و در عین حال گفته باید كشورهای حاشیه خلیج فارس هزینه این كار را پرداخت كنند.
حلب به عنوان دومین شهر بزرگ سوریه نقطه امید جریاناتی بود به پشتوانه سیاسی، نظامی و تبلیغاتی كشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای این شهر را اشغال كرده بودند.آمال و آرزوی حداقلی برخی قدرت های منطقه ای مركزیت حلب در سناریوی سوریه تجزیه شده بود.با آزاد سازی حلب عملا سناریوی تجزیه سوریه شكست خورد و طرف های مقابل ابزار مهم چانه زنی را از دست دادند.
در این بین نقش تركیه بسیار حائز اهمیت است؛ اگرچه سیاست های خاورمیانه ای ترك ها از یك روند سینوسی تبعیت كرده و همین امر ضرورت هشیاری بیشتر در قبال این سیاست ها را می طلبد با این حال آنچه مسلم است تركیه امروز آنچه در سالهای اخیر در عراق و سوریه كاشته در آنكارا و استانبول درو می كند. واقع امر این است كه بحران سوریه وعراق امروز به درون تركیه سرریز كرده و زیرساخت های امنیتی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این كشور را هدف گرفته است.
ترور عصر روز دوشنبه سفیر روسیه در تهران را می توان ادامه ناامنی های تركیه در ماههای اخیر ارزیابی كرد.آن هم در شرایطی كه تركیه طی بویژه بعد از كودتای نافرجام برای حل و فصل بحران به سمت تهران و مسكو متمایل شده است یا حداقل این طور نشان می دهد.
به اعتقاد ناظران مسائل خاورمیانه ترور آندره گنادی كارلوف با هدف جلوگیری و تحت الشعاع قراردادن گفت و گوهای مسكو انجام شد. با این حال مقامات روس ضمن تاكید بر اینكه باید آمران و صحنه گردانان چنین اتفاقی مشخص شوند،تعهد خود را بر حل و فصل سیاسی بحران سوریه عملی كرد.و در نهایت اجلاس سه جانبه روز گذشته در مسكو برگزار شد.
تاكید بر راهكار سیاسی، احترام به حق حاكمیت ملی و یكپارچگی سوریه به عنوان كشور واحد ،فراخوان همكاری بین المللی برای حل مشكلات سوریه ،آمادگی سه كشور برای ضمانت مذاكرات طرف های سوری برای كسب توافق بین دولت و معارضان كه قراراست بین دولت و معارضه سوریه در قزاقستان برگزار شود محورهای بیانیه روز گذشته وزرای خارجه سه كشور بود.
بعد از این اجلاس سرگئی لاوروف در تماسی تلفنی جان كری وزیر خارجه آمریكا را در جریان توافقات تهران مسكو و آنكارا قرار داد.در واقع در سطح كلان و بین المللی مسكو توانست همراهی و یا حداقل عدم كارشكنی واشنگتن را در فرایند سیاسی كسب كند.
در همین راستا جان كربی سخنگوی وزارت خارجه آمریكا در واكنش به نشست سه جانبه وزرای خارجه ایران، روسیه و تركیه درمسكو گفت: گر چه جان كری به شركت در این نشست دعوت نشده بود اما واشنگتن از هرگونه تلاشی برای برقراری آتش بس در سوریه و آغاز مذاكرات صلح استقبال می كند.
جان كربی افزود:چنین تلاش هایی طبعا می تواند و باید به از سرگیری گفت وگوهای دیپلماتیك میان طرفین منجر شود و این نكته ای است كه جان كری در گفتگوهای تلفنی امروز خود با وزرای خارجه روسیه و تركیه به آنها یادآور شده است.
به گفته سخنگوی وزارت خارجه آمریكا تا آنجا كه او از مفاد این بیانیه مشترك اطلاع دارد در ان به احتمال برقراری آتش بس در منطقه ای به مراتب گسترده تر از حلب اشاره شده كه در صورت تحقق می تواند امكان این گفت وگوها را فراهم كند.
وی اضافه كرد: با این همه با توجه به وعده هایی كه مبنی بر' نفوذ بجا بر رژیم اسد درجهت تحقق ترك مخاصمه ' داده شده و همه آنها به گفته او با شكست مواجه شده اند واشنگتن ترجیح می دهد تا برای دیدن نتایج این نشست منتظر بماند.
