نگاهی به فعالیت 3 ساله صندوق نوآوری وشكوفایی درتحقق اقتصاد دانش بنیان

به گزارش گروه علمی ایرنا، تشكیل و راه اندازی صندوق نوآوری وشكوفایی برای حمایت از شركت های دانش بنیان مورد تایید معاونت علمی وفناوری درآبان سال 89 با تصویب قانون حمایت ازشركت ها ومؤسسات دانش بنیان وتجاری سازی نوآوری ها واختراعات، با سرمایه ای حدود 3 هزارمیلیارد تومان جهت كمك به توسعه فضای دانش بنیان تصویب شد.
فعالیت جدی صندوق نوآوری وشكوفایی، از دی‌ماه 1392 با تخصیص بخش اندكی ازسرمایۀ صندوق آغاز شده واكنون بسیاری ازخدمات شامل تسهیلات مالی، لیزینگ وغیره از طریق این صندوق دراختیارشركت های دانش بنیان قرارداده می شود به طوری كه تا كنون 340 محصول دانش‌بنیان (طرح پایان‌ یافته فنی موفق) با استفاده ازتسهیلات صندوق توسعه یافته است.
براین اساس، بهزاد سلطانی رییس صندوق نوآوری وشكوفایی روز سه شنبه درگفت و گوی تفصیلی با خبرنگارعلمی ایرنا،آخرین دستاوردها وفعالیت های انجام شده این صندوق را درجهت تحقق اقتصاد دانش بنیان وشكوفایی شركت های دانش بنیان تشریح كرد.

- با گذشت 3 سال از اجرای قانون حمایت از شركت‌های دانش‌بنیان، این شركت‌ها به عنوان یكی از محورهای اقتصاد مقاومتی، تا چه حد توانسته اند از تسهیلات صندوق نوآوری وشكوفایی استفاده كنند؟
سلطانی: فعالیت جدی صندوق نوآوری و شكوفایی، از دی‌ماه 1392 با تخصیص بخش اندكی از سرمایۀ صندوق آغاز شد، طی این دورۀ 3 ساله از فعالیت صندوق( از دی ماه 92 تا بهمن‌ماه 95) ، سرمایه تایید ‌شدۀ صندوق 1433میلیارد تومان بوده كه بخشی از سرمایه به میزان 600 میلیارد تومان در ابتدای بهمن ماه سال جاری صورت گرفته است.
از این مبلغ حدود 1300 میلیارد تومان حجم مصوبات تسهیلات، مشاركت، ریسك صدور ضمانت نامه، تأمین دفاتركاری، توانمندسازی و بودجه تسهیلات به صندوق های پژوهش وفناوری است، مابقی مبلغ سرمایه نیزبه ‌عنوان منابع اهرمی برای پشتیبانی از خدماتی چون صدور ضمانت نامه و تسهیلات بانكی، یارانه سود وغیره نزد بانكها سپرده‌گذاری شده است.
دراین مدت مجموع تعداد طرح‌های مصوب شركت‌های دانش‌بنیان 1666 طرح و تعداد طرح های در دست بررسی در صندوق 488 طرح است كه بیش از نیمی از این تعداد طرح طی 3ماه اخیر به صندوق ارائه شده است.
تاكنون بیش از 3100 طرح به صندوق ارائه شده است، همان‌طور كه ملاحظه می‌شود مجموع تعداد طرح‌های ارائه‌شده به صندوق ازتعداد شركت‌های دانش‌بنیان بیشتر است و این بدین معنا است كه برخی شركت‌ها پس از دریافت تسهیلات و اجرای طرح‌های اول خود، طرح‌های دوم و سوم را به صندوق ارائه كرده و تسهیلات مرتبط را دریافت كرده‌اند.
همچنین درحال حاضر 340 محصول دانش‌بنیان (طرح پایان‌یافتۀ فنی موفق) با استفاده از تسهیلات صندوق توسعه یافته است. مابقی طرح های مصوب درحال عقد قرارداد و اجرای پروژه ها است و در سال های 96 و 97 به پایان خواهد رسید. ازاین‌رو، به نظرمی‌رسد شركت‌های دانش‌بنیان توانسته‌اند با ارائۀ طرح‌های مناسب، از تسهیلات صندوق بهره‌مند شده، محصولات دانش‌بنیان خود را توسعه داده و به بازارعرضه كنند.

- دلیل تفاوت بین آمار مبلغ تسهیلات مصوب و تسهیلات پرداختی صندوق چیست؟
سلطانی : به‌منظور نظارت برطرح‌ها و درراستای اطمینان از پیشرفت فنی طرح ها و جلوگیری از انحراف تسهیلات، پرداخت تسهیلات مصوب صندوق نوآوری و شكوفایی به صورت مرحله ای انجام می‌شود، صندوق براساس پیشرفت طرح و براساس برنامه زمان‌بندی اجرای طرح‌ها، برعملكرد شركت ها نظارت كرده و درصورت پیشرفت طرح طبق برنامه، دستورپرداخت مرحلۀ بعدی را صادر می‌كند، بنابراین در انتهای سال 94 از مجموع 246 میلیارد تومان قرارداد منعقد شده بین صندوق و شركت‌ها، مبلغ 147 میلیارد تومان پرداخت شده بود كه از این مبلغ حدود 77 میلیارد تومان مربوط به طرح های خاتمه‌یافتۀ مالی و مابقی طرح ها در مرحلۀ نظارت بوده است
طبیعتا با توجه به تنوع و تعداد شركت های دانش‌بنیان، به‌ویژه شركت های نوپا كه آشنایی زیادی با محیط كسب‌وكار ندارند و احتمال شكست آن‌ها بسیار زیاد است، نظارت و پرداخت چندمرحله ای، امری ضروری و الزامی محسوب می شود.
تا هفته ابتدایی بهمن‌ماه سال جاری، حدود 950 میلیارد تومان تسهیلات برای 1666 طرح شركت‌های دانش‌بنیان مصوب شده است، از این تعداد، 243 طرح به ارزش 113 میلیارد تومان پس از تصویب درحال اصلاح مصوبه هستند یا اعلام انصراف كرده‌اند و 317 طرح به ارزش 242 میلیارد تومان در حال طی مراحل اداری عقد قرارداد هستند، بنابراین در مجموع 1423 طرح به ارزش 847 میلیارد تومان مصوبه فعال درصندوق وجود دارد كه 1106 طرح با ارزش تسهیلات بیش از 606 میلیارد تومان قرارداد شده، و از این مبلغ جمعا 391 میلیارد تومان نیز به آنها پرداخت شده است. به عبارت دیگر 65 درصد مبلغ مصوبات فعال تاكنون به شركت‌ها پرداخت شده و مابقی در پرداخت‌های مراحل بعد، مطابق با قرارداد فی‌مابین، بنا برپیشرفت طرح و پس از تأییدیه‌های بخش نظارت، پرداخت خواهد شد.
صندوق به‌عنوان یك نهاد مالی و براساس ملاحظات اقتصادی و نیزتكلیف هیئت امنا حق ندارد برای این اعتبارات مصوب و پرداخت نشده، طرح جدید تصویب كند و باید تعهد پرداخت نگاه دارد و صرفا می تواند از آن‌ها درسپردۀ بانكی (برای استفادۀ اهرمی) یا امكان استفاده در ارائه خدمات مشترك با بانك به شركت ها استفاده كند.
در راستای تسهیل صدورضمانت‌نامه، صندوق با تخصیص حدود 100 میلیارد تومان (اختصاصی) سپرده دربانك عامل، اقدام به تسهیل این خدمت كرده است، تاكنون با استفاده از این منابع، 158 ضمانت‌نامه به ارزش 86 میلیارد تومان و 129 ضمانت‌نامۀ اهرمی به ارزش 63 میلیارد تومان صادر شده است، در مجموع صندوق تاكنون قراردادهایی به ارزش تقریبی 700 میلیارد تومان را پوشش ضمانت نامه ای داده است.
دربخش تسهیلات دفاتركاری نیزتاكنون مجتمع شكوفایی و 4 مجتمع‌های فناوری راه اندازی شده در كل به ارزش 220 میلیارد تومان خریداری شده و صندوق درحال واگذاری آن‌ها به شركت‌های دانش‌بنیان و شبكۀ حمایتی آن‌ها از قبیل شتاب‌دهنده ها، شركت‌های تجاری‌سازی، صندوق‌های پژوهش فناوری، كارگزاران، پنجره واحد است.
بنابراین درمجموع حدود 1.400 میلیارد تومان برای شركت‌های دانش‌بنیان در قالب تسهیلات ،دفاتر كاری ، بلوكۀ اختصاصی ضمانت نامه و سایر منابع اهرمی هزینه شده است كه حدود 691 میلیارد تومان آن در قالب تسهیلات، پشتیبان ضمانت‌نامه و تسهیلات دفاتر كار پرداخت شده و مابقی نیز در پرداخت‌های مرحله‌ای در مدت مشخص شده مطابق با مصوبۀ كمیته اعتباری یا هیئت عامل پرداخت خواهد شد.

