چالش هاي غرقابي بودن زمين هاي كشاورزي مازندران

به گزارش ايرنا به رغم اهميت آب در فعاليت هاي كشاورزي ،به دليل عدم مهار و كنترل اين منبع و نيز يكپارچه نشدن اين اراضي ،بخش مهمي از اراضي كشاورزي مازندران در پاييز و زمستان در وضعيت غرقاب است.
هر چند رفع مشكل آبگرفتگي اراضي كشاورزي پايين دست مازندران از دغدغه هاي 20 ساله مسئولان استان است و زهكشي ، تسطيح و يكپارچه سازي زمين هاي شاليزاري و خدمات جامع مكانيزاسيون از مهمترين طرح هاي زير ساختي در سند توسعه كشاورزي آمده است ،اما اين مشكل فقط با تخصيص اعتبار و تداوم عمليات اجرايي مرتفع مي شود.
استان مازندران 230هزار هكتار زمين شاليزاري دارد كه سالانه با توليد بيش از يك ميليون تن برنج سفيد 42درصد برنج مورد نياز كشور را تامين مي كند كه كارشناسان معتقدند براي خودتكايي به اين مواد غذايي استراتژيك اجراي طرح هاي زهكش و كانال كشي و سپس تسطيح ، يكپارچه سازي و نوسازي با هدف كشت مجدد ضروري است.
هر چند كانال كشي در كنار اجرايي شدن طرح تسطيح، يكپارچه سازي و نوسازي 50 هزار هكتار از زمين هاي شاليزاري استان ايجاد شده است، اما كانال كشي اصلي براي هدايت آب هاي كشاورزي به رودخانه ها و آببندان ها در فصل پائيز و زمستان به عنوان يك طرح جامع زهكشي كه مطالعات مرحله اول آن انجام شد،به هفت هزار ميليارد ريال اعتبار نياز دارد.
در چند سال اخير به دليل مسدود شدن زهكش هاي سنتي ناشي از ساخت و ساز هاي غير مجاز و تجاوز و همچنين لايروبي نشدن آن ،معضل غرقابي شدن زمين هاي شاليزاري پايين دست در شش ماهه دوم شديدتر شده است به همين دليل در سال 90-91 طرح جامع زهكشي و بهسازي آببندان ها و لايروبي رودخانه هاي پايين دست استان مازندران مطرح شد.
همزمان با آغاز به كار دولت يازدهم عمليات اجرايي يكي از بزرگترين طرح هاي زهكشي زمين هاي كشاورزي شاليزاري كشور تيرماه سال 1392در شهرستان سيمرغ استان مازندران آغاز شده بود،اما امروز پس از گذشت 40 ماه به دليل تخصيص نيافتن اعتبار متوقف شده است.
** زمستان پر آب و تابستان كم آب در زمين هاي پايين دست مازندران
سليمان حاتم نژاد مدير جهاد كشاورزي جويبار در گفت و گو با خبرنگار ايرنا غرقابي بودن حدود 15 هزار هكتار از زمين هاي اين شهرستان را از معضلات چندين ساله كشاورزي اعلام كرد و گفت: طرح زهشكي و كانال كشي در مناطق پايين دست و نزديك به ساحل شهرستان هاي بابلسر، محمودآباد، فريدونكنار، سيمرغ و شرق ساري بايد با تخصيص اعتبار ملي و با يك حركت جهادي در يك بازه زماني مشخص انجام شود تا بتوانيم به نتيجه حل معضل غرقابي بودن زمين برسيم.
وي توضيح داد: بالا آمدن آب در فصل زمستان علاوه بر زمين هاي كشاورزي ،شمار زيادي از ساكنان روستاهاي پايين دست را در معرض خطر آبگرفتگي قرار مي دهد.
وي گفت: بسياري از محصولات كشاورزي جويبار به دليل مشكلات آبگرفتگي دچار خسارت جدي در فصل كشت اول نيز مي شود.
حاتم نژاد در عين حال به كمبود آب كشاورزي و شرب در فصل تابستان در جويبار اشاره كرد و گفت : تازماني كه نتوانيم طرح هاي آبي را در بهره وري و ذخيره سازي به صورت يكپارچه در قالب يك طرح جامع اجرا كنيم، اين مشكل حل نخواهد شد.
فرج الله يدالله پور فرماندار شهرستان سيمرغ با بيان اينكه مرحله دوم اجراي طرح زهشكي و كانال به طول چهار كيلومتر هنوز شروع نشده است، گفت: هنوز 2هزار هكتار از زمين هاي كشاورزي منطقه در 6 ماهه دوم سال غرقاب است.
وي تخصيص نيافتن اعتبار را دليل متوقف بودن كانال كشي به عنوان مهمترين پروژه زير ساختي كشاورزي عنوان كرد و افزود:اعتبار مورد نياز اين طرح 40ميليارد ريال است.
وي مقدار زمين هاي زراعي و باغي سيمرغ را هشت هزار هكتار اعلام كرد و گفت: توت فرنگي ، برنج و مركبات از توليدات اصلي كشاورزي اين شهرستان است و آبگرفتگي همواره از مشكلات اصلي كشاورزان است.
مدير جهاد كشاورزي شهرستان بابلسر نيز با بيان اينكه حدود 13هزار هكتار از زمين هاي شاليزاري بخش بهنمير و رودبست در شش ماه دوم غرقاب است، گفت: در اين مدت علاوه بر اينكه كشت مجددبرنج صورت نمي گيرد ،هيچ گونه كشت پائيزه اي انجام نمي شود.