جان كربی این را هم گفت در صورتی كه چنین نشست هایی به نتایج مثبت مورد نظر، یعنی ترك مخاصمه و برقراری آتش بس، انجام عملیات كمك رسانی و از سر گیری مذاكرات منجر شوند جان كری ولو آن كه در این نشست ها حضور نداشته باشد از این تلاش ها و نتایج آن ها استقبال می كند. سخنگوی وزارت خارجه آمریكا گفت كه جان كری، وزیر امور خارجه این كشور، دعوت نشدن به نشست مسكو را'بی اعتنایی'به خود نمی‌داند بلكه آن را تلاش چند جانبه دیگری برای حل این بحران تلقی می‌كند و امیدوار است این تلاش‌ها نتایج عملی و ملموسی داشته باشد.
**سكوت عربستان
رویكرد تركیه به عنوان یكی از بازیگران اصلی منطقه تفاوت فاحشی با رویكرد دولت هایی همچون عربستان سعودی دارد، تركیه علیرغم مخالفت های جدی كه تاكنون با اسد داشته و سرمایه گذاری سنگینی كه برای دستیابی به این هدف داشته است امروز با درك واقعیات میدانی وارد فرایند سیاسی شده و با همراهی ایران و روسیه به دنبال برون رفت از بحران است.
از روز گذشته تاكنون برخی كشورهای عرب منطقه و در راس آنها عربستان سعودی هیچ اظهار نظری بر له یا علیه این اجلاس نداشته اند. تنها موضوعات جالب این اجلاس برای آنها نوع نگاه محافظ ظریف به محافظ چاووش اوغلو و دیالوگ وزرای خارجه دو كشور در خصوص گروههای مسلح در سوریه بوده است.
البته این كشورها توان خود را صرف تبلیغات و جوسازی علیه دولت و ارتش سوریه كرده اند كه هزاران انسان بی گناه جان خود را در حلب از دست داده و می دهند در حالی كه این كشورها در تمام دورانی كه داعش و گروههای تروریستی در عراق و سوریه جولان می دادند هیچ نگرانی از اوضاع انسانی در این كشورها نداشتند.
زمانی كه حقوق بین الملل و قواعد آمره آن مستحضر به پشتیبانی قدرت باشد اجرایی و اعمال می شود؛حفظ تمامیت ارضی و عدم مداخله در امور داخلی كشورها از بدیهی ترین قواعد آمره بین المللی است كه در سالهای اخیر در سوریه، عراق، لیبی و یمن نادیده گرفته شد. با این حال امروز قدرت سیاسی و نظامی حداقل در سوریه و عراق این قواعد آمره را تحت الحمایه خود قرار داده و می توان ادعا كرد سناریوی تجزیه و فروپاشی سوریه سناریویی به تاریخ پیوسته است.
از سوی دیگر بازیگران منطقه ای در همراهی و پیوستگی با قدرتهای فرامنطقه ای بود به دنبال اجرای منویات خود بودند زمانی كه همراهی قدرتهای فرامنطقه ای ساقط شد،این كشورها عملا قدرت لازم برای به چالش كشیدن واقعیات میدانی را ندارند.
در هر صورت امروز سوریه و البته منطقه در حال عبور از برهه حساسی در تاریخ خود است و برای عبور سالم از این برهه باید پیروزی میدانی تبدیل به پیروزی سیاسی برای تمام مردم سوریه شود و پس از پنج سال جنگ و كشتار آرامش و ثبات به این كشور بازگردد.فروپاشی قرارگاه تروریست ها در منطقه حلب هر گونه قدرت یابی و سازماندهی مجدد گروههای تروریست را غیرممكن و یا حداقل بسیار دشوار خواهد كرد.
در این بین انتظار می رود گروه هایی كه واقعا به دنبال آرامش و ثبات و پیروی از راهكار سیاسی برای حل بحران هستند در رویكردهای خود تجدید نظر كرده و از فرصت ایجاد شده برای مردم سوریه بهره برداری كنند.
سیام**2021**1449*گزارشگر: داود مرادپور* انتشاردهنده: امیر كاردان راد