- دلیل زمان‌بر و پیچیده بودن فرآیند ارزیابی، تصویب و اعطای تسهیلات صندوق چیست؟
سلطانی : فرآیندهای كنونی صندوق، عمدتا فرایندهایی است كه هم‌زمان با شروع به كارجدی صندوق در دی‌ماه 92 و در راستای پاسخ‌گویی به نیاز انباشته‌شدۀ شركت‌های دانش‌بنیان شكل گرفته است، این فرایندها در زمانی شكل گرفتند كه خود صندوق نیز نهادی نوپا بود، به‌تازگی شروع به فعالیت كرده بود و هم‌زمان با ایجاد تشكیلات و ساختار خود بایستی به تقاضای شركت‌های دانش‌بنیان نیز پاسخ می‌داد.
حال با گذشت 3 سال از فعالیت صندوق و پشت سر گذاشتن موج اول تقاضای شركت‌های دانش‌بنیان ونیز برمبنای تجربه حاصل از 3 سال فعالیت، برنامه صندوق ارزیابی، بازنگری وتا حد امكان تسهیل و تسریع فرآیندهای خود است واجرای این برنامه آغاز شده است.
اكنون زمان ارزیابی طرح های نوپا به دوماه و نیم كاهش یافته است و با هدف‌گذاری‌ كه برای میزان حداكثر زمان لازم برای هرخدمت صورت گرفته است، برنامه های مختلفی برای كاهش زمان وافزایش سرعت درعین حفظ دقت ارزیابی تنظیم شده است.
یكی از این برنامه‌ها تفكیك ارزیابی شركت های نوپا از دیگر ارزیابی های معمولی است، برنامه دیگر واگذاری كامل تعدادی از طرح ها به صندوق های پژوهش و فناوری یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیراست البته به شرط پذیرفتن مسئولیت ها و ریسك آن طرح ها از جانب صندوق‌ها است، رساندن مدت زمان ارائه خدمت ضمانت‌نامه به دوهفته و لیزینگ به یك ماه نیز از دیگر اهداف این برنامه‌ها است.
بر اساس تحلیل‌های انجام شده، بخش زیادی از زمان ارزیابی و تصویب طرح، صرف رفت و برگشت طرح برای اصلاح و نهایی‌سازی آن، تكمیل مدارك شركت‌ها و نیز تأمین وثایق لازم می‌شود، درصورتی كه شركت‌ها از ابتدای فرایند، طرح‌ها و مدارك خود را به‌طور كامل ارائه كنند و به تأمین وثایق مدنظر توجه داشته باشند، این فرایند با سرعت بیشتری پیش خواهد رفت.
همچنین، لازم است شركت های دانش‌بنیان در فضای واقعی كسب‌وكار فعالیت و رشد كنند تا بتوانند درحین فرآیند دریافت وام و توسعۀ محصول فناورانه، رشد مدیریتی را نیز تجربه كنند، این موضوع در مقایسۀ شركت های دانش‌بنیان صنعتی و تولیدی با شركت‌های نوپا بیشتر نمود پیدا می كند و مشخص می شود شركت های بزرگ‌تر، نسبت به فرآیندها پاسخ‌های سریع‌تری می دهند.
ممكن است فرآیند ارزیابی طرح‌ها بروكراتیك، پیچیده و زمان‌بر به نظر برسد، اما طی این فرایند برخی مشكلات شركت ها و بی‌توجهی آن‌ها به بازار و مسائل فنی رفع می شود و این فرآیند برای شركت‌ها همراه با یادگیری‌های ارزشمندی است.

- نظارت بر نحوۀ ارائۀ تسهیلات و هزینه‌كرد آن از سوی شركت های دانش بنیان چگونه است؟
سلطانی: درهمه طرح‌های مصوب، نمودار زمان‌بندی پروژه درهنگام تصویب طرح، تأیید می شود و نظارت برطرح مطابق با آن صورت می گیرد، پس ازانعقاد قرارداد، همۀ طرح ها چه درداخل صندوق و چه توسط كارگزاران وارد مرحلۀ نظارت می شود و پرداخت های مرحله ای تسهیلات درقبال نظارت و پیشرفت طرح صورت می‌گیرد، این نظارت مستمر، اجازه نمی دهد انحراف زیادی دراستفاده از وام‌ها روی دهد
درحال حاضر 340 طرح پایان‌یافتۀ فنی موفق و حدود 41 طرح ناموفق در شركت‌های دانش‌بنیان دریافت‌كننده تسهیلات از صندوق وجود دارد، در صورت بروز تخلف و انحراف تسهیلات، مراتب تخلف از نحوۀ استفاده از تسهیلات با جدیت پیگیری می شود و طبق مادۀ 11 قانون حمایت از شركت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان وحمایت از تجاری‌سازی اختراعات و نوآوری‌ها با متخلفان برخورد می‌شود.

