مفهوم وقف نه تنها در دین مبین اسلام بلكه در دیگر ادیان الهی نیز آمده و به آن تاكید شده است؛ هنگامی كه فردی عین مالی را حبس می‌كند و تنها اجازه می‌دهد تا منافع آن مورد استفاده قرار گیرد، در حقیقت عمل صالح به شكل باقیات صالحات از خود به جا می‌گذارد. از آن جایی كه اموال موقوفه، به شكلی است كه سال‌ها و بلكه نسل ها از آن استفاده می‌كنند، نقش تاثیرگذار و مثبتی در زندگی فردی و اجتماعی مردم ایفا می‌كند. بنابر این فردی كه مالی را وقف می‌كند در عین حالی كه برای خود فرد باقیات صالحات به جا می ماند دیگر افراد جامعه نیز از آن بهره مند می شوند و این یكی از اركان اقتصاد مقاومتی است.
هنگامی كه اموالی در قالب موقوفات، در اختیار افراد جامعه قرار می‌گیرد، این فرصت به عموم مردم داده می‌شود تا از آن بهره مند شوند و به شكلی هزینه‌های عمومی مردم كاهش می‌یابد. این كاهش هزینه ها، موجب افزایش ثروت و سرمایه گذاری مردم و دولت در بخش‌های دیگر می‌شود و فرصت تولید و كارهای دیگر را فراهم می‌آورد.
در بخشی از اقتصاد كه دولت و بخش خصوصی امكان ورود ندارند بخش های خیریه همانند اوقاف می توانند بخشی از مشكلات را از دوش دولت بردارند. ساخت فضاهای آموزشی مانند مدارس و دانشگاه ها و مراكز بهداشتی از جمله كمك هایی است كه خیر ماندگار (وقف) به توسعه اقتصاد كشورها می كند.
آمارها نشان می دهد كه در برخی از كشورهای اروپایی به ویژه آلمان بخش عمده هزینه‌های آموزشی و تحقیقاتی و فرهنگی از طریق موقوفات تامین می‌شود و دولت آلمان از ظرفیت وقف برای افزایش تولید ملی و رفاه ملت خود سود می‌برد.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) میز گردی با عنوان جایگاه وقف در اقتصاد مقاومتی با حضور مدیركل اجارات سازمان اوقاف و امور خیریه، فیروزعلی تهمتن مدیركل بهره وری اقتصادی سازمان اوقاف و امور خیریه و داود نصرآبادی مشاور معاون اقتصادی سازمان اوقاف و امور خیریه برگزار كرد.
** اشتغالزایی وقف
حاجی زین العابدین مدیركل اجارات سازمان اوقاف و امور خیریه با تاكید براهمیت اصحاب رسانه برای سازمان اوقاف و امور خیریه گفت: وقف ابعاد گوناگونی مانند فرهنگی، اقتصادی دارد و نمی توان وقف را تنها در بعد مذهبی بررسی كرد و این وجوه مختلف را رسانه های می توانند به بشناسانند.
وی با اشاره به اشتغالزایی وقف گفت: شاید برخی تصور نكنند وقف می تواند در موضوع اشتغال زایی كمك كند ولی آنچه شاهد هستیم این است كه موقوفات به دستگاه های اشتغال زا كشور كمك می كنند و این نگاه كه وقف تنها امری فرهنگی و مذهبی است باید با كمك سازمان اوقاف و اصحاب رسانه اصلاح شود.
حاجی زین العابدین درباره دیگر وجوه وقف گفت: وقف به جز ایجاد اشتغال می تواند به افزایش امنیت كشور و ارتقا سلامت كمك زیادی كند.
وی با اشاره به این كه بسیاری از موقوفات در اختیار دستگاه‌های امنیتی كشور است، افزود: در بخش سلامت نیز موقوفات كمك شایانی به وزارت بهداشت كردند و بسیاری از بیمارستان‌ها و مراكز درمانی كشور موقوفه هستند.
به گفته حجت الا سلام والمسلمین رضا حاجی زین العابدین، بسیاری از مراكز دانشگاهی و حوزه های علمیه موقوفه هستند كه این نشان از این امر دارد كه اوقاف تنها بعد فرهنگی ندارد و وجوه اقتصادی و اجتماعی نیز دارد.
**درآمد و هزینه اوقاف
وی از شناسایی و ثبت شدن آمار درآمد و هزینه كرد اوقاف به صورت مشخص خبر داد و گفت: تعداد بسیاری از رقبات موقوفه ها با كمك بخش خصوصی احیا شده است، و در بسیاری از موارد اوقاف با مردم و یا بخش خصوصی وارد همكاری شدند تا پروژه ای تكمیل شود.
حاجی زین العابدین گفت: این مشاركت سبب می شود كه دو طرف از سود و منفعت بهره مند شوند كه این به عملی شدن نیت واقف كمك زیادی می كند.
