وادي به وادي، در پي برادر

در ادامه اين گزارش كه به قلم جواد نوائيان رودسري منتشر شد، مي خوانيم: حضرت معصومه(س) به دليل پرورش در چنين خانواده‌اي، از كودكي با معارف الهي آشنايي كامل داشت. نقل است كه يك بار گروهي از شيعيان به محضر امام كاظم(ع) رسيدند تا پرسش‌هاي خود را مطرح و پاسخ دريافت كنند، اما مطلع شدند كه امام(ع) خارج از مدينه هستند.

حضرت فاطمه معصومه(س)، در حالي كه 6 يا 7 ساله بود، پاسخ پرسش‌ها را نوشت و آنها را روانه كرد. وقتي امام كاظم(ع) به منزل بازگشت و ماجرا را شنيد، بسيار خوشحال شد و با مهرباني فرمود:«فداه ابوها؛ پدرش به فدايش!»

** بانوي محدث
نام حضرت معصومه(س) در زمره بانوان محدث نيز قرار دارد. رواياتي را كه از ايشان نقل شده‌است، مي‌توان در كتاب‌هاي علماي شيعه و اهل‌سنت يافت. به عنوان نمونه، «محمد بن محمد جزري»، عالم شافعي مذهب، در كتاب «أسني المطالب في مناقب سيدنا علي بن ابي‌طالب(ع)»(صفحات 50 و 51)، روايت غدير را از سلسله راوياني نقل كرده كه يكي از آنها حضرت معصومه(س) است. ايشان اين روايت را از عمه خود، فاطمه دختر امام جعفر صادق(ع) شنيده و نقل كرده‌است.

افزون بر اين، مرحوم «شيخ عبدا... بحراني»، محدث و محقق معروف شيعه، در كتاب «عوالم العلوم والمعارف والاحوال من الآيات والاخبار والاقوال»(جلد 21، ص 364)، حضرت فاطمه معصومه(س) را در سلسله راويان حديث «ألا من مات علي حبّ آل محمد مات شهيدا؛ آگاه باشيد! هركس بر دوستي و محبت خاندان رسول خدا(ص) بميرد، شهيد است» ذكر مي‌كند؛ حديثي كه از حضرت فاطمه زهرا(س)، دختر گرامي رسول‌خدا(ص)، نقل شده‌است.

** در پي برادر
مورخان برآنند كه رسيدن خبر سخت‌گيري مأمون بر امام رضا(ع)، باعث شد خواهر بزرگوارش، حضرت معصومه(س)، مانند تعداد ديگري از برادران امام هشتم(ع)، از مدينه به سوي مرو هجرت كند. درباره وقايعي كه طي اين مهاجرت‌ها روي داده است، اطلاعات كاملي در دست نيست و آنچه درباره سفر حضرت معصومه(س) نيز در منابع تاريخي وجود دارد، به طور عمده در باره نحوه ورود ايشان به قم و رحلت آن حضرت در اين شهر است.

اين موضوع در كتاب ارزشمند و قديمي «تاريخ قم»، اثر «حسن بن محمد قمي اشعري» از نوادگان «سائب بن مالك اشعري كوفي»(از ياران مختار ثقفي)، مورد اشاره قرار گرفته است. «حسن بن محمد قمي» در كتاب خود، كه آن را در حدود سال 378 هـ.ق به رشته تحرير درآورده‌است، مي‌نويسد:«ديگر از سادات حسينيّه، از فرزندان موسي بن جعفر عليهما السّلام كه به قم آمدند، فاطمه بود، دختر موسي‌بن‌جعفرعليهماالسلام. چنين گويند بعضي از مشايخ قم كه چون امام علي بن موسي‌الرّضا عليهما السّلام را از مدينه خارج كردند تا به مرو رود، از براي عقد بيعت به ولايت عهد، براي او في سنة مأتين«در سال 200»، خواهر او، فاطمه بنت موسي‌بن‌جعفرعليهم‌السّلام، در سنه احدي و مأتين«سال 201»، به طلب او بيرون آمد؛ چون به ساوه رسيد، بيمار شد؛ پرسيد كه ميان من و شهر قم، چقدر مسافت است؟ او را گفتند كه ده فرسخ است. خادم خود را بفرمود تا او را بردارد و به قم برد.

خادم او را به قم آورد و در سراي موسي بن خزرج بن سعد اشعري فرود آمد و نزول كرد و روايت صحيح و درست آن است كه چون خبر به آل سعد رسيد، همه اتفاق كردند كه قصد ديدار سَيِّدَتي[بانو] فاطمه كنند و از او درخواست نمايند كه به قم آيد. از ميان آنها، موسي بن خزرج، تنها، هم در آن شب بيرون آمد و چون به شرف ملازمت سَيِّدَتي فاطمه(س) رسيد، زمام ناقه او بگرفت و به جانب شهر بكشيد و به سراي خود، او را فرود آورد و هفده روز در حيات بود.