- ارزیابی تخصصی طرح های دانش بنیان چگونه انجام می‌شود؟
سلطانی : ارزیابی جنبه‌های بازار، فنی، اقتصادی، مالی و اعتبارسنجی طرح‌ها، هم در داخل صندوق و هم توسط كارگزاران بیرونی كاملا دقیق انجام می‌شود، همۀ ارزیابی ها از مشاوران تخصصی درحوزۀ فناوری مربوط به طرح استفاده می‌كنند و این مشاور گزارش ارزیابی طرح‌های دانش‌بنیان را تأیید و امضا می‌كند.
ارزیابان نیز از میان اساتید دانشگاه و صنعت انتخاب می شوند كه سال ها تجربه و تخصص در حوزۀ مرتبط با طرح دارند، ارزیابی تخصصی و دقیق طرح‌ها، یكی از قوت‌های صندوق درمقایسه با بانك‌ها است، طی این فرآیند ارزیابی، توانمندسازی شركت‌های كوچك ونوپا نیز صورت می‌گیرد وشركت‌ها با نحوۀ نگارش طرح توجیهی ومطالعات امكان‌سنجی و الزامات آن آشنا می‌شوند و ازمشاوره‌های لازم دراین زمینه نیز بهره‌مند می‌شوند.

- صندوق تا چه حد از توانمندی‌های نهادهای تخصصی مرتبط در ارزیابی طرح ها استفاده می‌كند؟
سلطانی : صندوق در ارزیابی تخصصی طرح‌ها، ازهمۀ نهادهای مرتبط با حوزۀ فناوری طرح، دربارۀ نیاز كشور به طرح ها و توانمندی‌های فناورانۀ طرح نظرخواهی می كند، اگر نهادهای مختلف كشور تمایل به ارزیابی كامل طرح داشته باشند، می توانند پس از پشت سر گذاشتن فرایند عضویت در شبكۀ كارگزاران صندوق، به‌عنوان یكی از كارگزاران صندوق در این شبكه فعالیت كرده و ارزیابی تخصصی (فنی، مالی، اقتصادی، بازار) طرح‌ها را انجام دهند.
برون‌سپاری ارزیابی طرح‌ها یكی از سیاست‌های اصلی صندوق طی 3 سال فعالیت خود بوده است، در صورتی كه ارزیابی بیش از 2500 طرح به صورت داخلی انجام می‌شد، تعداد كاركنان صندوق به حدود 600 نفر افزایش می‌یافت، درحالی‌كه این حجم كار تنها با كمك 150 نفر و از طریق برون‌سپاری ارزیابی بیش از 80 درصد طرح‌ها انجام شده است.
همچنین از طریق برون سپاری های انجام شده به صندوق های پژوهش و فناوری بیش از 500 میلیارد تومان گردش مالی در صندوق‌های پژوهش و فناوری ایجاد شده است، ادراك كلی نظام بانكی كشور از اهرمی كردن منابع، مواردی مانند تسهیلات تلفیقی و وجوه اداره شده است، اما صندوق نوآوری وشكوفایی از نظرقانونی نمی تواند منابع خود را به صورت وجوه اداره شده به بانك ها بسپارد، از سوی دیگر، تسهیلات تلفیقی نیز به دلیل ناهمخوانی سرعت و مأموریت بانك‌ها و صندوق چالش هایی جدی در پی دارد.
به رغم وجود موانع مذكور، درحال حاضر صندوق نوآوری وشكوفایی موفق شده است پس از مذاكرات متعدد و طولانی با اكثریت قریب به اتفاق بانك ها، تفاهمات كلی و توافقات عملیاتی خود را با 5 بانك دولتی و 3 بانك خصوصی به انجام رساند، این توافقات درمجموع بالغ بر 200 میلیارد تومان ظرفیت تسهیلاتی با نرخ های ترجیحی را برای حوزه های مختلف صنعت وفناوری ایجاد كرده است كه از محل منابع شبكۀ بانكی تأمین و پرداخت خواهد شد، باتوجه به تفاهمات دردست انجام پیش بینی می شود مجموع توافقات صندوق با شبكۀ بانكی كشور تا پایان سال 1395 به ظرفیتی بالغ بر 1000 میلیارد تومان توسعه یابد.

- وظیفۀ صندوق تصدی‌گری است یا قاعده‌گذاری و تسهیل گری در امور شركت های دانش بنیان؟
سلطانی:درهیچ كدام از اسناد بالادستی، قاعده گذاری و تسهیل گری نظام تأمین مالی توسعۀ اقتصاد دانش‌بنیان به صندوق واگذار نشده است، روح آئین‌نامۀ اجرایی قانون و وظایف تصریح‌شده برای صندوق در این آئین‌نامه كاملا اجرایی است. ازاین‌رو، صندوق از نظرقانونی، امكان ایفای نقش تنظیم‌گری و واگذاری كامل فرایندهای اجرایی به نهادهای بیرونی را ندارد، البته تاكنون نیز 80 درصد فرایندهای ارزیابی و نظارت صندوق برون‌سپاری شده و نقش تصدی‌گری صندوق چندان پررنگ نبوده است.
برای اینكه صندوق بتواند نقش قاعده ‌گذاری و تسهیل گری را ایفا كند، ابتدا باید اسناد بالادست درحوزۀ نظام تأمین مالی توسعۀ اقتصاد دانش‌ بنیان بازنگری واصلاح شود، واگذاری دبیرخانۀ كارگروه صندوق‌های پژوهش وفناوری به صندوق نوآوری و شكوفایی، می‌تواند اولین گام درمسیرتغییر نقش صندوق از تصدی‌گری به قاعده‌گذاری و تنظیم‌گری باشد.