**نگاه جدید به احیای موقوفات
حاجی زین العابدین نگاه جدید به وقف را سبب احیای موقوفات دانست و گفت: این امر سبب می شود مردم نگاه بهتری به اوقاف داشته باشند؛ مشاركت بخش خصوصی و سرمایه گذاری سبب ایجاد اشتغال در جامعه و توسعه اقتصادی در جامعه می شود.
وی با تاكید بر این كه سرمایه گذاری دربخش خصوصی تنها منفعت اقتصادی ندارد، گفت: مشاركت اقتصادی در طرح های موقوفه، منفعت معنوی نیز دارد.
مدیركل اجارات سازمان اوقاف و امور خیریه درباره به روز رسانی اجاره بهای رقبات گفت: سازمان اوقاف در تعیین و به روز رسانی قیمت اجاره بها قصد فشار آوردن بر مردم را ندارد ولی این اجاره بها باید به میزانی باشد كه نیت واقف نیز لحاظ شود.
حاجی زین العابدین یكی دیگر از نگاه های جدید در سازمان اوقاف را سازو كار وقف های مشاركتی دانست و گفت: خیران می توانند با خرید سهام در انجام فعالیت های خیر مشاركت داشته باشند.
** احیای صحیح وقف
فیروزعلی تهمتن مدیركل بهره وری اقتصادی سازمان اوقاف و امور خیریه نیز دراین میزگرد با اشاره به شناخت كم مردم از اهداف سازمان اوقاف گفت: اگر متصدیان موقوفه ها به حفظ موقوفات، احیا موقوفات و عمل به نیات واقف توجه كنند احیای وقف اتفاق می افتد.
وی از تفاوت احیای موقوفات و احیای وقف خبر داد و گفت: اگر موقوفات به درستی احیا شود و عمل به نیات واقف به طور صحیح انجام شود؛ مردم به سازمان اوقاف و امور خیریه اطمینان پیدا می كنند.
تهمتن با اشاره به این كه مردم نگاه صحیح و جامعی از وقف ندارند، گفت: هنگامی كه موضوع وقف به میان می آید برخی ذهنشان تنها به قبرستان و مسائل مذهبی محدود می شود كه این درست نیست.
به گفته تهمتن، سازمان اوقاف اگر وظایفش را به درستی انجام دهد و به نیات واقفان توجه كنند، مردم به سازمان اوقاف اطمینان پیدا می كنند.
**نادرستی برخی آمارهای موقوفات
وی با اعلام این كه برخی از آمارهای مطرح شده درباره سرمایه سازمان اوقاف و امور خیریه صحیح نیست، گفت: مركز آمار اراضی كشاورزی در كشور را بیش از 16 میلیون هكتار اعلام كرده كه حدود 5 در صد آن یعنی 874 هزار هكتار آن موقوفه است.
وی افزود: 95 درصد این زمین‌ها موقوفه دارای متصرف قانونی دارد و جز سرمایه اوقاف محاسبه نمی شود و اوقاف هیچ تصمیمی بدون نظر این افراد نمی تواند بگیرد و تنها 5 درصد موقوفات در اختیار اوقاف است.
تهمتن گفت: استان فارس دارای بیشترین آمار موقوفه در كشور است.
وی درباره كمك و همكاری سازمان اوقاف و امور خیریه برای افزایش بهره وری موقوفات گفت: سازمان اوقاف و امور خیریه مثلا در كرمان یك هزار و 400 هكتار باغ پسته را احیا كرد؛ كه پیش از احیای هر هكتار تنها 140 كیلوگرم پسته می داد و پس از آن به 400 كیلوگرم در هر هكتار افزایش یافت.
وی همچنین از تبدیل شدن 360 هكتار به باغ میوه در استان گلستان خبر داد و گفت: در این باغ ها 170 هزار اصله درخت میوه كاشته شده است.
وی از كشت زعفران، هلو و زرشك در 100 هكتار باغ در خراسان جنوبی خبر داد و گفت: این زمین ها به كمك دولت بصورت آبیاری مكانیزه شده است.
** وقف یك اقتصاد مقاومتی است
تهمتن تاكید كرد وقف یك اقتصاد مقاومتی است، و بر اساس تعریف وقف، هیچ تغییری نباید در موقوفه رخ دهد.
وی با اشاره به وجود اختلاف طبقاتی به دلایلی همچون سو مدیریت و حوادث، گفت: وقف اگر نتواند فاصله طبقاتی را در جامعه رفع كند؛ می تواند آن را كم كند.
تهمتن با تاكید براین كه اگر احیای وقف به درستی انجام شود قطعا به كاهش فاصله طبقاتی منجرمی شود، گفت: در طول احیا و نگهداری موقوفات، شغل ایجاد می شود.
وی تاكید كرد: اجرای صحیح نیات وقف و اشتغالزایی به كاهش فاصله طبقاتی و درنتیجه اقتصاد مقاومتی كمك زیادی می كند و از این طریق كمك زیادی به دولت می كند.
**میزان موقوفه های كشور چقدر است؟
وی درباره آمار كل موقوفات كشور گفت:اكنون 189 هزار و 67 موقوفه درسامانه جامع اطلاعات موقوفات و بقاع متبركه به ثبت رسیده است.