حسن رزاقي با بيان اينكه با بارندگي اندك در مناطق بالا دست تمام آب هاي سطحي در پايين دست ماندابي مي شود، اظهار داشت: به دليل جزيره اي عمل كردن طرح زهكشي و كانال كشي ، معضل غرقابي بودن زمين همچنان در فعاليت هاي كشاورزي منطقه دردسر ساز شده است.
رزاقي اظهار داشت: هر چند كانال كشي در بخشي از زمين هاي منطقه عملياتي شده است، اما به دليل متصل نشدن با ديگر مناطق مانند سيمرغ ، اين طرح كارايي ندارد.
مدير جهاد كشاورزي بابلسر تصريح كرد: به دليل ماندابي بودن زمين ، اجراي طرح هاي تسطيح و يكپارچه سازي زمين هاي منطقه نيز به كندي صورت مي گيرد و با اعتراض كشاورزان مواجه هستيم.
وي گفت: تازماني كه اين كانال ها در تمامي مناطق پايين دست استان مازندران به يكديگر متصل نشود، معضل ماندابي بودن زمين لاينحل باقي مي ماند.
وي گفت: كمبود اعتبار تفكر و مديريت اجراي جامع كانال كشي را با چالش مواجه كرده است و سبب شد تا طرح هاي كانال كشي شده ،فرسوده و كارايي خود را به مرور زمان از دست بدهد.
دلاور حيدر پور رئيس سازمان جهاد كشاورزي مازندران در اين خصوص به خبرنگار ايرنا گفت: غرقاب بودن بيش از 100 هزار هكتار از اراضي شاليزاري در 6ماه از سال ، سبب شد تا خطر از بين رفتن كشت اول نيز جدي شود.
وي با بيان اين نكته كه كشت پائيزه در اين اراضي غير ممكن است، افزود: آزمايش ها نشان مي دهد كه خاك مردگي در اين اراضي بوجود آمده و اگر طرح زهكشي در اين اراضي انجام نشود ،ادامه كشاورزي در آن امكانپذير نيست.
وي به اهميت فعاليت كشاورزي مازندران در امنيت غذايي كشور اشاره كرد و بيان داشت: هر چند عمليات اجرايي طرح زهكشي در 2 هزار هكتار از اراضي مركزي استان آغاز شده است ، اما به دليل مشلات مالي دولت و تامين نشدن اعتبارات مورد نظر، طرح به كندي در حال اجرا است.
وي گفت: شروع اجراي اين طرح در سطح 2 هزار هكتار از زمين هاي شاليزاري برج خيل شهرستان سيمرغ آغاز شد و با تخصيص 17ميليارد ريال ،يكهزار و 30 متر كانال زهكشي صورت گرفت و غرقابي شدن زمين هاي كشاورزي 15 روستاي مرتفع شد.
وي تصريح كرد: اجراي طرح زهشكي باعث رفع مشكل آبگرفتگي و انجام كشت دوباره زمين و افزايش توليد به ويژه برنج در مازندران مي شود اما تا زماني كه كانال ها و زهكش هاي زمين هاي كشاورزي به يكديگر متصل نشود و آب هاي فصل پائيز و زمستان به آببندان ها و رودخانه هاي لايروبي شده هدايت نشود، نتيجه مورد رضايت حاصل نخواهد شد.
استان مازندران 120 رودخانه اصلي و فرعي دارد كه حدود 460 هزار هكتار از اراضي زراعي و باغي استان به روش هاي مختلف از جمله سردهنه ها ،آبياري مي شوند.
مازندران داراي 2سد بزرگ شهيد رجايي و البرز و هشت سد كوچك با ظرفيت 324ميلون مترمكعب و 800قطعه آببندان با ظرفيت 350 ميليون متر مكعب است.
بر اساس آمارهاي رسمي، توان بالقوه آب مازندران در حد 6 ميليارد و ‎ 600ميليون مترمكعب است كه از اين مقدار چهار ميليارد و ‎ 900ميليون مترمكعب آب هاي سطحي و بقيه آب هاي زيرزميني است .
به طور ميانگين سالانه حدود يك ميليارد و ‎ 550ميليون مترمكعب آب در بخش آب هاي سطحي و يك ميليارد و ‎ 350ميليون مترمكعب در بخش آب زيرزميني بهره برداري مي شود و بقيه آب سطحي طي سال به صورت هرز به دريا مي ريزد.
شبكه انتقال آب بابلكنار،شبكه انتقال آب شرب از سد شهيد سليمان تنگه به شهر ساري ،سد سازي ،زهكشي ،تسطيح و يكپارچه سازي اراضي كشاورزي ،نوسازي و اصلاح باغات از جمله طرح هاي مهم استان درحوزه كشاورزي است كه همچنان بخش عمده اي از اين طرح ها به دلايل مختلف به كندي پيش مي رود.
72نوع محصول كشاورزي در مازندران توليد مي شود كه در 15نوع از جمله برنج با يك ميليون تن ،مركبات با دو ميليون و 500 هزار تن ،كيوي ،گل و گياه ،دام وطيور و در حوزه شيلات رتبه اول تا سوم كشور را دارد.
كشاورزي مازندران سال هاي پس از پيروزي انقلاب اسلامي همچنان با چالش هاي جدي در توسعه زير ساخت ها مواجه است.
زمين هاي ساحلي و زمين هاي حاشيه و اطراف محورها و جاده هاي اصلي و فرعي استان مازندران نيز با تغيير كاربري تبديل به ويلا و يا محل كسب و كار شده است و زمين هاي كوهستاني و اراضي شيب دار به ويژه عرصه هاي منابع طبيعي مازندران نيز همچنان برنامه اي منسجم براي حفظ و احياء ندارد.
خبرنگار: سيد رضا هاشمي كروئي ** انتشار دهنده:سيد محسن حسن نيا
6990/1899