- آیا صندوق برنامه‌ای برای ایجاد نهادهای تخصصی مرتبط (مانند صندوق تخصصی ضمانت فناوری، صندوق تخصصی سرمایه‌گذاری جسورانه، مؤسسۀ اعتبارسنجی) دارد؟
سلطانی:صندوق نوآوری وشكوفایی برمبنای اساسنامۀ خود اجازۀ تأسیس شعبه را بنا به تصویب هیات امنای خود دارد و در صورت نیاز می‌تواند چنین نهادهایی را ایجاد كند، اما تاكنون برنامۀ صندوق این بوده است كه از ظرفیت‌های موجود در كشوراستفاده كند و نهادسازی جدید نداشته باشد، برای مثال، در این راستا، صندوق با اعطای كارگزاری به صندوق‌های پژوهش و فناوری، علاوه بر تقویت و توانمندسازی آن‌ها، گردش مالی شایان توجهی دراین صندوق‌ها ایجاد كرده است. درحالی‌كه ایجاد برخی نهادهای جدید (مانند صندوق‌های تخصصی سرمایه‌گذاری جسورانه یا صندوق تخصصی ضمانت فناوری) می‌تواند بازاركاری صندوق‌های پژوهش و فناوری را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد و ممكن است حتی شكست اقتصادی آن‌ها را به دنبال داشته باشد.
ایجاد چنین نهادهایی علاوه بر افزایش لایه‌های سازمانی، افزایش تعداد نهادهای دولتی، افزایش تعداد كاركنان دولت و افزایش بروكراسی و پیچیدگی فرایندها، باعث كاهش انعطاف‌پذیری در تعریف و ارائۀ خدمات صندوق به شركت‌های دانش‌بنیان خواهد شد، همچنین تجربۀ نهادهای مشابه دركشور نشان می‌دهد كه نهادسازی و تعدد نهادها، چارۀ مشكلات كنونی شركت‌های دانش‌بنیان نیست و توسعۀ فناوری را به دنبال نخواهد داشت.
ساختاركنونی صندوق پس ازتصویب قانون حمایت از شركت‌های دانش‌بنیان ومتناسب با شرایط و مقتضیات آن زمان طراحی شده است، پس از گذشت 3 سال از فعالیت جدی صندوق، امكان ارزیابی و بازطراحی ساختار صندوق متناسب با شرایط كنونی كشور وجود دارد، این بازطراحی براساس مطالعات كارشناسی و با بررسی نمونه‌های مشابه انجام شده و در صورت نیاز، نهادهای تخصصی جدید طراحی و ایجاد خواهد شد،به‌علاوه، درطراحی و ایجاد نهادهای جدید، زیرساخت قانونی و حقوقی كشور نیز باید مدنظر قرارگیرد، به‌گونه‌ای كه ضمانت اجرایی لازم برای فعالیت آن‌ها وجود داشته باشد و این نهادسازی ایجاد ارزش‌افزوده كند.

- نقش صندوق درجایگاه گفتمان اقتصاد دانش بنیان كجاست؟
سلطانی : براساس سند چشم‌اندازصندوق، صندوق نوآوری وشكوفایی در افق 1404، پیشرانِ تجاری‌سازی فناوری‏های برتر، راهبرتأمین مالیِ زیست‌بوم نوآوری و نقش‌آفرین درشكوفایی اقتصاد دانش‌بنیان در ایران است،بر همین اساس مأموریت های از قبیل تأمین و ارائۀ خدمات مالی به شركت‏های دانش‌بنیان خصوصی یا تعاونی، توانمندسازی شركت‏های دانش بنیان خصوصی یا تعاونی و حمایت از شركت های خصوصی خدمات تجاری سازی، مشاركت و سرمایه‏گذاری خطرپذیر و غیرخطرپذیر درشركت‏های دانش بنیان خصوصی یا تعاونی، تنظیم‏گری (رگولاتوری) صندوق‏های پژوهش و فناوری كشور به‌منظور بهبود فضای كسب‌وكار شركت‏های دانش‏بنیان،هدایت سرمایه‏های ملی و بین‌المللی به سمت توسعۀ فناوری وتقویت مزیت رقابتی فناورانۀ شركت‏های دانش‏بنیان در فضای ملی و بین‏المللی تعریف شده است.

- سازوكار توانمندسازی شركت‌های دانش‌بنیان، كارگزاران و صندوق های پژوهش وفناوری چگونه است؟
سلطانی : صندوق نوآوری و شكوفایی علاوه بر حمایت‌های مالی مستقیم و اعطای تسهیلات به شركت‌های دانش‌بنیان، مسئولیت حمایت غیرمستقیم از این شركت‌ها را نیز برعهده دارد، با توجه به اینكه بیشترِ مدیران شركت‌های دانش‌بنیان دانش‌آموختگان رشته‌های فنی هستند، معمولا دانش مدیریتی مناسب برای ادارۀ كسب‌وكار را ندارند و درنتیجه حمایت‌های مدیریتی از این بنگاه‌ها (به‌عنوان حمایت‌های غیرمستقیم صندوق) اهمیت می‌یابد، از سوی دیگر، با توجه به اینكه از 2900 شركت دانش‌بنیان كشور، حدود 900 شركت در پارك‌ها و مراكز رشد مستقر هستند و می‌توانند از خدمات آموزشی و مشاوره‌ای این مراكز استفاده كنند، 2000 شركت مستقر درسطح شهرها تاكنون از این نوع حمایت‌های مدیریتی بهره‌مند نبوده‌اند، ازاین‌رو، صندوق نوآوری وشكوفایی در راستای كمك به شركت‌های دانش‌بنیان برای ارتقای دانش و توانمندی مدیریتی خود، این حمایت‌ها را در قالب ' خدمات توانمندسازی' به بنگاه‌ها ارائه می‌كند.
ازجمله راهكارها و برنامه‌های دیگری كه می‌تواند نقشی مؤثر در ارتقای توانمندی و افزایش رقابت‌پذیری شركت‌های دانش‌بنیان و نیز افزایش نقش و تأثیرگذاری اقتصادی آن‌ها داشته باشد، توانمندسازی آن‌ها از طریق ایجاد زیرساخت‌ها است، این كار با حمایت از اخذ استانداردهای ملی و بین‌المللی و نیزحمایت ازحضور شركت‌های دانش‌بنیان درجایزه‌های ملی و بین‌المللی مانند جایزۀ ملی مدیریت فناوری و نوآوری، جایزۀ ملی بهره‌وری و جایزۀ ملی تعالی سازمانی انجام می‌شود، تا كنون 271 درخواست درقالب حمایت از اخذ استانداردها و گواهینامه‌های مختلف دریافت شده و از این تعداد 235 درخواست حمایت مصوب شده است، ارزش مصوبات برای این خدمات توانمندسازی حدود 1.5 میلیارد تومان بوده است.