وی با اعلام این كه از این موقوفاف به ثبت رسیده 177 هزار و 36موقوفه، متولی‌اش اوقاف است، گفت: 11 هزار و 488 موقوفه دارای متولی حقیقی یا حقوقی است.
تهمتن درباره موقوفه‌های درآمدزا و غیر درآمدزا گفت: در میان این میزان موقوفه به ثبت رسیده 83 هزار و 162 موقوفه منفعتی است یعنی درآمد دارند و بقیه انتفاعی است. وی تعداد رقبه های این موقوفات را یك میلیون 290 هزار و 63 مورد اعلام كرد.
** وقف، كمك حال دولت است
نصر آبادی مشاور معاون بهره وری و اقتصادی سازمان اوقاف و امور خیریه با اعلام این كه در برخی بخش های اقتصاد، دولت به دلیل توانایی نداشتن و بخش خصوصی به دلیل سوده ده نبودن حضور ندارند، افزود: بخش های عام المنفعه از جمله اوقاف در این حوزه ورود پیدا می كنند.
نصرآبادی در این باره افزود: واقفان خیر اندیش نیز با توجه به كمبود و كاستی های موجود، نیت انجام كار خیر می كنند تا كمبود و نواقص كشور جبران شود.
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به ابلاغیه مقام معظم رهبری درباره سیاست های اقتصاد مقاومتی گفت: اوقاف نیز بررسی كرد كه وقف تا چه میزان به اقتصاد مقاومتی می تواند كمك كند.
نصرآبادی با اشاره به برخی از اركان اقتصاد مقاومتی كه مردمی كردن اقتصاد، افزایش بهره بخش‌های مختلف اقتصادی، اتكا به درون زایی، برون گرایی، دانش بنیان كردن اقتصاد و عدالت محوری است، گفت: راهبردهایی در این زمینه در سازمان اوقاف اندیشیده شده است.
**سهم اوقاف در اقتصاد مشخص نیست
وی درباره سهم وقف از اقتصاد ملی گفت: هنوز آمار دقیقی در این رابطه اعلام نشده ولی كارهای ابتدایی در حال انجام است؛ ولی متولی اعلام این آمار نمی تواند سازمان اوقاف باشد.
مشاور سازمان اوقاف و امور خیریه با اشاره به برخی آمارهای غیر رسمی كه سهم وقف را از اقتصاد 3 صدم درصد اعلام كرده، گفت: این میزان درستی نیست چون مثلا اگر زمین موقوفه در اختیار كشاورز قرار می دهیم تنها اجاره بهای آن را محاسبه می شود درحالی كه ارزش آن محصول كشاورزی بررسی نشده و مشخص نشده به طور دقیق وقف در اقتصاد مقاومتی چه سهمی دارد و این خلائی است كه وجود دارد و درصدد آن هستیم با كمك مركز آمار، سهم دقیق وقف در اقتصاد را به دست آوریم.
نصرآبادی با بیان این كه مردمی كردن اقتصاد یكی از اركان اقتصاد مقاومتی است،گفت: سعی كردیم در این راستا از مردم در مدیریت اقتصادی موقوفات كمك بگیریم و اگر به منظور احیای موقوفه ای مثلا قرار است ساختمان مخروبه ای بازسازی شود از مردم و بخش خصوصی در این زمینه دعوت به همكاری می كنیم و حتی برای اداره این موقوفات نیز از مردم بهره می گیریم.
نصرآبادی درباره افزایش بهره وری موقوفات منفعتی، گفت: حضور بخش خصوصی در موقوفات منفعتی، می تواند به افزایش درآمد ها منجر شود.
افرادی كه اموالشان را وقف می‌كنند به جامعه این امكان را می‌دهند كه بر ثروت و قدرت داخلی تكیه شود و كشور نیازی به سرمایه خارجی نداشته باشد ولی این اتفاق نیازمند وجود شرایطی است كه از آن جمله شناخت مردم از اوقاف و موقوفات است.
مردم باید آگاه باشند كه وقف تنها محدود به حوزه های فرهنگی نیست و می توان برای انجام كار خیر در حوزه های اقتصادی مانند ایجاد شغل و كارآفرینی از اوقاف بهره برد.
اجتمام**3377** 1569
خبرنگار: سمانه زین العابدین ** انتشار: علی حبیبی
برای آگاهی از آخرین اخبار اجتماعی و حوادث ایران و جهان در كانال تلگرام گروه اجتماعی ایرنا:
@irnaej
https://t.me/irnaej
تاریخ انتشار: ۱ اسفند ۱۳۹۵ - ۰۹:۱۷
تهران - ایرنا - یكی از مولفه های اقتصاد مقاومتی درون زا و مردمی بودن آن است؛ وقف به عنوان بخشی از فعالیت‌های خیر می تواند این كاركرد را داشته باشد و با ایجاد موقوفه‌های درمانی و آموزشی بخشی از وظایف دولت را كم كرده و به توسعه و پیشرفت كشور با تمركز بر سرمایه داخلی اقدام كند.