چون او را وفات رسيد، بعد از تغسيل و تكفين و نماز موسي بن خزرج، در زميني كه او را به بابلان«مكاني در شهر قم» بود، آنجا كه امروز روضه مقدسه اوست، دفن كرد و بر سر تربت او بورياها«حصيرها» سايه ساخته بودند تا آن گاه كه زينب، دختر محمد بن علي الرضا عليهم السلام، اين قبه بر سر تربت او بنا نهاد.»

ظاهراً خاندان سعد، از شيعيان كوفه بودند كه سال‌ها قبل به قم آمده و در آن‌جا ساكن شده بودند. «حسن بن محمدقمي» در ادامه به واقعه‌اي كه در مراسم تدفين حضرت معصومه(س) روي داده‌است، اشاره مي‌كند و مي‌نويسد:« از جانب رمله[بيابان و شنزار] دو سوار برآمد، دهان‌ها بسته و روي به اين مردم نهادند.

چون به نزديك پيكر مطهر فاطمه(س) رسيدند، از اسب فرود آمدند و بر آن نماز گزاردند و در سرداب رفتند و آن حضرت را دفن كردند، پس از سرداب بيرون آمدند و برنشستند و برفتند و هيچ‌كس را معلوم نشد كه آن دو سوار كه بودند.» اين واقعه را «محمدحسين ناصرالشريعه» هم در كتاب «تاريخ قم يا حريم مطهر بانوي عاليقدر، حضرت فاطمه معصومه(س)»، به نقل از «حسين بن علي بن بابويه»، برادر «شيخ صدوق» و از محدثان نامي شيعه، نقل كرده و مرحوم «شيخ علي نمازي» نيز در كتاب «مستدرك سفينة البحار» آن را آورده است.

** مقام والاي زائران كريمه اهل‌بيت(ع)
درباره زيارت اين بانوي عالي‌مقام، روايات فراواني از ائمه(ع) نقل شده‌است. «علامه مجلسي» در جلد 48 كتاب «بحارالانوار» روايتي را به نقل از «شيخ صدوق» در كتاب «ثواب الاعمال» و «العيون» ذكر كرده است كه:«از امام ابوالحسن‌الرضا(ع) درباره «مقام» خواهرش، فاطمه، دختر موسي بن جعفر(ع) پرسيدند. فرمود: هركس او را زيارت كند، جايگاه او بهشت است.» «علامه مجلسي» در ادامه اين حديث، آورده‌است:«در كامل‌الزيارات«اثر ابن‌قولويه قمي در قرن چهارم هجري قمري» نيز مانند اين حديث وجود دارد. همچنين، در اين كتاب، با اسناد مختلف، از امام جواد(ع) نقل شده‌است كه فرمود: هر فردي كه عمه مرا در قم زيارت كند، بهشت جايگاه اوست.

علامه مجلسي مي‌گويد:در مزارالبحار ديدم كه از بعضي كتاب‌هاي زيارت، روايت شده است از علي بن ابراهيم و او از پدرش و او از سعد كه امام رضا(ع) از وي پرسيد: اي سعد! نزد شما قبر يكي از افراد خاندان ماست. پاسخ داد: فدايت شوم، قبر خواهرتان، فاطمه دختر موسي بن جعفر(ع) را مي فرماييد؟ فرمود: بله، هر كس با معرفت به حقش، او را زيارت كند، بهشت جايگاه اوست ... از امام صادق(ع) روايت شده‌است كه براي خدا حرمي است و آن در مكه است و براي رسولش حرمي است كه آن در مدينه است و براي اميرالمؤمنين(ع) حرمي است و آن در كوفه است و براي ما نيز، حرمي است و آن در قم است و در آن بانويي از فرزندان من دفن مي‌شود كه نام او فاطمه است. هركس او را زيارت كند، بهشت بر او واجب مي‌شود.

امام صادق(ع) اين سخن را زماني فرمود كه هنوز امام موسي كاظم(ع) به دنيا نيامده بود.» «علامه مجلسي»، روايت امام صادق(ع) در باره ثواب زيارت مرقد مطهر حضرت معصومه(س) در شهر قم را از كتاب «تاريخ قم»، اثر «حسن بن محمد قمي اشعري» نقل كرده‌است.حضرت معصومه(س)، بانوي باكرامتي كه از سوي برادر بزرگوارش، امام رضا(ع)، به اين صفت ملقب شده‌بود، روز دهم ربيع‌الثاني سال 201 هجري قمري، در شهر قم رحلت فرمود.

*منبع: روزنامه خراسان، 1395.10.20
**گروه اطلاع رساني**9117**9131**انتشار دهنده:شهربانو جمعه