- چرا منابع صندوق دربانك‌ها سپرده‌گذاری شده است؟ برنامۀ صندوق برای استفادۀ اهرمی از این منابع مالی خود چیست؟
سلطانی : صندوق به عنوان یك نهاد اقتصادی ـ توسعه‌ای و براساس عرف بانكی و مالی، ملزم به نگهداشتن تعهد پرداخت برای مصوبات است، تاكنون حدود 1.400 میلیارد تومان تسهیلات مختلف برای شركت‌ها مصوب شده است ، تسهیلات مصوب صندوق به صورت مرحله‌ای به شركت پرداخت می‌شود و باقی مبالغ مصوب باید به‌عنوان 'تعهد پرداخت' در حساب بانكی صندوق نگاه داشته شود و درموعد مقرر متناسب با پیشرفت طرح به شركت‌ها پرداخت شود، سود سپردۀ بانكی نیز به سرمایۀ صندوق افزوده شده و مجدداً در قالب تسهیلات به شركت‌ها پرداخت می‌شود، تاكنون هیچ شركت دانش‌بنیانی به دلیل كمبود منابع مالی، از دریافت تسهیلات صندوق بازنمانده است.
در حال حاضر 488 طرح در دست بررسی است كه طبق برآورد انجام شده مجموع مبلغ درخواستی آن‌ها حدود 1100 میلیارد تومان است.،ازآنجاكه متوسط نرخ تصویب درصندوق تا به حال 62 درصد بوده است، حدود 682 میلیارد تومان تعهد جدید برای صندوق ایجاد خواهد شد، با توجه به اینكه سرمایۀ تایید ‌شدۀ صندوق پاسخ گوی این نیاز نیست تا وصول كامل سرمایه و تأمین 0.5درصد بودجۀ عمومی سالیانه، صندوق نوآوری و شكوفایی از محل سود تعلق‌گرفته به سپرده‌های اهرمی نزد بانكها، بخشی از تعهدات جاری و آتی خود را پوشش خواهد داد،بانك‌ها متعهد شده‌اند تا 10 برابر مبلغ بلوكه شده، برای شركت‌های دانش‌بنیان ضمانت‌نامه صادر كنند.
درحال حاضر صندوق نوآوری وشكوفایی موفق شده است پس از مذاكرات متعدد وطولانی با اكثریت قریب به اتفاق بانك ها، تفاهم كلی و توافق‌های عملیاتی خود را با 5 بانك دولتی و 3 بانك خصوصی به سرانجام برساند، این توافق‌ها در مجموع بالغ بر 200 میلیارد تومان ظرفیت تسهیلاتی با نرخ های ترجیحی برای حوزه های مختلف صنعت و فناوری را ایجاد كرده است كه از محل منابع شبكۀ بانكی تأمین و پرداخت خواهد شد.
باتوجه به مذاكرات جاری برای دستیابی به تفاهم‌های جدید، پیش‌بینی می شود مجموع توافقات صندوق با شبكۀ بانكی تا پایان سال 1395 به ظرفیت بالغ بر 1.000 میلیارد تومان توسعه پیدا كند.

- رویكرد صندوق نسبت به ریسك‌پذیری، اعطای كمك بلاعوض و سرمایه‌گذاری خطرپذیر چگونه است؟
سلطانی : با توجه به اینكه بیشترشركت‌های دانش‌بنیان دریافت‌كنندۀ تسهیلات شركت‌های نوپا با توانمندی مالی محدود و طرح‌های پرریسك بوده‌اند، تعداد زیادی از شركت‌ها درخواست استمهال و تعویق بازپرداخت تسهیلات را دارند و احتمال بازپرداخت نشدن وام‌ها نیز وجود دارد، اما صندوق این ریسك را پذیرفته و به طرح‌هایی با ریسك زیاد هم تسهیلات ارائه كرده است.
صندوق نوآوری وشكوفایی، نهادی اقتصادی ـ توسعه‌ای است، نه یك نهاد صرفا حمایتی. ازاین‌رو، نمی‌تواند تضمینی برای بازگشت منابع مالی دریافت نكند یا به شركت‌ها گرنت یا كمك بلاعوض ارائه كند مگر آنكه اعتبارات 0.5 درصد بودجۀ عمومی به صندوق پرداخت شود و هیئت امنا نیز مجوز اعطای گرنت را بدهد، گاهی اوقات، قضاوت دربارۀ عملكرد صندوق در حالی صورت می گیرد كه خلأ حمایت از طرح های پژوهشی (كه به مرحله تجاری سازی نرسیده اند) همچنان در كشور وجود دارد و این طرح‌ها نیز برای دریافت حمایت‌های بلاعوض مدنظر خود به صندوق مراجعه می‌كنند.
این درحالی است كه منابع صندوق سرمایه ای هستند، امكان اعطای گرنت از آن‌ها وجود ندارد و باید به طرح‌هایی تخصیص یابد كه به مرحلۀ تجاری و اقتصادی رسیده‌اند، صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران (بنیاد علم ایران) كه یك صندوق كاملا دولتی با ردیف بودجۀ سالیانه زیرنظرمعاونت علمی وفناوری است می تواند كمك بلاعوض به شركت‌ها و طرح‌های تحقیقاتی ارائه كند، البته این صندوق تاكنون بیشترمنابع خود را به طرح‌های اساتید دانشگاه ها تخصیص داده است و نه شركت های دانش‌بنیان، به‌علاوه، اعتبارات تخصیص‌یافته به این صندوق نیز اندك است و نمی‌تواند نیاز طرح‌های پژوهشی را به نحوی مناسب برآورده كند.
فلسفة تأسیس صندوق نوآوری و شكوفایی، پر كردن شكاف موجود در نظام بانكی كشور برای پاسخ‌گویی به نیازهای مالی شركت‌های دانش‌بنیان از طریق ایجاد امكان دسترسی شركت‌ها به تسهیلات كم‌بهره (با نرخ بهره‌ای كمتر از سیستم بانكی كشور) با شرایط سهل‌گیرانه‌تر از بانك‌ها بوده و در ابتدای تأسیس صندوق بحث مشاركت و سرمایه‌گذاری خطرپذیر چندان مطرح نبوده است.
طی یك سال اخیر، بحث سرمایه‌گذاری خطرپذیر دركشور رونق گرفته و از همین رو انتظارعمومی از صندوق نوآوری و شكوفایی نیزصرفا برای شركت های دانش بنیان نوپا ازاعطای تسهیلات به سمت خطرپذیری وسرمایه‌گذاری مشاركت خطرپذیر تغییر یافته است.
در كشوری مثل فرانسه در سازمانی با مأموریت مشابه صندوق نوآوری و شكوفایی (بانك bpi) درصد مصرف اعتبارات برای سرمایه گذاری خطرپذیردرسال گذشته نسبت به وام حدود 12 درصد بوده است، به‌علاوه، مرور ادبیات تأمین مالی فناوری نشان می‌دهد كه شركت‌ها تنها در دوران كوتاهی از مراحل عمر خود (مرحلۀ نوپا و كوچك بودن) می‌توانند از سرمایه‌گذاری خطرپذیر برای تأمین منابع مالی استفاده می‌كنند و انواع وام‌های بلندمدت و كوتاه‌مدت نقش پررنگ‌تری در تأمین منابع مالی شركت‌ها دارند، بنابراین وام و سرمایه‌گذاری خطرپذیر هركدام جایگاه خاص خود را در نظام تأمین مالی شركت‌های دانش بنیان دارند.
صندوق ازمحل سرمایۀ خود نمی‌تواند اقدام به سرمایه‌گذاری خطرپذیركند و برای این منظور بایستی از 0.5درصد بودجۀ سالیانۀ كشور استفاده كند، متأسفانه تاكنون درهیچ سالی این 0.5 درصد پرداخت نشده و سرمایۀ صندوق نیز هنوز به طور كامل تایید نشده است، همچنین با عنایت به اینكه طبق اساسنامۀ صندوق فعالیت های آن نمی تواند منجر به كاهش سرمایه شود؛ عملاً خدماتی كه به صورت جدی ماهیت بلاعوض، خطرپذیری یا سوخت شدن منابع مالی دارد، به تأخیر افتاده است.
با توجه به مشكلاتی كه در مشاركت بین بخش دولتی یا شبه ‌دولتی با بخش خصوصی وجود دارد و با توجه به نبود فرهنگ مشاركت درمیان صاحبان فناوری، كارآفرینان و شركت‌های دانش‌بنیان، عمدۀ فعالیت های صورت‌گرفتۀ صندوق تاكنون معطوف به ارائۀ تسهیلات مختلف بوده است و خود شركت‌های دانش‌بنیان تمایل چندانی به مشاركت نداشته‌اند. یكی دیگر از دلایلی كه باعث می شود شركت ها به مشاركت با صندوق گرایش نداشته باشند، نرخ پایین سود تسهیلات است كه شركت ها را ترغیب می كند به جای واگذاری بخشی از سهام شركت در قبال تأمین مالی، در فضایی كه متعلق به خود می دانند و با دریافت تسهیلات كم‌بهره مشكلات مالی خود را حل‌وفصل كنند.
در طول سه سال گذشته بیش از 2800 تقاضای تسهیلات و تنها حدود 80 تقاضای مشاركت به صندوق رسیده است و تعداد كمی از تقاضاهای مشاركت، اقتصادی و دانش‌بنیان بوده و تصویب شده است.
مشاركت و سرمایه‌گذاری خطرپذیر، ازجمله خدمات صندوق است كه به شهادت مصاحبه‌ها و اسناد موجود، از ابتدای فعال‌سازی صندوق به وفوردرمیان شركت‌های دانش‌بنیان تبلیغ وترویج شده است، درخصوص سرمایه‌گذاری خطرپذیر و ایجاد صندوق‌های VC مشترك، صندوق برای همۀ ذی‌نفعان و نهادهای مرتبط نامه‌ای ارسال كرده و تمایل خود به مشاركت را اعلام كرده است.
در كارگروه صندوق‌های پژوهش و فناوری نیز طرح تأسیس صندوق ویژه VC مصوب شده است كه بر اساس آن صندوق نوآوری و شكوفایی با مشاركت 49 درصدی از ابتدای تشكیل صندوق‌ها در راه‌اندازی آن‌ها مشاركت خواهد كرد، تاكنون، تشكیل 4 صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر مصوب شده است.
صندوق مجاز به سرمایه‌گذاری خطرپذیر به‌صورت مستقیم نیست، اما در سرمایه گذاری غیرخطرپذیر می تواند به صورت مستقیم مشاركت كند، ازاین‌رو، راهبرد صندوق درارتباط با طرح های خطرپذیر، سرمایه گذاری غیرمستقیم از طریق صندوق های پژوهش و فناوری است، اما متأسفانه تاكنون طرح قوی دراین حوزه ارائه نشده است و از سوی دیگر صندوق‌های پژوهش و فناوری عمدتا ترجیح می‌دهند روی شركت‌های مدنظر خود سرمایه‌گذاری خطرپذیر كنند، نه طرح‌های معرفی‌شده از جانب صندوق نوآوری و شكوفایی.

- میزان و نوع تضامین و وثیقۀ دریافتی از شركت های دانش‌بنیان برای اعطای تسهیلات صندوق چگونه است؟
سلطانی : تضامین مورد قبول برای اعطای تسهیلات، به نوع طرح و ریسك آن بستگی دارد، در طرح‌هایی كه ریسك آن‌ها و احتمال شكست طرح به تشخیص صندوق یا كارگزاران زیاد است و با وجود نظر كارشناس/ كارگزار ارزیاب صندوق، شركت اصرار بر انجام طرح دارد و حاضر به مشاركت با صندوق هم نیست، بایستی وثیقۀ ملكی به ارزشی معادل با اصل و سود تسهیلات ارائه كند تا تضمینی برای بازپرداخت تسهیلات وجود داشته باشد، ارائۀ دیگر انواع تضامین بنا بر تشخیص و آمادگی شركت و پذیرش در مراجع تصویب صندوق، امكان‌پذیر است.
صندوق نوآوری وشكوفایی، سازوكار پذیرش دانش فنی به‌عنوان وثیقه را هم طراحی كرده است، اما نظام حقوقی و قانونی كشورهنوز آن را پشتیبانی نمی‌كند و نقدشوندگی دانش فنی با ابهام مواجه است.
یكی از راه‌های دیگری كه شركت ها باید به آن سمت و سو گرایش پیدا كنند، استفاده از ظرفیت مشاركت خطرپذیر به ویژه درحالتی است كه امكان ارائۀ تضامین لازم برای دریافت تسهیلات را ندارند، درمشاركت خطرپذیر، شركت‌ها بخشی از سهام خود را به صندوق واگذار می‌كنند، درعوض نیازی به ارائۀ وثیقه ندارند، شركت و صندوق در سود یا زیان طرح شریك می‌شوند و صندوق طی یك دورۀ 3 تا 5 ساله سهام خود را واگذار كرده و از شركت خارج می‌شود.
با توجه به اینكه سرمایۀ صندوق، امانت نظام است، باید برای برگشت سرمایه و هزینه‌كرد صحیح آن در طرح‌های دانش‌بنیان، از راه‌حل های قانونی مصوب (دریافت تضامین متناسب با میزان تسهیلات و نظارت بر اجرای طرح) استفاده شود.
دقت در نحوۀ ارائۀ تسهیلات و اخذ تضامین، در راستای حفاظت از منابع مالیِ نظام است، زیرا یكی از مشكلات نظام بانكی كشور كه منجر به بروز پرونده های متعدد فساد بانكی یا تسهیلات معوق شده است، ناشی از نبود دقت در اخذ تضامین و وثایق لازم متناسب با میزان تسهیلات بوده است.
باوجود مباحث فوق، طی سه سال گذشته برای اكثر شركت های دانش بنیان نوپا به‌ویژه برای طرح های تا مبلغ 100 میلیون تومان، چك و سفته به‌عنوان تضمین تعیین شده است و حدود 46 درصد از تضامین صندوق چك و سفته بوده است كه حاكی از ریسك‌پذیری صندوق حتی در ارائۀ وام است (درحالی كه در اعطای وام هیچ ریسكی را نباید پذیرفت).

- مزیت صندوق نوآوری و شكوفایی نسبت به بانك ها چیست؟
سلطانی : تسهیلات صندوق نوآوری و شكوفایی نسبت به بانك‌ها از مزایایی از قبیل نرخ ترجیحی وام (كاهش نرخ بهرۀ تسهیلات از 20 به 17، از 17 به 14، از 14 به 12 درصد و از 12 به 11 درصد و كاهش نرخ لیزینگ به 9 درصد) در حال حاضر بانك‌های كشور تسهیلات مختلف را با نرخ بهره‌ای بیش از 20 درصد پرداخت می‌كنند.
ساده‌تر بودن تضامین اخذ شده از شركتهای دانش بنیان در صندوق نسبت به بانك ها،60 درصد از شركت‌های دانش‌بنیان، شركت‌های نوپایی هستند كه عمدتاً شرایط لازم برای دریافت تسهیلات از بانك‌ها را ندارند. صندوق نوآوری و شكوفایی به‌منظور تسهیل تأمین منابع مالی در مقایسه با بانك‌ها تضامین ساده‌تری (مانند چك و سفته) از شركت‌های دانش‌بنیان اخذ می‌كند.
البته با توجه به اینكه صندوق نوآوری و شكوفایی نهادی اقتصادی ـ توسعه‌ای است و نه صرفا حمایتی، امكان اعطای تسهیلات بدون دریافت تضامین لازم را ندارد و بایستی برای تضمین برگشت تسهیلات، تضمین مناسب و متناسب با میزان و نوع تسهیلات را از شركت‌ها دریافت كند.
حذف محدودیت‌های بانكی از دیگر مزیتهای صندوق به بانك ها است، تسهیلات صندوق بدون نیاز به آوردۀ نقدی و سپرده گذاری و نیز با دورۀ بازپرداخت طولانی‌تر نسبت به بانك‌ها پرداخت می‌شود.
ارائۀ تسهیلات به طرح هایی با ریسك زیاد از سوی صندوق صورت می گیرد، طرح‌های توسعۀ فناوری با ریسك زیادی همراه هستند، ازاین‌رو نهادهای مالی مانند بانك‌ها تمایلی به ارائۀ تسهیلات برای این طرح‌ها ندارند.
نرخ سود در صندوق به صورت ساده محاسبه می شود و نه به صورت مركب، كوتاه‌تربودن زمان دریافت تسهیلات صندوق برای شركتهای دانش بنیان نسبت به بانك ها از دیگر مزایای صندوق به بانك ها است، مدت زمان لازم برای ارزیابی و تصویب تسهیلات، پس از تكمیل مدارك شركت‌های دانش‌بنیان، به‌طور میانگین 3 ماه است.
توانمندسازی شركت‌ها درحین فرایند ارزیابی و اجرای طرح را از دیگر مزیت های صندوق می توان نام برد،شركت‌های دانش‌بنیان علاوه برمنابع مالی به توانمندی‌های مدیریتی و فنی نیز نیاز دارند،برنامه‌های توانمندسازی صندوق نوآوری و شكوفایی (از قبیل برگزاری دوره‌های آموزشی مرتبط، حمایت از اخذ استانداردها و شركت در جوایز ملی و...) خدماتی است كه صندوق نوآوری در حین فرایند ارزیابی و اجرای طرح‌های دانش‌بنیان به شركت‌ها ارائه می‌دهد،این در حالی است كه بانك‌ها چنین خدماتی به شركت‌ها ارائه نمی‌كنند و تنها تسهیلات مالی به آن‌ها اعطا می‌كنند.
نظارت دقیق و قوی درطول اجرای طرح كه مانع از انحراف اجرای طرح و انحراف درهزینه‌كرد منابع شده و منابع مالی را در راستای توسعۀ محصولات دانش‌بنیان و درنتیجه تحقق اقتصاد دانش‌بنیان هدایت می‌كند.

- نحوۀ همكاری صندوق نوآوری و شكوفایی با صندوق های پژوهش و فناوری چگونه است؟
سلطانی : همۀ صندوق‌های پژوهش وفناوری كشور به عنوان كارگزاران ارزیابی، نظارت ومالی صندوق نوآوری و شكوفایی فعالیت می‌كنند، صندوق به‌منظور استفادۀ حداكثری از ظرفیت صندوق‌های پژوهش وفناوری، 5 روش برای واگذاری كامل فعالیت‌ها به آن‌ها طراحی كرده است، این روش‌ها عبارت‌اند از: خط اعتباری (مشابه رابطۀ صندوق توسعۀ ملی با بانك‌های عامل)، وام، مشاركت، ایجاد صندوق مشترك، عاملیت نوع 2 (همراه با مسئولیت پذیرش ریسك و اختیار تصمیم‌گیری). اما صندوق‌ها، تمایلی به عاملیت نوع 2 و پذیرش ریسك نشان نداده‌اند و به همین دلیل ارزیابی و نظارت بر طرح‌ها و عاملیت مالی را می‌توانند انجام دهند، اما تصمیم‌گیری نهایی دربارۀ تصویب یا رد طرح‌ها بایستی در داخل صندوق نوآوری و شكوفایی انجام شود. برای روش مشاركت و خط اعتباری مصوبۀ هیئت امنای صندوق نوآوری و شكوفایی لازم است و در حال حاضر بررسی این روش‌ها در دستور كار هیئت امنا قرار دارد.
دبیرخانۀ كارگروه صندوق‌های پژوهش وفناوری به صندوق نوآوری واگذار شده و صندوق نوآوری به‌عنوان نهاد تنظیم‌گر برای این صندوق‌ها ایفای نقش می‌كند، در این راستا، از زمان واگذاری دبیرخانه به صندوق، مجوز تأسیس 14 صندوق پژوهش و فناوری جدید در استان‌های مختلف اعطا شده و درخواست تأسیس 36 صندوق جدید در دست بررسی است.
به‌علاوه صندوق‌های پژوهش و فناوری می‌توانند از تسهیلات صندوق (متناسب با سرمایۀ خود) بهره‌مند شوند، تاكنون 75 میلیارد تومان تسهیلات (وام) برای صندوق‌های پژوهش و فناوری تصویب شده است كه بخشی از آن پرداخت شده و برخی دیگر از صندوق‌ها در مرحلۀ تكمیل مدارك برای دریافت تسهیلات هستند.

- آیا شركت‌های بزرگ هم می‌توانند از تسهیلات صندوق نوآوری و شكوفایی بهره‌مند شوند؟
سلطانی : صندوق ازنظر مقرراتی امكان ارائۀ تسهیلات به شركت‌های بزرگ دارای فعالیت دانش‌بنیان را تا سقف 33 میلیارد تومان دارد، برای طرح‌هایی با مبالغ بیش از 33 میلیارد تومان صندوق می‌تواند با شركت ها مشاركت كند. در حال حاضر نیز طرح‌هایی با مبالغ درخواستی 60 ـ 70 میلیارد تومان برای مشاركت، در صندوق در دست بررسی است.
صندوق راهكار CVC را هم برای اتصال شركتهای بزرگ (حتی غیر دانش‌بنیان) به شركت‌های دانش‌بنیان طراحی كرده است، بر اساس این طرح، صندوق شركت‌های بزرگ را به شركت‌های كوچك دانش‌بنیان متصل می‌كند و این شركت‌ها می‌توانند نیاز فناورانۀ خود را از طریق شركت‌های دانش‌بنیان تأمین كنند.

- فلسفۀ راه‌اندازی مجتمع های فناوری چه بوده است و چقدر با نیاز شركت ها مطابقت دارد؟
سلطانی : دراساسنامۀ صندوق به ارائۀ خدمات غیرمستقیم به شركت‌های دانش‌بنیان اشاره شده است و خدمات تأمین دفاتر كاری، یكی از حمایت‌های غیرمستقیم صندوق نوآوری و شكوفایی است در راستای پایدارسازی شركت‌های دانش‌بنیان طراحی شده و پس از اخذ مصوبۀ هیئت امنا به شركت‌های دانش‌بنیان ارائه شده است.
خدمات تأمین دفاتركاری، براساس درخواست تجمعی حداقل 10 شركت دانش‌بنیان و به صورت اجاره به شرط تملیك (تسهیلات 5 ساله) به شركت‌ها ارائه می‌شود، از 2900 شركت دانش‌بنیان كشور، تنها حدود 900 شركت در پارك‌ها مستقر هستند، مابقی شركت‌های دانش‌بنیان درسطح شهرهای كشور پراكنده‌اند و تاكنون هیچ‌گونه خدمتی درخصوص محل استقرار به آن‌ها ارائه نشده است.
یكی از عواملی كه شركت‌های درحال رشد را تثبیت می‌كند، داشتن دفتركار است و خدمت تأمین دفاتركاری، به 2900 شركت دانش‌بنیان (خارج از پارك‌ها) امكان تثبیت و دستیابی به دارایی ثابت با شرایط مساعد را می‌دهد. ازاین‌رو، این خدمات به‌عنوان یكی از نیازهای جدی شركتهای دانش‌بنیان، با حدود 7 درصد از مصوبات صندوق، مدنظر قرار گرفته است.
مجتمع یا برج فناوری، امكان استقرار شركت‌های دانش‌بنیان دركناریكدیگر را فراهم می‌سازد. این هم‌جواری، از یك‌سو باعث كاهش هزینه‌های زیرساختی برای شركت‌ها خواهد شد، از سوی دیگرهم‌افزایی شایان توجهی در پی خواهد داشت و به ارتقای سطح دانش و مهارت‌های كاركنان این شركت‌ها درنتیجۀ تعامل و شبكه‌سازی با یكدیگر منجر می‌شود.
مكان مجتمع‌های فناوری عمدتاً با پیشنهاد خود متقاضیان تعیین می‌شود، با ارائۀ این خدمت جدید صندوق، شركت‌های دانش‌بنیان، به‌ویژه شركت‌های دانش‌بنیان نوپا، می‌توانند با شرایط آسان‌تری دفتركاری مناسب برای خود را تهیه كنند. به‌علاوه شركت‌ها با استقرار در برج‌های فناوری، امكان استفاده ازسالن جلسات و سالن كنفرانس مجهز را خواهند داشت و این امر تعامل آن‌ها با شركت‌های بزرگ فناوری‌محور دنیا را نیز تسهیل خواهد كرد، تجربۀ شركت‌های مستقردر مجتمع‌های فناوری شریف و تربیت مدرس نیز گواه این امر است.
خدمات تأمین دفاتركاری صندوق نوآوری و شكوفایی، با مراكز رشد و پارك‌های علم و فناوری متفاوت است، مراكز رشد، دفاتر كاری را به صورت اجاره‌ای ودرمرحلۀ توسعه ایده تیم‌ها یا شركت‌های فناور به آن‌ها واگذار می‌كنند.
تیم‌ها و شركت‌ها پس از توسعه ایده و گذراندن دوران پیش‌رشد و رشد بایستی شركت نوپای خود را ثبت و راه‌اندازی كرده و ازمركز رشد خارج شوند، پارك‌های علم وفناوری نیز اگرچه به شركت‌ها پس از فارغ‌التحصیلی از مركزرشد هم اجازۀ استقرار در پارك را می‌دهند، امكان واگذاری (فروش) دفتركاری به شركت‌ها را ندارند و دفتر كاری را به‌صورت اجاره‌ای در اختیار شركت‌ها قرار می‌دهند.
تاكنون درسطح كشور مجتمع‌های مختلفی با عنوان مجتمع پزشكان، مجتمع وكلا، مجتمع تجاری و مجتمع اداری راه‌اندازی شده است، اما به ایجاد نماد و هویت فناوری توجه چندانی نشده است. صندوق نوآوری وشكوفایی درصدد است با راه‌اندازی 'مجتمع‌های فناوری' ، با استفاده از پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز دنیا، درنقاط مختلف كشورنماد و فرهنگی جدید در معماری شهری ایجاد كند تا نخبگان كشور بتوانند پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه در چنین مراكز فناورانه‌ای مشغول به كار شوند.

- عملكرد صندوق درزمینه صدور ضمانت نامه چگونه بوده است؟
سلطانی : به جرأت می‌توان ادعا كرد كه صندوق مشكل ضمانت‌نامۀ شركت‌های دانش‌بنیان به‌ویژه شركت‌های دانش‌بنیان نوپا را حل كرده است، حمایتهای صندوق در حوزۀ ضمانت نامه های مورد نیاز شركت های دانش بنیان به دو روش صورت می‌گیرد، یكی سپرده‌گذاری منابع صندوق نزد بانك ها به صورت اهرمی و صدور ضمانت نامه بانكی با وثایق چك و سفته و ودیعه حداقل 5 درصد به پشتوانه منابع صندوق وبا پذیرش بخشی از ریسك توسط صندوق است.
دراین روش طی یك سال گذشته بیش از 280 فقره ضمانت نامه و حداعتباری به ارزش حدودی 150 میلیارد تومان از سوی دو بانك عامل صندوق مصوب وصادر شده است، این درحالی است كه در صورت مراجعۀ مستقیم این شركت ها به بانك ها، از آن‌ها گردش فعال حساب، وثیقۀ ملكی و ودیعه‌ای بیش از 10 درصد مطالبه می‌شود.
روش دوم صدور مستقیم ضمانت نامه های خاص و غیربانكی مانند ضمانت اعتباری و ضمانت تضمین فناوری است كه به‌تازگی عملیاتی شده و تاكنون دو فقره ضمانت نامه اعتباری به ارزش 3/3 میلیارد تومان و یك فقره ضمانت تضمین فناوری به ارزش 1.2 میلیارد تومان صادر شده است.

- آیا صندوق در اعطای تسهیلات خود اولویت‌بندی خاصی بین حوزه‌های فناوری مختلف دارد؟
سلطانی : تسهیلات صندوق نوآوری و شكوفایی، تنها به شركت‌های دانش‌بنیان ارائه می‌شود، براساس نظر كارگروه تشخیص صلاحیت شركت‌های دانش‌بنیان، این شركت‌ها، در14 حوزۀ فناوری مختلف جای می‌گیرند، درواقع، اولویت‌های فناوری بنا برنظر كارگروه تشخیص صلاحیت شركت‌های دانش‌بنیان تعیین شده است، از سوی دیگر، اسناد بالادستی صندوق، با نگاه سیاست افقی تدوین شده است و بر اساس آئین‌نامۀ اجرایی، صندوق موظف به اعطای تسهیلات به همۀ این حوزه‌ها است، تاكنون نیز تسهیلات براساس تقاضای شركت‌ها به آن‌ها تخصیص یافته است و لایۀ دوم اولویت‌گذاری در بین این 14 حوزۀ فناوری‌های اولویت‌دار دانش‌بنیان انجام نشده است.
علمی ** 9340**1440
خبرنگار: منیر ابراهیمی زاده** انتشاردهنده: معصومه گلشن